هشدار نسبت به آماده نبودن کشورها در برابر اپیدمی «کبد چرب متابولیک»
تهران - ایرنا - رییس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران با اعلام وقوع اپیدمی کبد چرب متابولیک (غیرالکلی) در جهان و ایران، هزینه‌های این اپیدمی برای نظام سلامت کشورها را موجب تشدید روند افزایشی مرگ های زودرس خواند و خواستار اقدام فوری برای تدوین سیاست مستقل ملی و دستورالعمل بالینی در این زمینه شد.
به گزارش روز چهارشنبه گروه علم و آموزش ایرنا، دکتر رضا ملک زاده استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: یکی از جدی ترین اظهار نگرانی ها از اپیدمی بسیار پرهزینه «کبد چرب متابولیک (غیرالکلی)»، بیانیه مهم و بی سابقه یک گروه بزرگ بین المللی از دانشمندان چند رشته ای در جهان است که پس از یک مطالعه دو ساله که نتایج آن اخیرا در مجله معتبر بین المللی nature reviews gastroenterology & hepatology منتشر شده، نمود یافته است.
وی بیان کرد: در این بیانیه عمیقا ابراز نگرانی شده است که با وجود وقوع اپیدمی بیمناک «کبد چرب متابولیک» (غیرالکلی)، مرگ های در حال افزایش چند برابری این بیماری طی دهه های گذشته و همچنین پیامدهای گسترده و سنگین بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی آن، اما جامعه جهانی و در راس آن نظام سلامت عمومی، هنوز به بیماری کبد چرب متابولیک (غیرالکلی) به اندازه سایر بیماری های مزمن غیرواگیر شایع، توجه کافی نداشته، هیچ جنبش جهانی بهداشتی در این زمینه شکل نگرفته و این بیماری همچنان غایب بزرگ در راهبردها و سیاست‌های ملی و بین المللی بیماری های غیرواگیر به ویژه چاقی، دیابت، بیماری های قلبی عروقی و سکته های قلبی و مغزی است.
ضرورت اجماع گسترده برای تغییر نام کبد چرب غیرالکلی به کبد چرب متابولیک
به گفته دکتر ملک زاده، این بیانیه که امید می رود نقطه آغاز یک جنبش جدی برای انجام تغییراتی در مدیریت بیماری مهم، اما نادیده گرفته شده «کبد چرب متابولیک» باشد، همچنین بر ضرورت اجماع گسترده جهانی برای تغییر نام بیماری «کبد چرب غیرالکلی» Nonalcoholic Fatty Liver Disease/ NAFLD به «کبد چرب متابولیک» (MAFLD) Nonalcoholic fatty liver disease تاکید دارد و آن را بهترین جایگزین برای کبد چرب غیرالکلی می داند؛ چرا که کبد چرب متابولیک، یک بیماری چند سیستمی و بخشی از تظاهرات کبدی سندروم متابولیک است؛ اما عنوان "غیر الکلی" ترکیبی غیرمفید برای این بیماری است و اصطلاح «کبد چرب متابولیک» بهترین جایگزین برای کبد چرب غیرالکلی است.
موسس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، «کبد چرب متابولیک» را یک بیماری، نامرئی، خاموش، بدون علائم مشهود اما پیش رونده دانست و گفت: از شروع بیماری کبد چرب متابولیک تا بروز نارسایی کبد، ممکن است بین 20 تا 30 سال طول بکشد و فرد با هیچ عارضه جدی کبدی مواجه نشود، اما آنچه بیماری کبد چرب متابولیک را به عنوان شایعترین بیماری گوارشی در جهان در میان عواملی اصلی مرگهای زودرس (زیر 70 سال) و خیلی زودرس (زیر 50 سال) قرار می دهد، عوارض بسیار جدی و مهم این بیماری است.
استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران، عوارض بیماری کبد چرب متابولیک را دیابت نوع 2، فشار خون بالا، چربی خون بالا، سکته های قلبی و مغزی، فیبروز کبدی (سیروز کبدی جبران شده)، سیروز کبدی پیشرفته (جبران نشده)، نارسایی کلیوی و بدخیمی های کبدی و خارج کبدی و در نهایت نیاز به پیوند کبد برشمرد و با تاکید بر این که بیماری کبد چرب متابولیک فقط کبد را درگیر نمی کند، افزود: نگاهی به مجموعه عوارض بیماری کبد چرب متابولیک که همگی آنها از عوامل خطر یا علل مرگهای زودرس هستند، نشان می دهد که این بیماری پرعارضه تا چه اندازه اهمیت دارد و چرا باید نظام سلامت کشورها برای مدیریت این بیماری آمادگی فوری کسب کنند.
افزایش سکته‌های قلبی و مغزی و مرگهای زودرس، مهمترین علت نگرانی نسبت به اپیدمی کبد چرب متابولیک
رییس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران اما مهمترین علت نگرانی جهانی از وقوع اپیدمی کبد چرب متابولیک را «سکته های قلبی و مغزی» به عنوان خطرناکترین عارضه این بیماری گوارشی دانست و گفت: 80 درصد مبتلایان کبد چرب متابولیک، قبل از فوت به علت نارسایی های مزمن کبدی، به دلیل سکته های قلبی و مغزی دچار مرگ زودرس (زیر 70 سال) و خیلی زودرس (زیر 50 سال) می شوند.
