ورود 70 درصد فاضلاب تصفیه نشده به دریای خزر

در روز جهانی خزر، سرپرست دفتر بررسی و مقابله با آلودگی‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به عملکرد این سازمان در حوزه دریا خزر، از ورود 70 درصد فاضلاب تصفیه نشده به این دریا خبرداد.

به گزارش خبرنگار مهر، دریای خزر به عنوان بزرگترین دریاچه جهان که مرز ساحلی 5 کشور را شامل می‌شود، از اهمیت زیست محیطی بالایی برخوردار است. به همین منظور در گفت‌وگویی با امید صدیقی سوادکوهی سرپرست دفتر بررسی و مقابله با آلودگی‌های دریایی و مدیر اسبق اداره کل دفتر زیست بوم‌های دریایی به سراغ عملکرد سازمان محیط زیست در رابطه با دریای خزر رفتیم تا از اثرات کنوانسیون تهران بر محیط زیست این دریا سوال کنیم.

علت لزوم توجه بیشتر به دریای خزر چیست؟

صدیقی سوادکوهی: دریای خزر به دلیل بسته بودن این محیط آبی و عدم ارتباط و تبادل آب با آب‌های باز اقیانوسی، توان پالایش کمتری نسبت به دریاهای نیمه بسته مانند خلیج فارس و دریاهای باز مانند دریای عمان دارد. به همین دلیل انباشت آلاینده‌ها در این محیط شدید تر بوده و محیط زیست این دریاچه منحصر به فرد را بشدت آسیب پذیر نموده است.

با این وجود، دریای خزر در سال‌های دور که بهره برداری و بارگذاری‌ها متعادل و میزان آلاینده‌های منتهی به دریا بسیار کمتر بود و دریای خزر در شرایط متعادل اکولوژیک بود، یکی از منحصر به فرد ترین اکوسیستم‌های آبی و دریایی جهان و با ارزشمندترین منابع زیستی محسوب می‌گردید.

دریای خزر به دلیل برخورداری از حضور فک خزری از نظر زیستی و اکولوژیک بسیار با ارزش است.

از طرف دیگر وجود شبکه گسترده‌ای از صدها رودخانه منتهی به دریای خزر در شمال غرب، شرق و جنوب که به عنوان بستر تولید مثل ماهیان خاویاری و بسیاری از ماهیان استخوانی نقش حیاتی و کلیدی دارند، مجموعه اکوسیستم دریایی و شبکه رودخانه‌های پیرامونی منحصر به فردی را ایجاد نموده که به همین دلیل از حساسیت و آسیب پذیری بالایی نیز برخوردار است.

کشورهای همسایه دریا خزر چه اقدامات پیشگیرانه‌ای در مقابل خطرات این دریا انجام داده‌اند؟

صدیقی سوادکوهی: متأسفانه طی چند دهه گذشته کشورهای حاشیه این دریا و بویژه بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و از بین رفتن مقررات و ضوابط در کشورهای تازه استقلال یافته، بویژه در دهه 90 میلادی، بی نظمی و تخلفات گسترده از جمله صید بی رویه و غیر مجاز و قاچاق بویژه ماهیان خاویاری شدت یافت و توسعه غیر اصولی از جمله گسترش شهرهای ساحلی و ایجاد صنایع آلاینده شدت گرفت و به تدریج با افزایش آلودگی‌ها و بهره برداری افسار گسیخته و بی رویه منابع زیستی، موجب وخیم شدن وضعیت محیط زیست دریای خزر و کاهش ذخایر آبزی و کاهش کیفیت آب گردید.

این شرایط ادامه داشت؟

صدیقی سوادکوهی: این شرایط بحرانی به حدی رسید که موجب نگرانی کشورهای منطقه و کل جهان از جمله سازمان‌های بین المللی بویژه برنامه محیط زیست سازمان‌ملل گردید. تا حدی که سازمان ملل متحد با همکاری کشورهای حاشیه دریای خزر در اواخر دهه 90 و از سال 1378 برنامه ویژه نجات محیط زیست دریای خزر تحت عنوان برنامه محیط زیست خزر (Caspian Environment Program) را طراحی و راه اندازی نمودند. در بررسی اولیه و ارزیابی‌های صورت گرفته، در آن سال‌ها مشخص گردید محیط زیست و حیات دریای خزر با ادامه این روند نابود خواهد شد و مرگ کامل خزر قطعی خواهد بود.

