وحدت، حلقه اتصال یک ملت
«وحدت» معنا دهنده به جامعه اسلامی و از مقدماتی است که اساس و انسجام و پویایی یک نظام را تشکیل داده ورمز ماندگاری آن می‌باشد.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو _ فاطمه قدیری: ایجاد همبستگی و همدلی میان مسلمانان و اتحاد ملی امروزه از دغدغه‌های اندیشمندان مسلمان به ویژه رهبر معظم انقلاب اسلامی است. در قرآن کریم آیات بسیاری وجود دارد که از تنوع و گوناگونی حیات بشری سخن می‌گوید؛ اگر چه همه انسان‌ها در انسان بودن مساوی هستند و از ویژگی‌های مشترکی برخوردارند، اما تفاوت هایی نیز با یکدیگر دارند. ویژگی‌های فردی هر کدام از انسان ها از جمله این تفاوت هاست. مثلا هر فردی چهره و صدای مخصوص خود را دارد که باعث شناخته شدن او از دیگران می‌گردد. هم چنین افراد بشر دارای هوش و ذکاوت متفاوتی اند و هر کدام نیز در زمینه خاصی از علم، استعداد و علاقه دارند، اگر چه شرایط محیطی نیز در ایجاد فرصت‌های کسب علم و دانش موثر است. قرآن کریم درباره اختلاف سطح علم و دانش مردمان می‌گوید: «درجات کسانی را که بخواهیم بالا می بریم و فوق هر صاحب دانشی دانشوری است» برخورداری از سطح اقتصادی و معیشت زندگی انسان‌ها نیز با یکدیگر متفاوت است: بعضی فقیرند و بعضی دیگر ثروتمند. البته با وجود این تفاوت ها امکان ایجاد همزیستی، وحدت و همدلی میان انسان‌ها وجود دارد. به ویژه اینکه آموزه های دین مبین اسلام بر این مساله تاکید فراوان دارند. رهبر انقلاب در دیدار صبح امروز با هزاران نفر از مردم استان‌های «سیستان و بلوچستان» و «خراسان جنوبی» از تخریب وحدت ملی و تضعیف امنیت ملی که دو هدف اساسی و جدی دشمنان کشور است گفتند. ایشان وحدت را به معنی کنار هم بودن اقوام و مذاهب مختلف و کنار گذاشتن اختلاف‌های سیاسی، مذهبی، قومی و گروهی در جایی که پای منافع ملی در میان است، خواندند و افزودند: نگذارید دشمن وحدت ملی را بهم بزند. همچنین ایشان در زمانی دیگر گفتند: «امروز نیاز‌های زیادی هست، که میخواهم به یکی از آن‌ها توجه کنید و تکیه روی یک نیاز میکنم، و آن عبارت است از «اتحاد ملی». یکی از نیاز‌های مهم امروزِ ما اتحاد ملی است. اتحاد ملی سد است؛ دیواره‌ی محکمِ سربه‌فلک‌کشیده است در مقابل دشمن. اتحاد ملی همان چیزی است که نقش بسیار عظیمی در پیروزی انقلاب، بعد هم در پیشرفت انقلاب داشته؛ اتحاد ملی. امروز ما نیاز داریم به اینکه این اتحاد را هرچه ممکن است بیشتر کنیم؛ دشمن در نقطه‌ی مقابلِ این حرکت کرده.».
امام خمینی نیز در بخشی از وصیت نامه خود آورده اند که: اینجانب به همه نسل های حاضر و آینده وصیت می کنم که اگر بخواهید اسلام و حکومت الله برقرار باشد و دست استعمار و استثمارگران خارج و داخل از کشورتان قطع شود این انگیزه الهی را که خداوند تعالی در قرآن کریم بر آن سفارش فرموده است از دست ندهید و در مقابل این انگیزه که رمز پیروزی و بقاء آن است، فراموشی هدف و تفرقه و اختلاف است. بی جهت نیست که بوقهای تبلیغا تی در سراسر جهان و ولیده های بومی آنان تمام توان خود را صرف شایعه ها و دروغهای تفرقه افکن نموده اند و میلیاردها دلار برای آن صرف می کنند... امروز و در آتیه نیز آنچه برای ملت ایران و مسلمانان جهان باید مطرح باشد و اهمیت آن را در نظر گیرند، خنثی کردن تبلیغا ت تفرقه افکن خانه برانداز است. توصیه اینجانب به مسلمین و خصوص ایرانیان به ویژه در عصر حاضر آن است که در مقابل این توطئه ها عکس العمل نشان داده و به انسجام و وحدت خود به هر راه ممکن افزایش دهند و کفار و منافقان را مأیوس نمایند. همانطور که گفته شد موضوع وحدت، موضوعی جدید و تنها مربوط به جامعه امروزی ما نیست؛ و در قرآن کریم، سیره اهل بیت و حتی در سخنرانی‌های امام (ره) بار‌ها تاکید به وحدت شده است. پس باید به گونه‌ای به موضوع وحدت، نکات و جزئیات آن بنگریم، که گویی از واجبات زندگی فردی و اجتماعی ماست.
