نگاهی به 12 فیلم برتر تاریخ سینمای دفاع مقدس در جشنواره‌جشنواره‌ها
تهران - ایرنا - به بهانه اعلام اسامی 12 فیلم منتخب بخش سینمایی «جشنواره جشنواره‌ها» شانزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت، نگاهی کوتاه به هر یک از این آثار داشته‌ایم.
به گزارش ایرنا، بنابر اعلام دبیرخانه شانزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت اسامی 12 فیلم منتخب بخش سینمایی «جشنواره‌جشنواره‌ها» ی شانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت از سوی هیئت‌انتخاب این بخش اعلام شد. به همین بهانه نگاهی کوتاه و گذرا به هر یک از فیلم‌های 12 گانه این بخش داشته‌ایم.
بازمانده
بازمانده فیلم سینمایی با موضوع نزاع اعراب و رژیم صهیونیستی، محصول سال 1373 (سال 1948 میلادی) به کارگردانی سیف‌الله داد و بازیگری سلما المصری، جیانا عید، بسام کوسا، جمال سلیمان و غسان مسعود است.
سیف‌الله داد فیلمنامه این فیلم را بر اساس داستانی از غسان کنفانی نویسنده فلسطینی به نام بازگشت به حیفا نوشته‌است و موضوع آن به سال 1948 و تشکیل کشور جعلی صهیونیستی و حکومت آن بر شهر حیفا بازمی‌گردد. این فیلم در جشنواره فیلم فجر سال 1374 جایزه ویژه هیئت داوران را کسب کرد و کاندیدای بهترین فیلمنامه و بازیگر نقش اول زن هم شد. سلما مصری هم بخاطر بازی در این فیلم لوح تقدیر دریافت کرد.
بازمانده یکی از مهمترین فیلم‌های تاریخ سینمای جهان به‌حساب می‌آید که در رابطه با مسئله فلسطین ساخته شده است و البته تابه‌حال مهمترین فیلم ایرانی در این زمینه هم هست. این فیلم یک قرائت تاریخی از نحوه اشغال فلسطین توسط صهیونیست‌ها پس از خروج بریتانیا از این مناطق و نحوه نسل‌کشی فلسطینی‌ها در بستری دراماتیک است.
ویلایی‌ها
ویلایی‌ها فیلمی به کارگردانی منیر قیدی و تهیه‌کنندگی سعید ملکان است که در واپسین روزهای اردیبهشت 1395 کلید خورد. این فیلم قصه خانواده‌های فرماندهان سپاه و ارتش در سال 1365 را روایت می‌کند و با استقبال خوبی از جانب داوران و مخاطبان مواجه شد. این فیلم داستان زنانی است که در حوالی جبهه‌های جنگ در یک شهرک حضور داشتند و شرایط دشواری را تجربه می‌کردند. سوژه فیلم بکر و جذاب است و کمتر مخاطبی در سال‌های گذشته درباره آن شنیده است.
ویلایی‌ها در جشنواره فیلم فجر نیز به موفقیت‌های خوبی رسید. منیر قیدی؛ برنده سیمرغ بلورین استعداد درخشان بهترین فیلم اولی، ثریا قاسمی؛ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن و محمد قاسمی؛ برنده سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه بصری را از آن خود کردند.
علاوه بر آن، گیتی قاسمی؛ نامزد بهترین بازیگر نقش مکمل زن، منیر قیدی و ارسلان امیری؛ نامزد بهترین بهترین فیلمنامه، ستار اورکی؛ نامزد بهترین موسیقی متن، ایمان کرمیان؛ برنده بهترین جلوه‌های ویژه میدانی و مه‌لقا ناقد (طراحی لباس)؛ نامزد بهترین طراحی صحنه و لباس در این جشنواره شدند.
ایستاده در غبار
ایستاده در غبار فیلمی به کارگردانی و نویسندگی محمدحسین مهدویان و تهیه‌کنندگی حبیب‌الله والی‌نژاد محصول سال 1394 سازمان هنری رسانه‌ای اوج است. این فیلم برای حضور در بخش نگاه نو سی‌وچهارمین دوره جشنواره فیلم فجر انتخاب شد اما با رهیابی به بخش سوداری سیمرغ، سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره فیلم فجر 1394 را از آن خود کرد.