در این برنامه طی چندین سال تلاش‌های زیادی برای ایجاد انسجام، هماهنگی و افزایش همکاری‌ها بین پنج کشور برای حفظ محیط زیست دریای خزر و کنترل و کاهش عوامل تخریب و ایجاد چارچوب‌ها و نظام مدیریت و بهره برداری پایدار در دریای خزر صورت گرفت و طی این مدت همه کشورهای منطقه به این نتیجه رسیدند که برای حفظ و نجات دریای خزر، یک معاهده الزام آور منطقه‌ای مورد نیاز است.

با عزم جدی و تلاش پنج کشور حاشیه خزر و همکاری برنامه محیط زیست سازمان ملل، و بعد از فراز و نشیب‌های طولانی بالاخره کنوانسیون حفاظت از محیط زیست دریای خزر معروف به کنوانسیون تهران در 13 آبان 1382 در تهران توسط وزرای محیط زیست پنج کشور امضا شد و بعد از سه سال و با تصویب مجالس پنج کشور در نهایت در 21 مرداد 1385 کنوانسیون تهران لازم الاجرا شد و این روز تاریخی نقطه عطفی برای محیط زیست دریای خزر محسوب می‌گردد.

بعد از اجرایی شدن کنوانسیون تهران، چه اقداماتی صورت گرفته است؟

صدیقی سوادکوهی: از سال 1385 و بعد از لازم الاجرا شدن کنوانسیون تهران تا کنون، اقدامات متعددی برای کاهش مخاطرات و آلودگی‌ها و بهره برداری پایدار در دریای خزر صورت گرفت و در این ارتباط پنج پروتکل تخصصی در زمینه حفظ تنوع زیستی، همکاری و مقابله با سوانح آلودگی‌های نفتی، ارزیابی اثرات زیست محیطی فرامرزی، پایش و مبادله اطلاعات و حفظ محیط زیست خزر در مقابل آلودگی‌های با منشأ خشکی تدوین و در مراحل مختلف تصویب یا اجرا می‌باشد. ولی با این وجود وضعیت محیط زیست دریای خزر همچنان نگران کننده و نامطلوب است.

لطفاً مخاطرات دریا خزر را شرح دهید.

صدیقی سوادکوهی: آلودگی‌های با منشأ خشکی شامل فاضلاب‌های انسانی و عمدتاً تصفیه نشده، زه آب‌های کشاورزی به طور گسترده و تا حدی پساب‌های صنعتی همچنان و مداوم به دریای خزر تخلیه می‌شود. فعالیت‌های استخراج نفت در دریا بویژه در سایر کشورهای حاشیه خزر گسترش یافته و همچنین صید و برداشت بی رویه و غیر مجاز موجب کاهش شدید ذخایر آبزی گردیده است.

هر پنج گونه ماهیان خاویاری در آستانه انقراض قرار گرفته و فک خزری نیز با کاهش شدید جمعیت وضعیت مشابهی داشته و شدیداً در معرض انقراض است.

همچنین رودخانه‌های منتهی به خزر همچنان از طریق پساب‌های صنعتی و فاضلاب‌های انسانی و کارگاه‌های شن و ماسه آلوده شده و با احداث سدهای متعدد، تردد و مهاجرت ماهیان مسدود شده و تولید مثل ماهیان دریای خزر نیز بشدت محدود شده است.