تنوع نژادی و قومی
به فرموده قرآن کریم نیای همه افراد بشر، یک مرد و یک زن یعنی همان آدم و حواست: «ای مردم، از پروردگارتان که شما را از نفس واحدی آفرید و جفتش را نیز از او آفرید، و از آن دو مردان و زنان بسیاری را پراکند، بترسید.» اما با این وجود با گذشت زمان و ادامه نسل بشر و گسترش محل زندگی آنان متناسب با شرایط محیط زندگی و اختلاف آب و هوایی، ظاهر انسان‌ها به شکل های گوناگون و متفاوت از یکدیگر پدیدار گشت و نژاد‌های مختلف بشری در روی زمین شکل گرفت. تنوع زبانی
وجود انواع گوناگون زبان‌های مختلف، از بارزترین تفاوت‌های به وجود آمده در حیات بشر به شمار می‌رود. دانشمندان در دنیای امروز نزدیک به 3000 زبان اصلی (بدون در نظر گرفتن لهجه‌های محلی) را شناسایی و احصا کرده اند. تعداد بسیاری از این زبان ها فقط در مجموعه‌های کوچک بشریِ چند صد یا چند هزار نفری کاربرد دارد. حدود 100 زبان نیز رواج بیشتری دارد و بیش از یک میلیون نفر از جمعیت جهان به این زبان‌ها سخن می‌گویند. سرانجام اینکه در میان این همه، 19 زبان بیش از همه گسترش داشته، تا 50 میلیون نفر را پوشش می‌دهد.6 زبان چینی، بیش از همه زبان‌ها متکلم دارد، زیرا بیش از یک میلیارد نفر از جمعیت کره زمین آن را به کار می‌برند، در کشور پهناور هند نزدیک به 850 زبان و لهجه دارد، با زبان و سخن گفتن بیان و اظهار نماید: «انسان را آفرید و او را بیان آموخت 7» قرآن کریم همانگونه که آفرینش آسمان‌ها و زمین را یکی از نشانه‌های خداوند معرفی میکند، تعدد و تنوع زبان‌های مردم دنیا را نیز از نشانه‌های خالق جهان برمی شمارد: «و از نشانه‌های او آفرینش آسمان‌ها و زمین و اختلاف زبان‌های شما و رنگ‌های شما است.» تنوع ادیان
دین پدیده‌ای عمیق و ریشه دار در زندگی انسان به شمار می‌رود؛ در واقع دین بیانگر و تبلور ویژگی تفکر و درک بشری است که انسان را از دیگر مخلوقات متمایز می‌سازد. ویژگی تفکر در انسان سبب می شود تا او به دنبال مبداء پیدایش، هدف از خلقت، سرنوشت انسان، نیز قدرت آفریننده و ارتباط انسان با این قدرت بگردد و آنچه که پاسخ این سؤ الات آدمی را می‌دهد، دین و عقیده اوست. از آنجا که انسان موجودی است برخوردار از اندیشه و فهم، از همان آغاز حیات بشری، دین همراه و همزاد او بوده؛ به همین دلیل بعضی از دانشمندان تاریخ ادیان معتقدند که دین با آغاز تاریخ حیات بشری روی زمین، یعنی حدود دو میلیون سال پیش آغاز گشته است. از این رو شمار بسیاری از مورخان باور دارند که در طول تاریخ، ملل و جوامع زیادی بوده اند که از هیچ علم، دانش، هنر، فلسفه و تمدنی برخوردار نبوده اند، اما هیچ جامعه انسانی را بدون دین نمی‌توان یافت.