فیلم ایستاده در غبار در ژانر مستند درام و جنگی به زندگی یکی از سرداران سپاه پاسداران در جنگ تحمیلی می‌پردازد. احمد متوسلیان که دوران نوجوانی‌اش را در سکوت گذرانده و اکنون بزرگتر شده، فرمانده لشکری می‌شود که باید در دروازه‌های خرمشهر با دشمن بجنگند. اما سرنوشت او فرسنگ‌ها دورتر از مرزهای ایران رقم می‌خورد.
جایزه بهترین فیلم (حبیب‌الله والی‌نژاد)، سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی (محمدحسین مهدویان)، سیمرغ بهترین طراحی صحنه و لباس (محمدرضا شجاعی) و سیمرغ بهترین جلوه‌های ویژه میدانی و جلوه‌های ویژه بصری (ایمان کرمیان)، از مهمترین جوایز این فیلم در جشنواره فجر بود. این فیلم همچنین نامزد بهترین فیلمنامه (محمدحسین مهدویان)، نامزد بهترین تدوین (سجاد پهلوان‌زاده)، بهترین صدا (مهرشاد ملکوتی)، نامزد بهترین چهره‌پردازی (شهرام خلج نامزد)، نامزد بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران (محمدحسین مهدویان) نیز بود.
شیار 143
شیار 143 فیلمی به کارگردانی و نویسندگی نرگس آبیار و تهیه‌کنندگی محمدحسین قاسمی و ابوذر پورمحمدی محصول سال 1392 است که البته همچنین رمانی با همین نام به قلم خود نرگس آبیار توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده‌است. نرگس آبیار فیلمنامه اصلی این فیلم را از خاطره‌ای با نام شیار 143 از کتاب تفحص حمید داودآبادی اقتباس کرده است.
در متن فیلم، شیار 143 یکی از محدوده‌هایی است که در منطقه جنگی؛ برای مین یابی و یافتن اجساد کشته شدگان در جنگ مورد تفحص و کاوش قرار می‌گیرد. فیلم شیار143 مورد استقبال طیف‌های مختلف مردم قرار گرفت و نیز در بیش از 30 جشنواره بین‌المللی حضور یافت و 16 جایزه بین‌المللی دریافت کرد.
برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن (مریلا زارعی) و برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران (محمدحسین قاسمی) از جوایز مهمی بود که این فیلم به دست آورد. این فیلم همچنین نامزد سیمرغ بلورین بهترین فیلم (محمدحسین قاسمی و ابوذر پورمحمدی)، نامزد سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن (مسعود سخاوت دوست)، نامزد سیمرغ بلورین بهترین چهره پردازی (سودابه خسروی)، نامزد سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری (آرش قاسمی)، نامزد سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری (کامران کیان ارثی) از دیگر موفقیت‌های این فیلم بود.
هور در آتش
هور در آتش فیلمی به کارگردانی و نویسندگی عزیزالله حمیدنژاد تولید سال 1370 است. فیلم هور در آتش توانسته در مجموع برای 1 مورد نامزد کسب جایزه و برای 1 بار برنده جایزه شود. محمدرضا شرف‌الدین برنده جایزه بهترین جلوه‌های ویژه برای این فیلم از آن خود کرد و عزیزالله حمیدنژاد نیز نامزد جایزه بهترین کارگردانی شد.
شهیدسید مرتضی آوینی در نقد این فیلم می‌نویسد: هور در آتش یک فیلم معمولی نیست؛ حتی در میان فیلم هایی که به دوران هشت ساله جنگ تحمیلی توجه یافته اند، هور در آتش یک فیلم معمولی نیست. این سخن را به حساب علاقه‌ها و دل‌مشغولی‌های خاص من نگذارید، اگر چه انکار نمی‌کنم که چنین علا قه‌ای وجود دارد؛ بلکه فضایی که در هور در آتش تحقق یافته تا آنجا به حقیقت نزدیک است که تماشاگر را به این توهم دچار کند که خود را در برابر یک فیلم مستند بی‌نگارد.