یکی از آلاینده‌های دریای خزر که منشأ خشکی دارد، فاضلاب‌های انسانی است. لطفاً بفرمائید حجم این آلاینده چقدر است؟

یکی از آلاینده‌های خزر فاضلاب‌های انسانی (شهری و روستایی) است که حدود 30 درصد آن تصفیه شده و حدود 70 درصد مابقی به صورت تصفیه نشده در دریای خزر تخلیه می‌گردد. صدیقی سوادکوهی: علت این وضعیت، عدم احداث یا تکمیل شبکه جمع آوری و تأسیسات تصفیه فاضلاب روستاها و شهرهای ساحلی دریای خزر است که مسئولیت آن با وزارت نیرو می‌باشد. علی رغم پیگیری‌های سازمان حفاظت محیط زیست، نتیجه مناسبی حاصل نشده و روند عملیات طرح‌های مذکور بسیار کند می‌باشد. طبق اعلام وزارت نیرو، علت اصلی عدم پیشرفت این طرح کمبود شدید اعتبارات و منابع مالی است. به عنوان مثال از 9 شهر ساحلی در استان گیلان، فقط سه شهر رشت، انزلی و لاهیجان از تصفیه خانه فاضلاب انسانی برخوردار است و در همین سه شهر مذکور نیز تمام ظرفیت تصفیه خانه استفاده نمی‌شود. به دلیل آنکه شبکه جمع آوری فاضلاب در این شهرها هنوز احداث نشده و فقط 20 درصد فاضلاب شهری از طریق شبکه جمع آوری و به تصفیه خانه فاضلاب منتقل می‌شود. در استان مازندران نیز شرایط تقریباً مشابه گیلان است و تنها 6 شهر از 15 شهر ساحلی مازندران از سیستم تصفیه فاضلاب برخوردار است.

سازمان محیط زیست هیچ تلاشی برای اجرایی شدن این طرح نکرده است؟

صدیقی سوادکوهی: در این خصوص معاونت محیط زیست دریایی سازمان با تلاش و پیگیری‌های مداوم در سال 1387 برنامه الزام احداث یا تکمیل تصفیه خانه شهرهای با جمعیت بالای 50 هزار نفر را در هیئت دولت به تصویب رساند. ولی متأسفانه علی رغم پیگیری‌های مکرر این مصوبه هنوز به طور کامل اجرایی نشده و همچنان دلیل آن کمبود منابع مالی اعلام شده است.

راهکارهایی از جمله تأمین منابع مالی احداث تصفیه خانه‌ها از طریق فروش آب تصفیه شده یا استفاده از منابع صندوق توسعه ملی یا فاینانس‌های خارجی مطرح هست که متأسفانه اقدام قابل توجهی در این زمینه نشده است. حتی در موارد اضطراری مانند احداث شبکه جمع آوری فاضلاب و تصفیه خانه شهر اهواز که به دلیل بحرانی بودن شرایط، اعتبار ویژه ای از محل صندوق توسعه ملی برای اجرای فوری طرح در اهواز تأمین شد ولی طرح مذکور اجرا نشد و سرنوشت اعتبار تخصیص یافته نیز مشخص نشد.

به منظور سامان دهی و برقراری ضوابط و مقررات تخلیه پساب به دریای خزر، دستورالعمل و ضوابط تخلیه پساب‌ها به دریای خزر شامل حدود مجاز پارامترهای مختلف آلاینده پساب خروجی به دریا با همکاری سایر دستگاه‌ها تدوین، تصویب و ابلاغ شد.

همچنین در یک اقدام دیگر استانداردهای کیفیت آب‌های محیطی دریای خزر تدوین، تصویب و ابلاغ شد.

در واقع با تصویب این دو استاندارد مهم، حدود مجاز تخلیه پساب‌ها و شاخص‌های استاندارد کیفیت آب دریای خزر مشخص و ابلاغ گردید و همه دستگاه‌ها موظف به رعایت ضوابط و استانداردهای ابلاغی شدند.

مخاطرات فاضلاب‌های انسانی چیست؟

صدیقی سوادکوهی: یکی از مهمترین خسارات و تهدیدات تخلیه فاضلاب‌های انسانی به دریای خزر، آلودگی میکروبی دریایی خزر است که این آلودگی در محل شنا گاه‌های دریای خزر بسیار جدی بوده و سلامت مردم را در فصول بهار و تابستان تهدید می‌کند.

