واکاوی ماجرای رشد بودجه و عملکرد عمرانی 1401

به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، به تازگی، فرشاد مومنی استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، در انتقادی نسبت به قانون بودجه سال 1402 گفته است: «در بودجه بحران شفافیت وجود دارد گویی که تصمیم‌گیران حتی نمی خواهند با خود رو راست باشند، با چه منطق و کدام افزایش ظرفیت اجرایی، بیش از 90 درصد رشد در بودجه عمرانی (نسبت به پیش‌بینی عملکرد سال 1401) صورت گرفته است؟ طنز تلخ ماجرا این است که ما می‌گوییم شما به فکر آبروی خودتان باشید اما ما را عنصر نامطلوب می خوانند.»

این اظهارات در حالی بیان شده است که براساس گزارش رسمی خزانه داری کل کشور، در سال 1401 میزان پرداخت‌های عمرانی دولت رقمی بالغ بر 273 هزار و 813 میلیارد تومان بوده است. این رقم معادل 105.2 درصد از رقم مصوب بودجه عمرانی سال 1401 است که در حداقل در دو دهه اخیر بی سابقه است.

سال 1401 در حوزه عمرانی، سال ویژه‌ای بود از این جهت که برای اولین بار از سال 1382 تاکنون 100 درصد و بیش از 100 درصد بودجه مصوب عمرانی در متن قانون بودجه پرداخت شده است. همچنین برای اولین بار میزان پرداخت های عمرانی در سال 1401 بیش از 94 درصد نسبت به سال 1400 رشد داشته و این رشد هم در دو دهه اخیر بی سابقه بوده است.

از طرف دیگر، در سال 1401 نسبت بودجه عمرانی به کل بودجه عمومی به 17.4 درصد افزایش یافته است در حالی که از سال 1391 تا 1400 هیچگاه سهم بودجه عمرانی به این میزان نبوده است. همچنین در سال 1401 نسبت بودجه عمرانی به بودجه جاری به 24.7 درصد افزایش یافت که این نسبت از سال 1391 تاکنون سابقه نداشته است. درواقع دولت سیزدهم تلاش کرده سهم اعتبارات عمرانی را از درآمدهای دولت افزایش دهد و سهم هزینه های جاری را از بدجه عمومی کمتر کند.

* بودجه عمرانی مصوب 1402 حدود 23 درصد بیش از عملکرد عمرانی سال 1401 است، نه 90 است

عملکرد عمرانی سال 1401 در مقایسه با بودجه مصوب عمرانی سال 1402 فاصله 90 درصد ندارد. در قانون بودجه سال 1402 میزان اعتبارات عمرانی 328 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده که این رقم نسبت به مصوب بودجه 1401 حدود 26 درصد و نسبت به عملکرد بودجه سال 1401 حدود 22.8 درصد افزایش نشان می دهد. بنابراین ادعای فرشاد مومنی مبنی بر رشد 90 درصدی رقم مصوب بودجه عمرانی قانون بودجه سال 1402 در مقایسه با عملکرد سال 1401 کاملا بی اساس است.

* افتتاح طرح های عمرانی ملی در سال 1401

نتیجه افزایش اعتبارات عمرانی افزایش سرعت توسعه و تکمیل طرح های زیرساختی است. در سال 1401 طرح های بسیار بزرگی ازجمله طرح انتقال آب در سد دز به اهواز و دیگر شهرها و استان های خوزستان به بهره برداری رسید. همچنین طرح های انتقال آب برای استان همدان، استان کردستان و طرح انتقال آب از سد کانی سیب به دریاچه ارومیه در سال 1401 به بهره برداری رسید.

در حوزه برق، رکورد افزایش ظرفیت تولید برق شکسته شد به طوری که بیش از 6 هزار مگاوات در طول سال 1401 وارد مدار شد در حالی که متوسط افزایش تولید برق در طول سال های 92 تا 1400 سالانه 2 هزار مگاوات بود. علاوه بر این، راه آهن زاهدان - چابهار به پیشرفت فیزیکی 65 درصد رسید و فاز یک این طرح، در حد فاصل زاهدان تا شهرستان خاش به طول 150 کیلومتر به بهره برداری رسید.