سفر به چزابه
سفر به چزابه فیلمی به کارگردانی و نویسندگی رسول ملاقلی‌پور محصول سال 1374 است. این فیلم، یازدهمین فیلم بلند سینمایی رسول ملاقلی‌پور در مقام کارگردان است. رسول ملا قلی‌پور یکی از افرادی بود که جنگ را هنرمندانه به تصویر کشید. سفر به چزابه فیلمی سوررئال محسوب می‌شود اما در آثار ملاقلی‌پور به اعتبار نوع باور و آرمان‌هایش، نظربازی‌های عارفانه‌ایی وجود که اثر او را فراتر از ساحت سوررئال می‌برد.
سفر به چزابه در جشنواره فجر سال 1374 جایزه سیمرغ بلورین بهترین تدوین را دریافت کرد و نامزد جوایز بهترین چهره‌پردازی، بهترین صدابرداری، بهترین فیلمبرداری، بهترین جلوه‌های ویژه و بهترین کارگردانی و بهترین صحنه‌آرایی نیز شد.
مرحوم ملاقلی‌پور در مورد این فیلم گفته بود: سفر به چزابه شخصی‌ترین فیلم زندگی من است. اصلا به سینما و مخاطب فکر نمی‌کردم. دلم می‌خواست این فیلم را بسازم که پاسخی باشد به تنها خواسته‌ای که حسن شوکت‌پور از من داشت. وقتی هنوز شهید نشده بود و من فیلمساز شده بودم، بارها به من گفت که بیا و مردانگی کن و در باره تنگه چزابه فیلم بساز.
کیمیا
کیمیا محصول 1373 به کارگردانی احمدرضا درویش است. این فیلم در سیزدهمین جشنواره فیلم فجر 1373، برنده جایزه ویژه هیئت‌داوران شد. برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد (خسرو شکیبایی)، برنده سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه، برنده سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری و همچنین نامزد بهترین کارگردانی، نامزد بهترین بازیگر نقش اول زن، نامزد بهترین بازیگر نقش دوم مرد، نامزد بهترین فیلمبرداری، نامزد بهترین موسیقی متن، نامزد بهترین تدوین، نامزد بهترین صحنه‌آرایی، نامزد بهترین صداگذاری و نامزد بهترین پوستر، نشان از این دارد که کیمیا اثری فاخر در حوزه دفاع‌مقدس و سینمای مقاومت است.
کیمیا روایت می‌کند: در آغاز جنگ ایران و عراق، همسر رضا باردار است و باید مورد عمل جراحی قرار گیرد. رضا او را به بیمارستان می‌رساند و خود به اسارت قوای دشمن در می‌آید. همسر رضا حین عمل جراحی می‌میرد و شکوه جراح، فرزند رضا را نجات می‌دهد. پس از گذشت 9 سال، وقتی رضا از اسارت آزاد می‌شود، پی می‌برد همه اعضای خانواده‌اش را از دست داده است. حال او در جست‌وجوی تنها باز مانده خود، فرزندش است. کیمیا، فرزند رضا، نزد شکوه در مشهد زندگی می‌کند.
فرزند خاک
فرزند خاک فیلمی به کارگردانی محمدعلی آهنگر و نویسندگی محمدرضا گوهری محصول سال 1386 به دو زبان زبان فارسی و کردی است. این فیلم، سیمرغ زرین بهترین فیلم از نگاه ملی جشنواره 26 فجر را از آن خود کرد.
یکی از مضامین بسیار مهم فرزند خاک گرایش فراملی آن است. این فیلم گویای این است که هرچه نگاه فیلمساز و به طورکلی هنرمند به جنگ هشت‌ساله و تبعات آن به واقعیات نزدیکتر باشد، از گزند سیاه‌نمایی و تزریق احساساتی منفی و حقارت‌آمیز نسبت به دفاع‌مقدس دور می‌ماند؛ این در حالیست که بخش اعظم فیلم مملو از اتفاقات و صحنه‌های تلخ است. شاید اگر کارگردانی ناآشنا با حقایق دفاع‌مقدس، قصد روایت همین داستان را داشت، دچار انحراف در واقع‌گرایی می‌شد.