راه حلی برای این مساله اتخاذ کرده‌اید؟

صدیقی سوادکوهی: به همین دلیل این دفتر چندین سال و بیش از دو دهه برنامه پایش آلودگی‌های میکروبی دریای خزر و بویژه در شنا گاه‌ها را اجرا نموده و اطلاعات دقیقی از وضعیت بار میکروبی در نقاط مختلف به دست آورده است. ضوابط و دستورالعمل مربوط به شناگاه ها را تهیه و برنامه پرچم گذاری در این محل‌ها و سیستم هشدار دهی برای حفظ سلامت شهروندان را با همکاری وزارت کشور و وزارت بهداشت (در چارچوب تفاهم نامه مشترک) اجرا نموده است. اکنون برنامه بررسی مجدد وضعیت آلودگی میکروبی منطقه و تعیین آخرین وضعیت شناگاه ها و نصب پرچم و سیستم هشدار دهی شروع خواهد شد.

درمورد آب‌های آلوده به سموم کشاورزی هم توضیح دهید.

صدیقی سوادکوهی: زه آب‌های کشاورزی آلوده به سموم آفت کش و کودهای شیمیایی از دیگر منبع آلاینده دریای خزر مستقر در خشکی است. به دلیل استفاده گسترده از سم و کود در اراضی کشاورزی حوضه آبریز خزر، این عناصر آلاینده به حوضه آبریز و در نهایت به دریای خزر تخلیه می‌شود.

برای کاهش آلاینده‌ها باید برنامه‌های کاهش مصرف سموم و کودهای شیمیایی از طریق اجرای طرح‌های کشت محصولات ارگانیک عاری از سموم و مواد شیمیایی و طرح‌های مبارزه بیولوژیک با آفات محصولات زراعی عملیاتی شود. دستگاه اصلی متولی این امر وزارت جهاد کشاورزی است. این وزارتخانه با همکاری مراکز علمی و تحقیقاتی طی چند دهه اخیر اقدامات، طرح‌ها و برنامه‌های مختلفی را در این زمینه اجرایی کرده است؛ ولی نتایج قابل توجهی در این زمینه به دست نیامده است. در این خصوص سازمان حفاظت محیط زیست و دیگر دستگاه‌های اجرایی و نظارتی باید این موضوع مهم را پیگیری نموده تا وزارت جهاد کشاورزی با همکاری سایر دستگاه‌ها برنامه عمل با زمان بندی مشخص برای کاهش مصرف سموم و کودهای شیمیایی را تهیه و اجرایی کند.

نقش صنایع در آلودگی دریا چقدر است؟

صدیقی سوادکوهی: صنایع مختلف مستقر در نوار ساحلی خزر که شامل انواع صنایع غذایی، بهداشتی، شیمیایی و غیره می‌باشد، بسیاری از سیستم‌های تصفیه پساب آنها ناقص یا فاقد کارایی لازم است. بخشی از پساب را به صورت تصفیه نشده و بخشی به صورت ناقص تصفیه شده را به محیط پیرامون در رودخانه یا دریا تخلیه می‌کنند که موجب تشدید آلودگی محیط زیست دریایی می‌گردد.

متولی این امر چه معاونتی است؟

صدیقی سوادکوهی: مسئولیت اصلی بررسی، کنترل و مقابله با آلودگی‌های صنایع با معاونت محیط زیست انسانی سازمان است؛ ولی معاونت محیط زیست دریایی و به ویژه دفتر بررسی و مقابله با آلودگی‌های دریایی نیز این موضوع را در کنار معاونت انسانی پیگیری می‌نماید و آمار و اطلاعات صنایع مستقر در نواحی ساحلی در حال جمع آوری است و بانک اطلاعات مربوط به صنایع و همینطور پسماندها و فاضلاب‌های شهری و سایر منابع آلاینده مانند اسکله‌ها و بنادر و نیروگاه‌ها و غیره در دست تهیه می‌باشد.

