هم‌اندیشی بازیگران بازار سرمایه

نیوشا شایان‌مهر: محمدجواد ظریف، وزیر پیشین امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در سخنرانی روز دوشنبه در نمایشگاه کیش اینوکس، جزیره کیش و خلیج‌فارس را نماد پیوند ایران با جهان دانست و گفت: وقتی در ساحل این جزیره می‌ایستیم و به افق بی‌کران آن می‌نگریم، ذهن ناخودآگاه به گذشته سفر می‌کند و به آینده‌ها می‌نگرد. سفر به گذشته برای آموختن است و نگاه به آینده‌ها، چون آینده مقصدی از پیش تعیین‌شده نیست، بلکه مجموعه‌ای از مسیرها و امکان‌هاست که با اراده، تدبیر و همکاری ما شکل می‌گیرد. وی تاکید کرد که نباید در انتظار آینده نشست، بلکه باید آن را طراحی کرد و آفرید. از نگاه او، عزت یعنی حفظ کرامت ذاتی انسانی و هویت ملی و جمعی در سخت‌ترین شرایط و ساختن سرنوشت به دست خود.

ظریف با اشاره به نقش دولت در تلاش برای رفع تحریم‌ها خاطرنشان کرد: وظیفه طبیعی دولت و حاکمیت، کوشش برای حذف تحریم‌هاست؛ اما ما، کنش‌گران غیرحکومتی، باید باور کنیم که هیچ فشار و تحریمی ایران ما را متوقف نکرده است. او افزود که ایران امروز به نقطه‌ای رسیده که می‌تواند و باید با قدرت‌های بزرگ جهانی از موضع برابر وارد گفت‌وگو شود. در پایان، محمدجواد ظریف نمایشگاه کیش اینوکس را بستری برای پیوند تجربه با ابتکار و دانش با سرمایه دانست و گفت: «جهان باید بداند ایران فقط بازار نیست، بلکه شریک است. ما منابع گوناگونی داریم که مهم‌ترین آنها جوانان ما هستند.»

الزامات رشد اقتصادی 8درصدی

مهدی حیدری، رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران، در نشست تخصصی نمایشگاه کیش اینوکس به بررسی روند رشد اقتصادی ایران در مقایسه با عربستان و ترکیه طی دو دهه گذشته پرداخت. وی اظهار کرد که از سال 2000 تا 2011، رفتار اقتصادی ایران مشابه با این دو کشور بوده، اما در سال‌های بعدی، ایران از رقبا عقب افتاده است. به گفته او، هرچند در ایران نرخ پس‌انداز از دو کشور دیگر بالاتر است؛ اما این پس‌اندازها به سرمایه‌گذاری موثر تبدیل نمی‌شوند. حیدری با اشاره به رشد اقتصادی نزدیک به صفر ایران در دهه‌1390، تاکید کرد که پیشرفت چشم‌گیری پس از آن نیز حاصل نشده است. وی افزود: «رشد اقتصادی نیازمند رشد موجودی سرمایه است. در بسیاری از بخش‌ها، دولت نه‌تنها سرمایه‌گذاری نکرده، بلکه میزان استهلاک سرمایه‌اش از میانگین سرمایه‌گذاری بیشتر بوده است.» او خاطرنشان کرد که سهم کالاها و خدمات عمومی از تولید ناخالص داخلی نسبت به 10سال گذشته تقریبا نصف شده و در سال‌های اخیر، تقریبا به اندازه کل درآمد نفتی کشور به صندوق‌های بازنشستگی اختصاص یافته است.

حیدری همچنین به ناکارآمدی طرح‌های عمرانی اشاره کرد و گفت: «میانگین عمر طرح‌های عمرانی دولت اکنون به 17سال رسیده؛ یعنی بسیاری از طرح‌ها به ثمر نمی‌نشینند.» وی برآورد کرد که کل موجودی سرمایه کشور حدود 100هزار همت است و برای دستیابی به رشد اقتصادی 8 درصدی، باید این موجودی سالانه 8درصد افزایش یابد. همچنین با توجه به نرخ استهلاک 4درصدی، کشور نیازمند 12هزار همت سرمایه‌گذاری سالانه برای تحقق این هدف است.

اولویت اصلی؛ صیانت از حقوق سهامداران خرد

حجت‌اله صیدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، در مراسم افتتاحیه نمایشگاه کیش اینوکس 2025، عملکرد بازار سرمایه در نیمه نخست سال جاری را مثال زدنی توصیف کرد و گفت: شرکت‌های فعال در بازار سرمایه در 6ماه نخست امسال، به لحاظ رشد تولید، حماسه آفریدند. وی اشاره کرد تاکنون بورس تهران موفق شده سه مرحله از پنج مرحله عبور بورس از بحران را طی کند. حفاظت از دارایی‌ها، تامین نقدشوندگی و تلاش برای تعادل از جمله اقدامات صورت‌گرفته است. وی اشاره کرد که قدم بعدی، تثبیت تعادل موجود است.