دیده‌بان
دیده‌بان فیلمی به کارگردانی و نویسندگی ابراهیم حاتمی‌کیا محصول سال 1367 است. این فیلم، نخستین فیلم دفاع مقدس است که در جشنواره‌های بین‌المللی حضور یافته و مورد توجه نیز قرارگرفته است. دیده‌بان توانست در هفتمین دوره جشنواره فجر، برنده جایزه ویژه هیئت‌داوران بریا بهترین کارگردانی و برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم دوم (بخش فیلم‌های اول و دوم) شود.
فیلم دیده‌بان را می‌توان شروع فعالیت‌های جدی و رسمی ابراهیم حاتمی‌کیا دانست. فیلمی که وی را چند پله در سینمای ایران به جلو برد. حاتمی‌کیا جزء آن دسته از کارگردانان، فیلمنامه‌نویسان و تدوین‌گرانی است که سبک و سیاق مختص به خود را دارد. بیشتر فیلم‌های حاتمی‌کیا حول جنگ می‌چرخد؛ فیلم‌هایی که سعی نمی‌کنند آن دوران سخت را بنمایش بگذارند، بلکه واقعیت‌های 8 سال جنگ تحمیلی و پیامدهای پس از آن را به‌تصویر می‌کشند. حاتمی کیا در سایر فیلم‌های خود نیز نگاه نزدیکی به مسائل سیاسی و مشکلات جامعه دارد.
از کرخه تا راین
از کرخه تا راین فیلمی به نویسندگی و کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا است. این فیلم که محصول سال 1371 است به سرنوشت قربانیان بمب‌های شیمیایی در جنگ ایران و عراق می‌پردازد و موسیقی ماندگار این فیلم از آثار مجید انتظامی است.
این فیلم اولین همکاری فیلمی ایران و آلمان است که توانست در یازدهمین جشنواره فیلم فجر با استقبال خوبی مواجه شود. بهترین فیلم (ابراهیم حاتمی کیا و سینا فیلم)، برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی (ابراهیم حاتمی کیا)، نامزدشده بهترین فیلمنامه (ابراهیم حاتمی‌کیا)، نامزدشده بهترین بازیگر نقش اول زن (هما روستا)، نامزدشده بهترین بازیگر نقش مکمل مرد و دیپلم افتخار بازیگر نقش مکمل مرد (صادق صفایی)، دیپلم افتخار بهترین موسیقی متن (مجید انتظامی)، نامزدشده دیپلم افتخاربهترین صدابرداری همزمان (یدالله نجفی و محمود سماک‌باشی)، برنده سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی (مسعود ولدبیگی) و نامزدشده بهترین جلوه‌های ویژه (رضا رستگار)، از دستاوردهای این فیلم است.
موسیقی متن این اثر ساخته مجید انتظامی است. حاتمی‌کیا پس از این فیلم در فیلم‌های آژانس‌شیشه‌ای و بوی پیراهن یوسف نیز با مجید انتظامی همکاری کرد. حاتمی‌کیا در بخش‌هایی از یادداشت خود که پس از درگذشت سیف الله داد منتشر کرد، نوشت: از خلوتش بگویم. از هم‌قدمی فراوان در کنار رود راین که گاهی به نرمه اشکی از غربت حضور شیرین می‌شد. او هم‌سفری بود که اگر نبود، کرخه من به راین نمی‌رسید.
آژانس شیشه‌ای
آژانس شیشه‌ای یک فیلم درام ایرانی و یکی از بهترین استعاره‌ها در سینمای جنگ، به نویسندگی و کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیاست که در سال 1376 تولید شده‌است. حاتمی‌کیا با الهام از یک رویداد واقعی، فیلمنامه آژانس شیشه‌ای را نوشت. از نگاه اغلب منتقدان، آژانس شیشه‌ای یک فیلم حرفه‌ای خوش‌ساخت و بسیار صریح است که توانسته با ضرب‌آهنگ تند خود، لحظات هیجان‌انگیزی را رقم بزند؛ با این حال، دیدگاه منتقدان از منظر اجتماعی درباره درون‌مایه فیلم، یک‌دست نیست.