لازم به ذکر است با پیگیری‌ها، پایش، نظارت و اخطارهای ادارات کل استان‌های گیلان، مازندران و گیلان تحت هدایت معاونت محیط انسانی و معاونت محیط زیست دریایی و تالاب‌ها، بخش عمده‌ای از صنایع که حدود 80 درصد است، از سیستم تصفیه فاضلاب صنعتی برخوردار شده و از روند مناسب‌تری بهره می‌برند.

منبع آلاینده دیگری وجود دارد که در بستر خشکی باشد؟

صدیقی سوادکوهی: یک منبع آلاینده دیگر دریای خزر مستقر در خشکی، انواع بنادر تجاری و خدماتی و بنادر صیادی و غیره می‌باشد. آلودگی‌های مختلفی از شناورها و کشتی‌های تجاری شامل آب خن، روغن موتورخانه، لجن رسوبات نفتی تانک‌ها، پسماندهای شناورها، پسماندهای تولیدی در بنادر و اسکله‌ها و فاضلاب انسانی این بنادر بخشی از آلودگی‌های ناشی از بنادر و اسکله‌ها است.

البته این دفتر برنامه منظمی برای بازرسی و ممیزی و ارزیابی بنادر تجاری خدماتی و صیادی را تدوین و آغاز نموده و بازرسی‌های منظم و ارزیابی لازم در خصوص نحوه مدیریت زیست محیطی بنادر و راستی آزمایی گواهی‌های زیست محیطی از جمله ایزو 14001 را شروع کرده است.

تمامی نقایص و کاستی‌ها در این زمینه به واحدهای مذکور اعلام و جهت رفع نقایص اقدام می‌گردد. در این بخش و بویژه برای مدیریت اصولی دریافت و پردازش فضولات نفتی شناورها (آب خن و روغن موتور خانه و....) در ساحل و بنادر، استانداردهای محیط زیستی تسهیلات دریافت فضولات نفتی توسط، این دفتر تدوین، تصویب و ابلاغ شد.

مجتمع‌های تولید آبزی هم دارای آلایندگی هستند؟

صدیقی سوادکوهی: واحدهای آبزی پروری و بویژه مجتمع‌های آبزی پروری با تولید و تخلیه حجم زیادی از مواد آلی به دریا موجب افزایش مواد مغذی بویژه نیترات و فسفات و تغذیه گرایی دریا می‌شود. به دنبال این اتفاق کاهش اکسیژن و کیفیت آب دریا و بلوم جلبکی پدید می‌آید.

عملکرد شما در مورد پسماندهای ساحلی چطور است؟

صدیقی سوادکوهی: پسماندها در نوار ساحلی خزر یکی دیگر از عوامل آلودگی و تخریب محیط زیست دریایی و سواحل می‌باشد. این دفتر برنامه پایش و جمع آوری اطلاعات و تهیه بانک اطلاعات پسماندها در مناطق ساحلی خزر را آغاز نموده و از طریق بازدیدها و بررسی‌های میدانی و اخذ اطلاعات پسماندهای شهری و روستایی، با همکاری دفتر پسماند در معاونت انسانی برنامه‌های نظارتی و پیگیری جهت سامان دهی و مدیریت پسماندها در سواحل خزر را در چارچوب ضوابط و دستورالعمل مدیریت پسماند آغاز نموده است.

همچنین این دفتر برای اولین بار مطالعات مرحله اول در مورد میکر وپلاستیک ها در سواحل خزر را که یکی از چالش‌های زیست محیطی نوظهور در جهان است را به اتمام رسانده و مراحل بعدی مطالعات و پایش در این زمینه ادامه دارد.

منبع دیگری از آلودگی وجود دارد؟

صدیقی سوادکوهی: یک منبع آلودگی تقریباً جدید و نوظهور در دریای خزر، فعالیت اسقاط و بازیافت کشتی‌های فرسوده و قدیمی است. با توجه به افزایش تعداد کشتی‌های فرسوده و بعضاً مغروق، سازمان با درخواست‌های زیادی برای اسقاط و بازیافت این شناورها طی یک دهه اخیر مواجه بود. به دلیل آلودگی‌های ناشی از آن و عدم وجود ضوابط و مقررات خاص، با این درخواست‌ها موافقت نشد و در نهایت این دفتر جهت سامان دهی این موضوع، دستورالعمل و ضوابط بازیافت شناورهای فرسوده را تهیه و تصویب و اخیراً از طرف ریاست محترم سازمان به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد.