او تاکید کرد که اعتماد به نفس بازار و ارتقای شفافیت، نقش مهمی در رسیدن به تعادل و رشد ایفا کرده‌اند. به گفته او، برقراری عدل و انصاف در بازار، ضامن صیانت از حقوق سهامداران است. صیدی افزود: اکنون در مرحله تثبیت تعادل هستیم تا زمینه رشد و رونق بازار سرمایه فراهم شود. اولویت اصلی ما، صیانت از حقوق سهامداران، به‌ویژه سهامداران خرد است. صیدی با بیان اینکه شاخص‌ها اهمیت دارند و بازدهی بازار مطلوب بوده، خاطرنشان کرد: آنچه برای ما اهمیت بیشتری دارد، حجم معاملات و درصد مشارکت سهامداران حقیقی است. در پایان، رئیس سازمان بورس تصریح کرد که نوسانات بازار در شرایط تعادل، طبیعی هستند و برخلاف گذشته، هیجانی نیستند، بلکه ناشی از روندهای واقعی بازارند.

سه محور اصلاح اقتصادی؛ از کوچک‌سازی دولت تا حمایت از تولید

رضا مسرور، دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری - اقتصادی و ویژه اقتصادی، در سخنرانی خود در نمایشگاه کیش اینوکس2025، به تبیین سه محور اساسی در ارتباط با تحولات اقتصاد جهانی، بازار سرمایه و نقش مناطق آزاد پرداخت. او با اشاره به تغییرات بنیادین در ساختارهای مالی و سرمایه‌گذاری در سطح بین‌المللی اظهار کرد که تمرکز جهانی از صرف سرمایه‌گذاری به سمت بازآرایی ساختارهای مالی و نحوه گردش سرمایه سوق یافته است. مسرور نخستین ریسک مهم در این حوزه را افزایش چشم‌گیر بدهی دولت‌ها عنوان کرد و افزود: حجم بدهی کشورها نسبت به سال2005 نزدیک به دوبرابر شده است. در ادامه، دکتر مسرور با تاکید بر اهمیت گردش خالص سرمایه، خاطرنشان کرد که در بسیاری از کشورها از جمله چین، ترکیه و کانادا، این شاخص منفی است؛ به این معنا که میزان خروج سرمایه از ورود آن پیشی گرفته است. در مقابل، ایالات متحده آمریکا بالاترین نرخ گردش خالص سرمایه را به خود اختصاص داده است. وی تصریح کرد که کشورهایی در عرصه اقتصاد جهانی موفق هستند که توانسته‌اند سیاست‌های کلان اقتصادی خود را با بازار سرمایه پیوند دهند.

مسرور در ادامه، بازار سرمایه ایران را یکی از ارزنده‌ترین بازارها در مقایسه با برخی کشورهای توسعه‌یافته نظیر آلمان دانست و هشدار داد که بسیاری از بازارهای سرمایه در جهان در وضعیت حبابی قرار دارند که می‌تواند سرآغاز یک بحران باشد. وی در تشریح رویکردهای دولت در حوزه سیاستگذاری اقتصادی، به سه محور اصلی اشاره کرد: نخست، اصلاح سیاست‌های مالی با هدف کاهش ناترازی بودجه و کوچک‌سازی ساختارهای هزینه‌ای دولت؛ دوم، هدایت سیاست‌های پولی به سمت حمایت از تولید؛ سوم، اصلاح سیاست‌های ارزی با هدف کاهش شکاف نرخ ارز. در بخش دیگری از سخنان خود، مسرور به اقدامات راهبردی در مناطق آزاد کشور پرداخت و تاکید کرد که این مناطق باید به پل ارتباطی میان اقتصاد ملی و بازارهای جهانی تبدیل شوند. وی از بازمهندسی ساختار مناطق آزاد به‌عنوان یکی از اقدامات کلیدی یاد کرد و گفت: دیگر تمرکز بر ایجاد مراکز تجاری و پاساژها نیست، بلکه هدف، ایجاد نسل جدیدی از مناطق آزاد با محوریت واحدهای اقتصادی ارزآور است.

وی همچنین از برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی بورس بین‌الملل در مناطق آزاد خبر داد و از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی دعوت کرد تا در این حوزه مشارکت فعال داشته باشند. به گفته او، تدوین اسناد تحولی متعددی در دستور کار قرار دارد که از جمله آنها می‌توان به سند اقتصاد دیجیتال اشاره کرد که تا پایان ماه جاری رونمایی خواهد شد. همچنین، سند بهره‌وری پس از 32سال در حال تدوین است و هدف آن، اجرای پروژه‌های پیشرانی است که بتوانند بر بازدهی اقتصاد ملی و عملکرد مناطق آزاد تاثیرگذار باشند.