همان گونه که تنوع و تفاوت در ابعاد مختلف زندگی بشر پدیدار گشته، در زمینه دین نیز این تنوع مشاهده می‌شود. اما خداوند سبحان، انسان را سرگردان رها نکرده تا در برابر امواج سؤ الات بی پناه بماند، بلکه برای یافتن پاسخ صحیح، پیامبران را فرستاد تا بشر را به دین استوار و صراط مستقیم رهنمون سازند. یادآوری این نکته ضروری است که نقش پیامبران تبلیغ رسالت و دین خداوند می‌باشد، ایشان مردم را به پذیرش دین الهی مجبور نمی کنند؛ به همین دلیل هم مردم به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: گروهی که دعوت پیامبران را اجابت کرده و ایمان می‌آورند غوطه ورند؛ «آیا جز ابلاغ آشکار بر پیامبران (وظیفه‌ای) است؟ و در حقیقت در میان هر امتی فرستاده‌ای برانگیختیم (تا بگوید): خدا را بپرستید و از طاغوت بپرهیزید. پس گروهی از ایشان هدایت یافتند و گروهی نیز سزاوار گمراهی شدند» با توجه به آیات قرآن کریم درباره ادیان، در می‌یابیم که آیات بسیاری به ادیان مختلف بشری اشاره دارد. در این باره بیان چند نکته مهم به نظر می‌رسد: اول: وجود تنوع و تعدد دینی را نمی‌توان نادیده انگاشت دوم: مؤ من در دعوت دیگران به دین خود باید شیوه مناسب را در پیش گرفته، از جدل و جنجال بپرهیزد: «با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن.» سوم: انسان در دینداری و انتخاب عقیده باید رسیدن به حقیقت را هدف خویش قرار دهد، پس برای جستجوی حقیقت و یافتن راه راست نسبت به ادیان و آرای دیگر نیز باید تحقیق و بررسی نمود. «آنان که به سخن گوش فرا می دهند و بهترین آن را پیروی میکنند» چهارم: اختلاف ادیان در میان بشر نباید به درگیری و نزاع منجر شود؛ زیرا اصل و اساس در میان مردم جهان، همزیستی مسالمت آمیز و یکپارچگی و داشتن روابط براساس احترام متقابل می‌باشد؛ البته اگر کسی در پی دشمنی با مخالفان برآید، باید با او برخورد کرد: «خدا شما را از کسانی که در (کار) دین با شما نجنگیده و شما را از دیارتان بیرون نکرده اند، باز نمی‌دارد که با آنان نیکی کنید و با ایشان عدالت ورزید» ماهیت وحدت ملی
با مراجعه به کلمات علی علیه السلام چنین می‌توان استنباط نمود که: «اتحاد» امری فطری و طبیعی می‌باشد و انسان با روحیه نوع دوستی پدید آمده است؛ بنابراین آنچه که باید به ریشه یابی آن پرداخت، «اختلاف» است، چرا که «اتحاد» ریشه در فطرت انسان دارد. در خطبه 112 نهج البلاغه آمده است: «انما انتم اخوان علی دین الله، مافرق بینکم الا خبث السرائر و سوء الضمائرفلاتوازرون و لاتناصحون و لاتباذلون ولاتوادون.» همانا شما براساس دین خدا - که آیین فطرت است با یکدیگر برادر وپیوسته اید، و تنها ناپاکی‌های درونی وزشتی‌های باطن موجب تفرقه و جدایی میان شما شده است که در نتیجه تعاون و همیاری، نصیحت، بذل و بخشش و دوستی و محبت ازمیان شما رخت بربسته است. ضرورت وحدت ملی
گرچه وحدت گرایی، فطری است، اما امورفطری نیازمند پرورش و توجه می‌باشد وبی توجهی و عدم اهتمام به آن، موجب این می‌شود که شکوفا نگردد و یا در معرض تندباد‌های روزگار قرار گیرد، لذاامیرالمؤمنین علی علیه السلام برای تقویت این امرفطری در بین امت پیامبر بسیار تلاش می‌نمودند و خود را مشتاق‌ترین شخص به وحدت اسلامی به شمار می‌آوردند: «لیس رجل - فاعلم - احرص علی جماعه امه محمدصلی الله علیه وآله و الفت‌ها منی ابتغی بذلک حسن الثواب؛ و... کرم المآب» بدان هیچ کس از من بر اتحاد و همبستگی در امت محمدصلی الله علیه وآله حریص‌تر نیست، من دراین کار خواستار پاداش نیکو... و بازگشت به جایگاه نیکوهستم. ثمرات وحدت ملی
با مطالعه سخنان امام علی علیه السلام می‌توان به برخی از دلائلی که ایشان براساس آن بر مقوله وحدت تاکید می‌نمودند، دست یافت که درادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود: 1 - وحدت ملی بستری برای ریزش فیض الهی در طول تاریخ بشری هیچ نعمتی را با وجود اختلاف، به قوم و امتی عنایت ننموده است: «و ان الله سبحانه لم یعط احدا بفرقه خیرا ممن مضی و لاممن بقی»; بی گمان درمیان گذشتگان وآیندگان بشری، هرگز خداوند با وجوداختلاف خیری را ارزانی کسی نداشته ونمی دارد. نه تنها اختلاف مانع نزول فیض‌های الهی می‌شود حتی باعث سلب نعمت‌های موجود نیزمی گردد. چنان که امام علی علیه السلام با اشاره به سرانجام قوم بنی اسرائیل، چنین بیان میکنند که چگونه بارسوخ تفرقه بین آن هادوستی‌ها و مهربانی‌ها رخت بربست وپراکندگی و اختلاف سبب جنگ آن‌ها علیه یکدیگر گردید و این اختلافات سبب شد که خداوند، لباس عزت و فراوانی نعمتش را ازآنان برگیرد..
