نقش "بهورزان" در تأمین سلامت مردم ایران به روایت آمار و ارقام / سلامت مادران و کودکان پس از پیروزی انقلاب چگونه ارتقا یافت؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ 12 شهریورماه هر سال به عنوان روز بهورز نام‌گذاری شده است. بهورزان، کارکنان خط مقدم جبهه بهداشت و سلامت هستند که با فعالیت خود در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دستاوردهای چشمگیری برای عرصه سلامت کشور به ارمغان آورده‌اند.

همزمان با تحول کمی و کیفی آموزش پزشکی پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، طراحی گسترش شبکه‌های بهداشتی و درمانی کشور در وزارت بهداری آغاز شد و در وزارت بهداشت استمرار پیدا کرد. مصوبه مجلس شورای اسلامی و تخصیص اعتبار خاص به این امر در چنین روزی در سال 63 شروعی درخشان برای این تحول بود و وزارت بهداشت وقت با هدف کمک‌رسانی هرچه بیشتر به بیماران روستایی و همچنین در جهت تحقق یکی از اهداف مقدس انقلاب اسلامی مبنی بر فقر زدایی از روستاها دست به تاسیس خانه‌هایی با نام "خانه بهداشت" زد.

راه‌اندازی خانه‌های بهداشت حتی در دور افتاده‌ترین روستاها و فعالیت بهورزانی که از مردم همان روستاها بودند؛ باعث ارتقای چشمگیر مراقبت‌های بهداشتی در کشور شد.

در خانه‌های بهداشت یک بهورز زن و یک مرد انتخاب شدند و آموزش دیدند تا مردم برای دسترسی به خدمات ساده‌ای نظیر واکسیناسیون کودکان، درمان‌های اولیه، داروهای عمومی، مراقبت‌های مورد نیاز کودکان و مادران باردار و... نیازمند مراجعه به شهرها نباشند.

اموری همچون پیگیری بیماری‌های واگیردار، بیماریابی و واکسیناسیون نیز توسط بهورزان و بر اساس ابلاغیه‌های وزارت بهداشت انجام می‌شد که این امر باعث کسب دستاوردهای بسیاری در شبکه بهداشتی و درمانی کشور شد.

کاهش چشمگیر مرگ‌ومیر کودکان نتیجه فعالیت بهورزان

یکی از شاخص‌های پیشرفت نظام سلامت، کاهش میزان مرگ و میر کودکان است‌؛ تغییر این شاخص سلامت در چهار دهه گذشته را می‌توان با عدد و رقم به خوبی مقایسه کرد.

گسترش شبکه بهداشت عمومی در کشور منجر به کاهش فراوان مرگ و میر کودکان زیر پنج سال شد. در حالی که در سال 1355، میزان مرگ و میر کودکان 178 مورد در هر 1000 نفر بوده است؛ این شاخص پس از انقلاب و با فعالیت بسیاری از بهورزان به تدریج کاهش چشمگیری پیدا کرد به طوری که در سال 97، به 16 مرگ به ازای هر 1000 کودک زیر 5 سال رسید.

میزان مرگ و میر مادران باردار نیز از شاخص‌های دیگر توسعه کشورهاست و یکی از راهکارهای کاهش این آمار، مراقبت با کیفیت از مادران در دوران بارداری، زایمان و پس از زایمان است. در سال‌های گذشته با فعالیت بهورزان در خانه‌های بهداشت، دسترسی مادران باردار به مراقبت‌های اولیه و پوشش کمی مراقبت‌ها به حد قابل توجهی افزایش یافته است و همین امر در کنار ارتقای دسترسی مادران به خدمات درمانی مناسب، منجر به ارتقای سلامت مادران باردار و کاهش مرگ و میر آنها شده است؛ به طوری که میزان مرگ و میر مادران باردار از 255 مورد در سال 55 به 19 مورد درسال 97 رسیده است.

جدول زیر روند بهبود شاخص‌های سلامت در جمهوری اسلامی ایران را نشان می‌دهد.

رشد چشمگیر ایران در صنعت دارو و گسترش شبکه بهداشتی و درمانی کشور، باعث شده میزان پوشش واکسیناسیون از 20 درصد در سال 64 به 99.1 درصد در سال 97 برسد؛ در زمان حاضر تمام کودکان کشور علیه بیماری هایی نظیر دیفتری، سیاه سرفه، کزاز، فلج اطفال، سرخک، سرخجه، اوریون، سل، هپاتیت «ب» واکسینه می شوند که بخش قابل توجهی از این دستاوردها مرهون تلاش و پیگیری بهورزان برای افزایش پوشش واکسیناسیون بوده است.

این دستاورد عظیم ایران در حالی است که در 6 ماهه نخست سال 2019 میلادی بیش از 650 هزار نفر در کشورهای اروپایی و آمریکایی مبتلا به سرخک شدند و طبق آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده، در این سال بالغ بر 1200 مورد ابتلا به این بیماری در آمریکا ثبت شده است.

بهورزان در ایام کرونا نیز با پیگیری وضعیت بیماران در دوردست‌ترین روستاها، نقش چشمگیری در کاهش بار مراجعات بیمارستانی داشتند.

دستاوردهای نظام سلامت در سال‌های پس از پیروزی انقلاب و تشکیل شبکه بهداشتی در کشور، نشانگر نقش حیاتی بهورزان در ارتقای شاخص‌های بهداشتی است؛ اما باید توجه داشت که برای ارتقای هرچه بهتر این شاخص‌ها، نیاز به حمایت از بهورزان و افزایش تربیت این نیروهای بهداشتی داریم. طبق اعلام وزارت بهداشت برای رسیدن به شرایط ایده‌آل باید آمار بهورزان از 31 هزار نفر به 43 هزار نفر بهورز برسد که این امر، توجه ویژه مسئولین کشور به تربیت و تقویت جایگاه بهورزان در کشور را می‌طلبد.