نقشه راه تدوین شود تا در مهار کرونا توانمندتر شویم
تهران - ایرنا - «مهدی مختاری» مدیر گروه بهداشت و سلامت مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به تاکیدات رئیس جمهوری مبنی بر تدوین نقشه جامع مقابله با کرونا، گفت: این اقدام زودتر باید اتفاق می‌افتاد اما اگر در شرایط فعلی هم علمیاتی شود کشور را در مهار کرونا توانمندتر خواهد کرد.
آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری کشورمان در جلسه 24 مهرماه ستاد مقابله با کرونا، ادامه راه مقابله با بیماری کرونا را نیازمند تدوین نقشه راه جامع دانستند. نقشه راه یعنی مطالعه و مشاهده همه ابعاد ممکن انجام یک کار با همه جزئیات به نحوی که برای همه سوالات پاسخ منطقی ارائه شود و اهداف پیش‌بینی شده محقق گردد. رئیس جمهوری در خصوص وجوه مورد نیاز این راهبرد بیان داشتند: «در این نقشه راه باید همه موارد بهداشتی، اجتماعی، اقتصادی و درمانی به طور دقیق لحاظ شود تا با روشن کردن وضع آینده، ما را از اقدامات انفعالی در برابر شیوع بیماری خارج کند.» بیماری کرونا پدیده ای بود که تمام ابعاد زندگی بشری را تحت تاثیر قرار داد و تنها محصور در حوزه بهداشت و جوامع باقی نماند. از این رو تاکید رئیس جمهوری بر تدوین نقشه راه جامع، کامل و شامل همه ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و پزشکی متناسب با ماهیت این پدیده است. بنابراین عملیاتی شدن این دستور می‌تواند کمک شایانی در مدیریت پیامدهای این بیماری در کشورمان داشته باشد. دکتر «مهدی مختاری»، مدیر گروه بهداشت و سلامت مرکز پژوهش‌های مجلس، در گفت‌وگو با پژوهشگر «ایرنا» ضمن استقبال از گفته‌های رئیس‌جمهوری، تدوین نقش راه جامع مقابله با بیماری کرونا را با توجه به تجربیات گذشته و رعایت یکسری از اصول، از ضروریات کشور دانست که می‌تواند موجب موفقیت در مهار کرونا و اصلاح رویه‌های اشتباهی که تاکنون طی شده است، شود. در دوسال گذشته راهبرد مشخصی نداشته‌ایم مختاری با بیان آنکه «ما بایستی خیلی زودتر از این ها راهبرد اصلی خودمان را برای مقابله با کرونا مشخص می‌کردیم» در خصوص انواع راهبردهای مطرح در سطح دنیا که می‌توان در تدوین نقشه جامع مقابله با کرونا، آن‌ها را مبنای کار قرار داد، بیان داشت: در دنیا در واقع سه راهبرد اصلی وجود دارد که اگر هر کدام از آن‌ها را انتخاب کنیم، برنامه‌هایمان متناسب با آن تغییر خواهد کرد. این راهبردها عبارتند از محدودیت کامل، محدودیت نسبی و ایمنی گله‌ای که تقریبا راهبرد سوم اکنون کنار گذاشته شده است.
در دنیا سه راهبرد اصلی وجود دارد که اگر هر کدام از آن‌ها را انتخاب کنیم، برنامه‌هایمان متناسب با آن تغییر خواهد کرد. این راهبردها عبارتند از محدودیت کامل، محدودیت نسبی و ایمنی گله‌ای. مختاری در خصوص راهبردی که در دو سال گذشته طی شده است، بیان داشت: در دوسالی که با همه‌گیری ویروس کرونا درگیر بودیم هیچ‌گاه راهبردمان به صورت مشخص اعلام نشد و هر بار تصمیمی گرفته شده که مربوط به یکی از این سه بود. به طور مثال، یکبار معاونت تحقیق و فناوری وزارت بهداشت اعلام کرده بود که راهبرد ما ایمنی گله‌ای است و اقدامات دولت هم کم و بیش این را نشان می‌داد اما پس از مدتی محدودیت‌های ساعات کاری، رفت‌وآمدهای درون شهری و برون شهری آغاز شد که از اتخاذ راهبرد دوم خبر می‌داد. گاهی هم که به طور کامل سمت محدودیت کامل رفتیم. خلاصه آنکه مجموع اقدامات انجام شده یک طیفی