آژانس شیشه‌ای با 14 نامزدی و دریافت 9 سیمرغ بلورین در رشته‌های بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین فیلمنامه، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، بهترین بازیگر نقش مکمل زن، بهترین موسیقی متن، بهترین تدوین، و بهترین فیلم از نگاه تماشاگران و نیز یک دیپلم افتخار برای دیگر نامزد در رشته بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، به رکوردی چشم‌گیر در تاریخ جشنواره فیلم فجر دست یافت. 6 نامزدی و دریافت 2 تندیس زرین در دومین جشن سینمای ایران در رشته‌های بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر نقش اول مرد نیز از مهمترین جوایز این فیلم است.
هفدهمین دوره جشنواره فیلم فجر نیز در سال 1377 این فیلم را به عنوان «بهترین فیلم سیاسی پس از انقلاب اسلامی» و جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت در سال 1397 آن را به عنوان «بهترین فیلم سینمای دفاع‌مقدس» انتخاب کرد. انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران در سال 1387 این فیلم را به عنوان یکی از پنج فیلم برتر تاریخ سینمای ایران پس از انقلاب برگزید.
روز واقعه
روز واقعه فیلمی سینمایی به کارگردانی شهرام اسدی و تهیه‌کنندگی مرتضی شایسته است که در سال 1373 از روی فیلمنامه روز واقعه بهرام بیضایی (نوشته سال 1361) ساخته شد. عبدالله جوانی مسیحی است که تازه به اسلام روی آورده و دل در گرو عشق راحله دختر زید دارد. وی در جریان عروسی با راحله ندایی می‌شنود که او را به یاری فرا می‌خواند، عبدالله بیابان به بیابان، واحه به واحه به سمت کربلا می‌تازد و هنگام عصر عاشورا به آنجا می‌رسد و در آن زمان «حقیقت» را بر سر نیزه می‌بیند.
این فیلم یکی از آثار کم‌نظیر با محوریت عاشورا در تاریخ سینماست که توانست ضمن حفظ چارچوب‌های دینی، اثرگذاری بالایی در مخاطب داشته باشد.
روز واقعه توانست از سیزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر سیمرغ بلورین بهترین فیلم را دریافت کند. برنده سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن (مجید انتظامی)، برنده سیمرغ بلورین بهترین چهره پردازی (عبدالله اسکندری)، برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم دوم (شهرام اسدی)، برنده سیمرغ بلورین بهترین صحنه‌آرایی (مجید میرفخرایی)، کاندید سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه (بهرام بیضایی)، کاندید سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی (شهرام اسدی)، کاندید سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد (علیرضا شجاع‌نوری)، کاندید سیمرغ بلورین بهترین تدوین (مهدی رجاییان) و کاندید سیمرغ بلورین بهترین فیلم برداری (مازیار پرتو، اصغر رفیعی‌جم)، از موفقیت‌هایی است که این فیلم به خود اختصاص داد.
در بخش «جشنواره جشنواره‌ها» ی شانزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت، آثاری از سینمای انقلاب اسلامی، مقاومت و دفاع مقدس که در تمامی جشنواره‌های داخلی جایزه «بهترین فیلم» را در 40 سال گذشته در قالب های «سینمایی»، «تله فیلم»، «کوتاه»، «مستند»، «پویانمایی»، و «نماهنگ» دریافت کرده‌اند، به مسابقه گذاشته می‌شود. هیئت داوران این بخش هشت تندیس و دیپلم افتخار به بهترین فیلم بلند سینمایی، بهترین تله فیلم، بهترین فیلم بلند مستند، فیلم کوتاه مستند، فیلم کوتاه داستانی، بهترین فیلم بلندپویانمایی، بهترین فیلم کوتاه پویانمایی و بهترین نماهنگ اهدا خواهد کرد.
شانزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت در دو زمان 31 شهریور تا 6 مهر همزمان با هفته دفاع مقدس در بخش‌های «مدافعان سلامت»، «جشنواره جشنواره‌ها» و انتخاب استانی بخش «فیلمسازان بسیجی» و «نشان رسول» و یکم تا هفتم آذرماه همزمان با هفته بسیج در بخش‌های «سینمای ایران و جهان»، «سیدالشهدای مقاومت»، «روایت قلم»، «نقد و پژوهش تحلیل» و انتخاب برگزیدگان ملی «فیلمسازان بسیجی» به دبیری مهدی عظیمی‌میرآبادی به همت انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس بنیاد فرهنگی روایت فتح برگزار می‌شود.
*س_برچسب‌ها_س*