وحدت و باهم بودن است که سبب یاری خداوند می‌شود. چرا که «یدالله مع الجماعه»; دست خدا با جماعت است؛ و لذا امام خمینی قدس سره همیشه براین نکته تاکید می‌کردند که: «کاری نکنید که عنایت خدا، خدای نخواسته کم بشود» 2 - وحدت ملی و پیروزی در صحنه‌های مختلف پیروزی و گسترش اسلام در سال‌های اولیه بعثت نتیجه همبستگی و وحدت مسلمانان بود. این ایمان و اتحاد بود که آنان را چنان تربیت کرده بود که فارغ از هرنوع دسته بندی و قوم سالاری، تحت لوای نبوی صلی الله علیه وآله، برای اعتلای کلمه «لااله الاالله» جانفشانی می‌نمودند و به برکت همین وحدت بود که خداوند پیروزی‌های روز افزون را برمسلمانان عنایت می‌داشت. این که اتحاد باعث پیروزی می‌شود، یک قانون عام و قطعی است؛ به طوری که اگر درجبهه حق «اختلاف» و در جبهه باطل «اتحاد» حاکم باشد، به طور قطع پیروزی از آن اهل باطل خواهد بود، لذا حضرت علی علیه السلام خطاب به لشکریان خویش می‌فرمایند: «والله لاظن ان هولاء القوم سیدالون منکم باجتماعهم علی باطلهم و تفرقکم عن حقکم»; به خداسوگند به همین زودی آنان (ارتش معاویه) برشما چیره شوند، چرا که آنان در باطل خویش اتحاد وهمبستگی دارند و شما در حق خوددچار تفرقه و اختلاف هستید. در به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی، وحدت دارای نقش مهم و اساسی بود؛ وحدتی که چنان در بین اقشار جامعه اعم از روحانی ودانشجو، کارگر و کارمندو... الفت و صمیمیت ایجاد کرد که به تعبیر بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی قدس سره «بی آنکه دارای ادوات نظامی باشیم فقط به واسطه قدرت ایمان و وحدت کلمه، بر قوای طاغوتی غلبه کردیم.» "در دفاع مقدس نیز ایمان و وحدت کلمه پیروزی رزمندگان اسلام را به همراه داشت." 3 - وحدت ملی و ماندگاری انقلاب از آنجایی که مورخین، تاریخ را یکی ازمنابع شناخت محسوب کرده و قوانین حاکم برآن را قابل تطبیق برموارد مشابه به حساب می‌آورند، بنابراین بر مالازم است که دریابیم رمز عزت و عظمت ملت‌های متمدن ومصونیت آن‌ها از سلطه قدرت‌های خارجی چه بوده و می‌باشد، تا با بهره گیری از آن در تداوم انقلاب خویش تلاش نماییم. حضرت علی علیه السلام براساس تجربه تاریخی خویش، راز تداوم انقلاب را پرهیز از اختلاف وایجاد همبستگی و اتحاد ملت دانسته ومی فرمایند: «فالزموا کل امر لزمت العزه به شانهم و زاحت الاعداء له عنهم و مدت العافیه به علیهم و انقادت النعمه له معهم، ووصلت الکرامه علیه حبلهم من الاجتناب للفرقه و للزوم للالفه و التعاض علی‌ها والتواصی بها»; به سراغ کار‌هایی روید که موجب عزت و اقتدار آنان شد، دشمنان را ازآنان دور نموده، عافیت و سلامت به آن‌ها روی آورد، نعمت را در اختیارشان قرار داد، وکرامت و شخصیت باعث پیوند اجتماعی آنان شد. یعنی از تفرقه و پراکندگی اجتناب ورزیدند و بر الفت وهمگامی همت گماشتندو یکدیگر را برآن توصیه کردند؛ و در جای دیگر ایشان وحدت را سبب قوت و قدرت و رفع نابسامانی‌های