بر اساس این ضوابط اسقاط و بازیافت شناورها ملزم به رعایت ضوابط و الزامات ابلاغی ست تا آلودگی‌های ناشی از عملیات بازیافت به حداقل ممکن برسد. در همین ارتباط و طبق ضوابط فنی و ملاک و معیارهای تعیین شده تمامی اسکراپ یاردهای متقاضی بازیافت، شناورها مورد بررسی و ارزیابی فنی و زیست محیطی قرار می‌گیرد و واحدهایی که دارای شرایط لازم باشند تأیید می‌شوند. از این به بعد هر گونه تقاضای بازیافت شناور طبق ضوابط و دستورالعمل مصوب مدیریت و اجرا می‌شود. ضوابط تهیه شده برای بازیافت شناورها به منظور جلوگیری از انتشار آلودگی‌ها، تا حد ممکن دقیق و با جزئیات کامل و سخت گیرانه تهیه گردیده است.

مجموعه اقدامات شما در مقابل آلاینده‌های با منشأ خشکی چه بوده است؟

صدیقی سوادکوهی: اقدام مهم دیگر بازرسی و ممیزی بنادر و اسکله‌های تجاری و خدماتی و صیادی و سکوهای نفتی در دریا و همینطور سایت‌های پسماند می‌باشد که با این اقدامات به تدریج بنادر و اسکله‌ها و سایر تأسیسات ساحلی در چارچوب قوانین و مقررات، مدیریت زیست محیطی را اعمال و الزامات و ضوابط زیست محیطی را رعایت نموده و بدین ترتیب میزان آلودگی‌ها و خسارات زیست محیطی در سواحل خزر کاهش یافته و تحت کنترل و مدیریت خواهد بود.

لطفاً در مورد آلاینده‌ها با منشأ دریا هم توضیح دهید.

صدیقی سوادکوهی: فعالیت‌های اکتشاف، استخراج و انتقال نفت یکی از مهمترین منابع آلودگی دریای خزر است که عمده این فعالیت‌ها در سایر کشورهای حاشیه خزر طی دو دهه اخیر گسترش یافته و همچنان در حال توسعه است. در عین حال در دریای خزر هنوز امکانات و زیرساخت‌های کنترل و مقابله با آلودگی‌های نفتی در سکوهای نفتی و خطوط انتقال و تانکرهای حمل و نقل نفت در حد ایده آل ایجاد نشده است.

به طور کلی برای کنترل، کاهش و مدیریت آلودگی‌هایی با منشأ خشکی که سهم بزرگی از آلودگی دریای خزر را دارد، سازمان محیط زیست اقداماتی شامل تهیه، تدوین، تصویب و ابلاغ دستورالعمل‌ها و ضوابط فنی در حوزه آلودگی دریا را انجام داده است. در همین ارتباط پروتکل آمادگی، همکاری و مقابله با سوانح آلودگی نفتی دریای خزر ذیل کنوانسیون تهران تهیه و تصویب و در سال 1395 لازم الاجرا شد.

طبق این پروتکل مراکز آمادگی و مقابله با سوانح و آلودگی نفتی در کشورهای عضو در حاشیه خزر ایجاد خواهد شد و تجهیزات و ادوات مقابله و جمع آوری نفت و پاکسازی نواحی آلوده پیش بینی می‌شود. مسئول این مرکز در ایران سازمان بنادر و دریانوردی می‌باشد که اقدامات لازم برای ایجاد و تجهیز مراکز مقابله توسط سازمان مذکور با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست صورت گرفته و ایران در این زمینه پیشرو است.

اقدامات شکل گرفته برای مقابله با این آلودگی را شرح دهید.

صدیقی سوادکوهی: عمده اقدامات در زمینه کنترل و مقابله با آلودگی‌های نفتی طبق قانون، به عهده سازمان بنادر و دریانوردی است که سازمان حفاظت محیط زیست همکاری و نظارت‌های لازم را انجام می‌دهد.