شیوع 25 درصدی کبد چرب متابولیک در جمعیت بزرگسال جهان
ملک زاده میزان شیوع بیماری کبد چرب متابولیک در جمعیت بزرگسال جهان را 25 درصد و در بین کودکان و نوجوانان جهان، حدود 8 درصد اعلام کرد و گفت: موارد شایع «فیبروز کبد» (سیروز جبران شده) ناشی از کبد چرب متابولیک در جمعیت بزرگسال جهان، طی سه دهه گذشته، بیش از دو برابر شده و به 122 میلیون نفر رسیده و همچنین موارد شایع سیروز کبدی پیشرفته (سیروز جبران نشده) ناشی از کبد چرب متابولیک نیز در سه دهه گذشته سه برابر افزایش یافته و به 10 میلیون نفر رسیده است. همچنین مرگهای ناشی از «سیروز کبدی» ناشی از کبد چرب متابولیک در جهان با افزایش دو برابری، از 899 هزار به 1.32 میلیون رسیده است.
30 درصد جمعیت ایران مبتلا به کبد چرب متابولیک هستند
به گفته رییس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران، 30 درصد جمعیت عمومی ایران مبتلا به کبد چرب متابولیک و 3 درصد جمعیت نیز مبتلا به هپاتیت ناشی از کبد چرب متابولیک هستند، افزود: همچنین شمار مبتلایان فیبروز کبد / سیروز جبران شده ناشی از کبد چرب متابولیک در ایران، طی سه دهه گذشته، دو برابر و شمار مبتلایان سیروز کبد / سیروز جبران نشده ناشی از کبد چرب متابولیک، سه برابر شده است. سالانه 5400 نفر در ایران، بر اثر ابتلا به سیروز کبد پیشرفته / جبران نشده، فوت می کنند که متاسفانه 64 درصد مرگ های ناشی از سیروز پیشرفته در ایران، زیر 70 سال و 22 درصد زیر 50 سال هستند.
ملک زاده بیماری کبد چرب متابولیک را یک بیماری چند سیستمی خواند و گفت: سندروم متابولیک، چاقی و اضافه وزن به ویژه چاقی شکمی، دیابت نوع 2 و چربی خون بالا از مهمترین عوامل خطر ابتلا به کبد چرب متابولیک هستند.
به گفته وی، در حال حاضر 25 تا 30 درصد ایرانی ها مبتلا به سندرم متابولیک هستند، میزان شیوع فشار خون بالا در افراد بزرگسال 35 تا 79 سال ایران، 42 درصد است، 70 درصد ایرانیان گرفتار «چاقی و اضافه وزن» هستند، 90 درصد افراد هر دو جنس در ایران، تحرک کافی ندارند، 15 درصد جمعیت بزرگسال ایران مبتلا به دیابت هستند و بیش از 25 درصد ایرانی ها در مرحله پیش دیابت قرار دارند، همچنین میانگین «چربی خون بد» که بهتر است کمتر از 70 میلی گرم باشد، در مردان ایرانی، حدود 124 میلی گرم و در زنان حدود 120 میلی گرم است.
رییس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران با تاکید بر اهمیت کنترل عامل سندرم متابولیک که خود دربرگیرنده عوامل خطر دیابت، فشار خون بالا، چربی خون بالا و چاقی است، گفت: شمار زیادی از قربانیان اپیدمی کووید -19 را افراد مبتلا به سندرم متابولیک تشکیل می دادند و با توجه به این که جهان به شکل ادواری، ممکن است اپیدمی بیماری های مختلف را تجربه کند، کنترل عامل خطر «سندرم متابولیک» در هر کشور برای رویارویی موفق تر با اپیدمی های احتمالی بعدی، بسیار مهم است.
آیا کبد چرب متابولیک درمان دارویی دارد؟
رییس انجمن متخصصین بیماری های گوارش و کبد گفت: کبد چرب متابولیک، درمان دارویی (بدان معنا که با مصرف یک یا چند دارو، بهبودی حاصل شود) ندارد، بیماران مبتلا به کبد چرب بالای 40 سال می توانند برای پیشگیری از سکته های قلبی و مغزی با نظر پرشک متخصص، تحت درمان با قرص های کاهش دهنده چربی خون (استاتین ها) قرار گیرند و همچنین روزانه یک عدد آسپرین (80 میلی گرم) هم مصرف کنند.
به گفته وی، بهترین درمان کبد چرب متابولیک، کاهش 10 درصد از وزن بدن در افراد چاق و دارای اضافه وزن، حفظ وزن مناسب بدن با انجام فعالیت بدنی منظم روزانه (40 دقیقه ورزش روزانه که موجب تعریق شدید بدن شود یا 150 تا 300 دقیقه ورزش با شدت متوسط به شکل هفتگی و مستمر)، پرهیز از پرخوری، رژیم غذایی مناسب (خودداری از مصرف اسیدهای چرب اشباع و غذاهای فرآوری شده، پرهیز از مصرف نوشابه های گازدار، قند ساده و شیرینی جات، مصرف کافی میوه و سبزیجات تازه) هستند.