امت دانسته اند: «فانه لم یجتمع قوم قط علی امر واحدالااشتد امرهم و استحکمت عقدتهم... لم یمتنع قوم قط الا دفع الله عنهم العله، وکفاهم جوائح الذله و هداهم الی معالم المله»; به طور قطع تاکنون ملتی برآرمان خاصی وحدت پیدا نکرد، مگر آن که قدرت گرفت و همبستگی آنان قوت یافت و هیچ ملتی قدرت و عزت نیافت مگر آن که خداوندنابسامانی را از آنان برداشت، و بلای ذلت را ازآنان دفع نمود و آنان را به نشانه‌های دین راهنمایی کرد. 4 - وحدت ملی پشتوانه اجرای حق وعدالت فقدان اتحاد و وحدت در هرجای جامعه باعث هرج و مرج در آن نظام می‌گردد وهنگامی که هرج و مرج و ناامنی در کشورحاکم گردد، اجرای حق و عدالت میسرنخواهد بود. حضرت علی علیه السلام می‌فرمایند: «فقلنا: تعالوا نداوی، لایدرک الیوم باطفاءالنائره و تسکین العامه حتی یشتد الامر ویستجمع، فنقوی علی وضع الحق فی مواضعه»; ما گفتیم که بیایید با خاموشی آتش جنگ و آرام کردن انبوه مردم، به چاره جویی و درمان بنشینیم تا کار مسلمانان قوام و انسجام یابد و ما برای اجرای حق و عدالت نیرومند شویم. رهبر معظم انقلاب سال‌های گذشته نیز به مردم جامعه گفته بودند: «آن چیزی که ملت را نگه میدارد امید است و وحدت؛ اتحاد میان آحاد مردم. بله، سلایق مختلفی وجود دارد، اختلافات نظر در مسائل گوناگون وجود دارد، اما درباره‌ی اسلام، درباره‌ی نظام، درباره‌ی انقلاب، وحدت نظر بین مردم هست؛ نگذاریم این وحدت نظر از بین برود. به اختلافات کمک نکنیم؛ اختلافات قومی، اختلافات مذهبی، تحریک احساسات یک گروهی علیه یک گروه دیگر. هر کس در زمینه‌ی خدشه‌ی به اتحاد ملت حرکتی انجام بدهد برای دشمن کار کرده، در نقشه‌ی دشمن کار کرده، در زمین دشمن بازی کرده؛ این را همه توجه داشته باشند! منبری باشد، مداح باشد، روحانی باشد، دانشگاهی باشد، نویسنده باشد، شاعر باشد؛ هر کسی باشد. دشمن را دستِ‌کم نگیریم؛ دشمن هست. آن روزی که شما آن قدر قوی بشوید که دشمن مأیوس بشود، آن روز میتوانید یک آسودگی و آسایش خاطری پیدا کنید. باید سعی کنیم قوی بشویم؛ این تأکید و تکرار و اصرار این حقیر برای اینکه کشور باید قوی بشود به خاطر این است. باید دشمن را مأیوس کرد. بحمدالله ملت با معنویت، با کمک الهی، با هدایت الهی، در خدمت انقلابند، پشت سر انقلابند، پشت سر نظامند، کمک میکنند. عوامل خوبی داریم، نهاد‌های مؤثر و بسیار مفیدی داریم، روزبه‌روز رشحات انقلاب در خارج از مرز‌های کشور بیشتر بُروز میکند.» اکنون ما وظیفه داریم ارزش‌های حقیقی اسلام را آشکار کنیم و با درس گرفتن از نقاط ضعف و قوت گذشته مان به اصلاح جامعه اسلامی بپردازیم تا بتوانیم با خطرات و چالش هایی که امت مسلمان را تهدید می کند، رویارویی کنیم. بسیاری از عوامل جنگها و بحران های جهان سوم و رنج و سختی های ملت های در حال توسعه به وجود فضای درگیری میان جریان‌های مختلف، عدم پذیرش دیگران و نبود روحیه همزیستی و فقدان مشارکت در بنای یک زندگی آزاد و همراه با خوشبختی برمی گردد.