در خصوص سوانح و آلودگی‌های نفتی در دریای خزر، این دفتر با تهیه استانداردها و ضوابط زیست محیطی در زمینه مقابله و پاکسازی آلودگی نفتی و ارزیابی خسارات ناشی از نشت نفت، گام‌های اساسی برداشته که بسیار ضروری و مورد نیاز بود.

از جمله این استانداردها تدوین استاندارد استفاده از مواد شیمیایی به منظور پاکسازی خط ساحلی با ملاحظات زیست محیطی و عملیاتی با همکاری سازمان ملی استاندارد ذیل استاندارد ملی کیفیت آب است. تدوین استاندارد ملی کیفیت آب ویژه انتخاب بوم‌ها برای واکنش به نشت نفت نیز از دیگر استانداردها به شمار می‌آید. تدوین، تصویب و ابلاغ دستورالعمل برآورد خسارت محیط زیستی ناشی از آلودگی نفتی از دیگر اقدامات است.

با این ضوابط و استانداردها، سازمان بنادر و دریانوردی، وزارت نفت و سازمان حفاظت محیط زیست طبق ضوابط و استانداردهای مذکور نسبت به مقابله و پاکسازی و ارزیابی خسارت آلودگی‌های نفتی اقدام خواهند نمود.

همچنین چالش دیگر آلودگی ناشی از سوخت شناورها در دریا، میزان بالای گوگرد است. طبق الزامات سازمان جهانی دریانوردی، میزان گوگرد سوخت شناورها باید زیر نیم درصد باشد که سازمان و این دفتر طی پیگیری‌ها و مکاتبات متعدد با وزارت نفت و سازمان بنادر و دریانوردی، برای کاهش میزان گوگرد سوخت شناورها تا حد مجاز اقدام نمود؛ ولی تا کنون نتیجه مطلوب به دلایل مختلف فنی و تحریم‌ها حاصل نشده است. تا کنون درصد کمی از سوخت تولیدی در حد استاندارد تولید و تحویل شده است.

آیا دفع مواد زائد در دریا مجاز است؟

صدیقی سوادکوهی: دفع انواع مواد زائد در دریا که لایروبی و لای ریزی مهمترین مورد در این بخش است موجب افزایش شدید کدورت آب، تخریب بستر دریا و زیستمندان و انتشار عناصر آلاینده به محیط زیست دریایی می‌گردد.

بر این اساس یک معاهده بین المللی تحت عنوان کنوانسیون پیشگیری از آلودگی دریایی ناشی از تخلیه مواد زائد در دریا در سال 1972 تصویب گردید و پروتکل مربوطه (پروتکل لندن) در سال 1996 تصویب شد.

ایران نیز در سال 1394 به این پروتکل ملحق شد و سازمان حفاظت محیط زیست مرجع ملی و مسئول اجرای این پروتکل است. طبق پروتکل لندن، تنها هشت گروه از مواد امکان کسب مجوز برای تخلیه در دریا را دارند.

اقدامات دفتر شما در این خصوص چیست؟

صدیقی سوادکوهی: این دفتر برای دفع مواد زائد بویژه لایروبی و لای ریزی در دریا درخواست‌ها را بررسی و مجوزهای لازم را صادر می‌کند و ممنوعیت‌ها را اعمال می‌کند.

به منظور اجرای مفاد پروتکل و همچنین اجرای ضابطه مند دفع مواد زائد در دریا بویژه لایروبی و لای ریزی، این دفتر اقدام به تدوین ضوابط دفع مواد زائد و دیگر مواد (شامل لایروبی و لای ریزی) در دریا و همچنین راهنما مورد نیاز برای اجرای آن در کشور نمود. دستورالعمل مربوطه تهیه گردیده و در مراحل پایانی است. ضمن اینکه کاربرگ صدور مجوز دفع مواد قابل تخلیه در دریا برای پنجره واحد صدور مجوزهای کسب و کار تهیه شده است.