* پروژه های بزرگ عمرانی که در سال 1402 به بهره برداری می رسد

ضمنا این نوید را به دوستداران ایران اسلامی باید داد که سال 1402 سالی بسیار پربار در حوزه بهره برداری از پروژه های عمرانی است زیرا در سال جاری رکورد ساخت راه‌آهن در کشور شکسته خواهد شد. فقط در سال 1402، چهار پروژه ریلی «رشت - کاسپین»، «اردبیل - میانه»، «همدان - سنندج» و «بستان آباد - تبریز» افتتاح خواهد شد. با افتتاح این 4 پروژه 403 کیلومتر خطوط ریلی کشور افزوده خواهد شد. متوسط ساخت خطوط ریلی در کشور از سال 1368 تا سال 1401 سالی 200 کیلومتر بوده است اما در سال 1402 این رقم 2 برابر خواهد شد.

همچنین قطعه 2 آزادراه تهران - شمال به طول 22 کیلومتر که دو سوم این مسیر با حفر تونل ساخته شده است، از دیگر پروژه های ملی است که افتتاح خواهد شد. از مهم ترین پروژه های مهم ملی در سال 1401، آزاد راه اصفهان - شیراز به طول 380 کیلومتر است. 210 کیلومتر از این آزاد را حد فاصل ایزدخواست تا شهرستان شیراز به زودی به بهره برداری خواهد رسید و فاصله این دو استان را 100 دقیقه کاهش خواهد داد.

* افزایش 7 هزار مگاواتی تولید برق در سال 1402

در حوزه توسعه ظرفیت نیروگاه، برنامه ریزی وزارت نیرو برای افتتاح بیش از 7 هزار مگاوات نیروگاه است که در صورت تحقق این هدف رکوردی جدید در ظرفیت سازی تولید برق به ثبت خواهد رسید. مجموع افزایش ظرفیت تولید برق در دولت تدبیر و امید 16 هزار مگاوات بوده در حالی که در سال اول فعالیت دولت سیزدهم 6 هزار مگاوت (معادل سه سال دولت تدبیر و امید) به ظرفیت نیروگاه های کشور افزوده شد. با بهره برداری از پروژه های نیروگاهی در سال 1402 به میزان 7 هزار مگاوات، ظرفیت اضافه شده به تولید برق کشور در 2 سال دولت سیزدهم به 13 هزار مگاوات خواهد رسید.

پروژه‌هایی عمرانی که در سال جاری به ثمر خواهد نشست، بسیار بیشتر از موارد ذکر شده است و در این گزارش صرفا به پروژه های مهم و کلان اشاره شد. اما آیا در چنین شرایطی می‌توان اینگونه عملکرد کشور در زمینه توسعه فعالیت های عمرانی را که نویدبخش ارتقاء سرعت توسعه کشور است نادیده گرفت و به تخطئه آن پرداخت؟

طنز تلخ ماجرا این است که استاد اقتصاد دانشکده اقتصاد دانشگاه دولتی علامه طباطبایی در طول این سال ها در حوزه رسانه با استناد به آمارهای عجیب و غیرمستند تمام تلاش خود را صرف مرثیه سرایی و پاشیدن یاس در افکار عمومی کند؛ تنها دوران مورد قبول مومنی از نظر اقتصادی در ایران، دوران بیست و چند ماهه نخست وزیری مصدق و دولت میرحسین موسوی است و در این سال ها بارها در سخنرانی‌های خود با کنار هم قرار دادن کلمات و آمارهایی که بارها غیرمستند بودن آن اثبات شده است، سعی در درخشان نشان دادن آن دوره ها کرده است.

در این متن بنایی برای نقد دفاعیات و ستایش های فرشاد مومنی از آن دو دوره را نداریم اما جا دارد به این نکته تاکید کنیم که انتظار کشور از جامعه نخبگانی ارائه نقد، تحلیل و راهکار برای حل مسائل کشور است اما مشکل از آنجا آغاز می شود که افراد به دلیل حب و بغض‌های سیاسی، به خلاف واقع‌گویی روی بیاورند زیرا در صورتی که در کلام و قلم منتقد و تحلیلگر آگاهانه یا ناآگاهانه صداقت وجود نداشته باشد، تحلیل و نقد ارائه شده نه تنها برای جامعه مفید نخواهد بود بلکه افکار عمومی را از شناخت مساله و راهکارهای احتمالی حل آنها دور خواهد کرد.

گزارش از: مرتضی ماکنالی