راه‌حل عبور از پیچیدگی‌های اقتصادی

حسین عبده‌تبریزی، رئیس کمیته محتوایی رویداد کیش اینوکس و دبیر علمی این نمایشگاه، در آیین افتتاحیه دوازدهمین دوره نمایشگاه بورس، بانک و بیمه (کیش اینوکس 2025)، با اشاره به اهداف محتوایی این رویداد اظهار کرد: هدف اصلی کمیته محتوایی، ارتقای کیفیت نشست‌ها و فراهم‌سازی بستری برای گفت‌وگو پیرامون موضوعات اقتصادی، مالی و سرمایه‌گذاری از زوایای گوناگون و با حضور استادان، مدیران و کارشناسان برجسته است.

عبده‌تبریزی تاکید کرد که این گردهمایی نباید صرفا به نمایش نهادها محدود شود، بلکه باید فرصتی برای اندیشیدن، تبادل تجربه و ارائه ایده‌های نو باشد. عبده‌تبریزی با اشاره به شرایط پیچیده اقتصاد جهانی و فشارهای بیرونی خاطرنشان کرد: در دوره‌ای از حیات اقتصادی قرار داریم که تحولات پرشتاب و تنگناهای سیاستی، تصویر اقتصاد کشور را پیچیده کرده‌اند. با این حال، باور داریم که حتی در دشوارترین شرایط، گفت‌وگو، شفافیت و همفکری بهترین مسیر برای یافتن راه‌حل‌های موثر است. وی در پایان ابراز امیدواری کرد که مباحث مطرح‌شده در این روزها بتواند به ترسیم تصویری روشن، واقع‌گرایانه و امیدبخش از اقتصاد کشور برای حاضران در نمایشگاه کمک کند.

الزامات تغییر مسیر در شستا

محمدرضا سعیدی، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا)، در دوازدهمین نمایشگاه بین‌المللی بورس، بانک و بیمه (کیش اینوکس 2025)، سخنان خود را با عنوان «مهاجرت از مدیریت کارخانه به مدیریت پرتفوی» آغاز کرد و با تاکید بر ضرورت تحول ساختاری در شستا، اظهار کرد که این شرکت با مالکیت و مدیریت 176شرکت، در حال گذار از وضعیت گروه‌های چندریخته‌ای مدیریتی و مالکی به یک شرکت سرمایه‌گذاری متمرکز و بازارمحور است؛ فرآیندی که به‌عنوان یک مهاجرت بزرگ سازمانی و استراتژیک تلقی می‌شود. وی با اشاره به ترکیب دارایی‌های بیست صندوق بازنشستگی بزرگ جهان، بیان کرد که به‌طور میانگین، 53.1 درصد دارایی این صندوق‌ها در سهام، 29.09 درصد در اوراق با درآمد ثابت و 17درصد در دارایی‌های نقد و سایر ابزارها قرار دارد. به گفته او، تفاوتی ندارد که این صندوق‌ها در کدام قاره فعالیت می‌کنند؛ مجموع سهم اوراق و سهام در همه آنها بیش از 75درصد است.

سعیدی در ادامه افزود که استراتژی اصلی شستا، بازسازی با تمرکز بر افزایش سهم دارایی‌های مالی است؛ تصمیمی که بر پایه الزامات قانونی، الزامات بازار سرمایه و تجارب بین‌المللی طراحی شده و هدف آن، ارتقای نقدشوندگی، کاهش ریسک و ایجاد افق بلندمدت پربازده برای دارایی‌های شرکت است. وی تصریح کرد که واگذاری دارایی‌ها باید به‌صورت متعهدانه انجام شود؛ به‌گونه‌ای‌که مالکیت عمومی حفظ شود و مدیریت بخش خصوصی اعمال شود تا زنجیره‌های ارزش حفظ و کشور از منافع این واگذاری بهره‌مند شود. در عین حال، باید از واگذاری‌های غیراصولی که منجر به بی‌مالکیتی یا تضعیف شرکت‌ها می‌شود، اجتناب شود. مدیرعامل شستا در پایان تاکید کرد که این تغییر مسیر نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگی میان نهادهای دولتی و بازار سرمایه است و می‌تواند شستا را به الگویی برای سرمایه‌گذاری هوشمند و مدیریت دارایی‌های کلان در کشور تبدیل کند.

انتظارات تولید از «کیش اینوکس 2025»