را نشان می‌دهد که بین سه راهبرد در رفت‌وآمد است. رویکردمان را باید بر اساس تطبیق زندگی با کرونا، قرار دهیم مدیر گروه سلامت مرکز پژوهش‌های مجلس رویکرد کلان موفق در سطح جهان را که بایستی در تدوین نقشه راه یک سال آینده درنظر گرفته شود «تطبیق و تنظیم وجوه زندگی و جامعه با کرونا» دانست و بیان داشت: کشورهای بسیاری که در مقابله با این بیماری موفق بوده‌اند، پیش‌فرض‌شان در طراحی راهبردها این نبوده که کرونا امروز و فردا تمام می‌شود، بلکه به‌نوعی برنامه‌هایشان را تنظیم کرده‌اند که در بلندمدت با کرونا زندگی کنند یعنی خودشان و ساختارها و برنامه‌هایشان را به‌گونه‌ای تطبیق دهند که بتوانند در بلندمدت با وجود ویروس کرونا، وجوه مختلف زندگی را تداوم بخشند. مختاری ادامه داد: اینکه منتظر باشیم کرونا امروز و فردا تمام شود، رویکرد اشتباهی است و همین هم هست که ما مدتی سخت می‌گیریم و آمار پایین می‌آید و بعد چون فکر می‌کنیم کرونا تمام شده است، محدودیت‌ها را بدون نظارت برمی‌داریم و دوباره با یک موج مواجه می‌شویم و همین چرخه تکرار می‌شود. در واکسیناسیون هم همین اتفاق افتاد، گفته‌های مسوولان وزارت بهداشت نشان می‌داد که تصور آن است با واکسیناسیون گسترده کرونا تمام خواهد شد و به زندگی قبل از کرونا بازمی‌گردیم درحالی که در حال حاضر هیچ اقدامی نمی‌تواند به کلی کرونا را ریشه کن کند و ما را به زندگی قبل از کرونا برگرداند. این کارشناس حوزه سلامت تشریح کرد: کشوری موفق است که تنظیمات سیاستی و راهبردیش را طوری بچیند که مردم یاد بگیرند با کرونا زندگی کنند و به مشکل هم برنخورند؛ البته این به معنای قبول کردن مبتلایان بالا نیست، بلکه باید یاد بگیریم که چطوری زندگی کنیم و کسب‌وکار داشته باشیم و سفر کنیم و به کرونا هم مبتلا نشویم و از سوی دیگر دولت نیز حمایت‌های اقتصادی و اجتماعی خودش را با این رویکرد تنظیم کند. روش های پیشگیرانه یا درمان‌محور؟ مختاری همچنین انتخاب بین رویکرد پیشگیری‌محور و درمان‌محور را یکی از اصلی‌ترین تصمیم‌گیری‌ها در تدوین نقشه راه مذکور بیان کرد و توضیح داد: علاوه بر آنچه که ذکر شد ما باید مشخص کنیم که آیا راهبرد ما در یک سال آینده می‌خواهد پیشگیری‌محور باشد یا درمان‌محور. اگر قرار است پیشگیری کنیم باید اقدامات مقتضی آن را نیز انجام دهیم. در دو سال گذشته اگر مصاحبه مسوولان وزارت بهداشت را به طور دایم رصد کنیم می‌بینیم که عمدتا با افزایش آمار اعلام می‌کنند که تخت‌های بیمارستانی آماده است و این یعنی مدیریت کرونا در بیمارستان انجام می‌شود و خط مقدم مقابله با کرونا در بیمارستان‌ها و با رویکرد درمان‌محور است؛ این اشتباه است و رویکرد ما باید پیشگیرانه باشد تا بار بیمارستان‌ها را هم کاهش دهد. مدیر گروه سلامت مرکز پژوهش‌های مجلس در خصوص مقتضیات راهبرد پیشگیرانه گفت: راهبرد پیشگیرانه سه اصل و اقتضای اساسی دارد: «بیماریابی فعال»، «ردگیری و ردیابی» و «قرنطینه و اعمال محدودیت». هر سه این برنامه‌ها باید هم‌زمان دنبال شود. این راهبرد هزینه کمتری هم دارد و مهم آنکه حتی واکسیناسیون هم بدون این اقدامات به نتیجه نمی‌رسد. راهبرد پیشگیرانه سه اصل و اقتضای اساسی دارد: بیماریابی فعال، ردگیری و ردیابی و قرنطینه و اعمال محدودیت، هر سه این برنامه‌ها باید هم‌زمان دنبال شود. این راهبرد هزینه کمتری هم دارد و مهم آنکه حتی واکسیناسیون هم بدون این اقدامات به نتیجه نمی‌رسد. مختاری ادامه داد: در رویکرد پیشگیرانه باید حمایت‌های اجتماعی و اقتصادی نیز دقیق و حساب شده باشد. متأسفانه در دوسال گذشته تقریبا عملکرد دولت در این حوزه صفر بوده. کشورهای دیگر هر زمان که اقدام به تعطیلی و اعمال محدودیت می‌کنند، حمایت‌های اجتماعی و اقتصادی مناسب را نیز دنبال می‌کنند. اگر این اتفاق نیفتد کاسبی که باید در خانه بنشیند، به دلیل به مشکل خوردن زندگیش محدودیت را تحمل نمی‌کند و به مغازه‌اش بازمی‌گردد و در واقع محدودیت به شکست می‌خورد. براین اساس همراه با محدودیت‌هایی که اعمل می‌کنیم باید حمایت‌های اجتماعی و اقتصادی هم اعم از پرداخت خسارت تعطیلی تا اقداماتی مثل معافیت‌های مالیاتی را انجام دهیم. لزوم تعیین راهبردهای مرزبانی بیولوژیک و مدیریت سفرهای خارجی این کارشناس حوزه سلامت تعیین راهبردهای «مرزبانی بیولوژیک و مدیریت سفرها و مسافرین خارجی» را یکی دیگر از الزامات تعیین راهبردهای مقابله با بیماری کرونا بیان داشت و خاطر نشان کرد: در این حوزه خیلی ضعیف عمل کرده‌ایم حتی زمانی که محدودیت‌های شدید سفرهای داخلی داشتیم، خبرهایی مبنی بر تداوم سفرهای توریستی به کشورهای همسایه می‌شنیدیم که به راحتی جریان داشت و کرونا هم خیلی راحت منتقل می‌شد و کسی هم برای آن فکری نمی‌کرد. ضرورت اصلاح ساختار کلان حکمرانی مقابله با کرونا مختاری اصلاح ساختار کلان مقابله با بیماری کلان را یکی از اصلی‌ترین محورهای مورد نیاز نقشه راه جامع یک ساله آینده دانست و در این خصوص توضیح داد: ساختاری که اوایل به عنوان ستاد مقابله با کرونا اعلام و وزیر بهداشت مسوول آن شد، اقتدار لازم را برای اجرایی‌سازی تصمیمات نداشت لذا ساختار تغییر کرد و رئیس‌جمهوری رئیس آن شد. اما هنوز یک مشکل اساسی دارد و آن تصمیم‌گیری غیر سیستمی و متکی به شخص و شواهد شخصی است. ساختاری که اوایل به عنوان ستاد مقابله با کرونا اعلام و وزیر بهداشت مسوول آن شد، اقتدار لازم را برای اجرایی‌سازی تصمیمات نداشت لذا ساختار تغییر کرد و رئیس‌جمهوری رئیس آن شد. اما هنوز یک مشکل اساسی دارد و آن تصمیم‌گیری غیر سیستمی و متکی به شخص و شواهد شخصی است. وی افزود: آن‌طور که مصاحبه‌های مسوولان نشان داد، تصمیم‌گیری در ستاد مقابله با کرونا خیلی متکی به شخص و شواهد شخصی است؛ به طور مثال، کمیته علمی یک حرفی می‌زند و اعضای ستاد یک حرف دیگر و در نهایت رئیس ستاد تصمیمی می‌گیرد که شاید خیلی هم مرتبط با صحبت‌های مطرح شده نباشد. مختاری افزود: حاصل این نوع تصمیم‌گیری را در دوسال گذشته در بحث درمان، داروهای درمان و حتی اعلام تعطیلی‌ها و محدودیت‌ها دیدیم که مشخص بود این تصمیمات شخصی و گاهی دور از استدلال‌های دقیق علمی بود. مثل همین منع تردد شبانه که این در واقع برای کشورهایی است که زیست شبانه دارند و در کشوری مثل ما که زیست شبانه‌ای آن چنان وجود ندارد به طور عملی تأثیرگذار نیست. همچنین استفاده از داروها که در پروتکل‌های درمانی قرار می‌گرفت که بعضی‌هایشان مشخص شد بدون شواهد علمی و بعضا در اثر تعارض منافع نیز بوده. مختاری در پایان ابراز امیدواری کرد که تدوین نقشه جامع مقابله با کرونا در یک سال گذشته با عبرت از سیاست‌های سال‌های گذشته، تجربیات موفق جهانی و مجموعه نکاتی که ذکر شد، هر چه سریع‌تر با تدبیر شخص رئیس‌جمهور به نتیجه رسد تا دولت بتواند کاستی‌های گذشته را جبران کرده و با تطبیق زندگی مردم و جامعه با وضعیت همه‌گیری، در مقابله با کرونا موفق شود.
*س_برچسب‌ها_س*