پازل غرب برای شروع سریع مذاکرات هسته‌ای

به گزارش الف قریب به بیش از سه ماه است که مذاکرات هسته‌ای ایران با کشورهای 1+4 متوقف شده است، تصمیمی که از سمت جمهوری اسلامی ایران اتخاذ شد تا انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری را برگزار کند. با اعلام سید ابراهیم رئیسی به عنوان پیروز انتخابات مجددا گمانه‌زنی‌ها درباره آینده مذاکرات در داخل و خارج کشور بیشتر شد.

رئیسی بعد از آنکه حسین امیرعبداللهیان را به عنوان وزیر امور خارجه خود برگزید و او از مجلس شورای اسلامی رای اعتماد گرفت در هفتاد و ششمین مجمع عمومی سازمان ملل در قالب یک پیام ویدیویی تلاش کرد مواضع ایران در دوره جدید را نسبت برجام و توافق هسته‌ای مشخص کند. رئیس جمهور در این پیام احساس بدبینی دولتش نسبت به آمریکا و بدعهدی طرف مقابل را در یک تریبون رسمی و جهانی علنی کرد.

زمینه‌چینی برای شروع سریع‌تر مذاکرات هسته‌ای این سخنرانی رئیسی مورد توجه رسانه‌های مطرح جهانی همچون روزنامه واشنگتن پست قرار گرفت. این روزنامه مقاله‌ای نوشت که از محتوای آن بر می‌آید طرف غربی در حال زمینه‌چینی است تا نشان دهد ایران به دنبال شروع سریع مذاکرات نیست و نسبت به آن تعلل می‌کند. در حالی‌که ممکن است دیگر برای ادامه مذاکره با ایران دیر هم شده باشد.

این روزنامه در بخش آغازین مقاله خود نوشت: سه ماه پس از آخرین نشست برای مذاکره پیرامون احیای توافق هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی، هنوز مشخص نیست که آیا این مذاکرات از سر گرفته خواهد شد یا نه و از سرگیری آن چه زمانی خواهد بود یا این که چه کسی نماینده دولت جدید ایران در این مذاکرات خواهد بود.

ایران به فعالیت هسته‌ای خطرناک نزدیک است! واشنگتن پست فعالیت‌های هسته‌ای ایران برای مخاطبانش را این‌گونه جلوه داد که جمهوری اسلامی ایران به فعالیت‌های هسته‌ای خطرناک نزدیک شده و ادامه داد: در آغاز، ایران به بالا بردن مقدار و کیفیت غنی‌سازی اورانیومش ادامه داد که برخی کارشناسان را به این نتیجه رساند حالا ایران نسبت به ارزیابی علنی دو - سه ماه گذشته دولت بایدن، به در اختیار داشتن مواد شکافت‌پذیر کافی برای ساختن یک بمب اتمی نزدیک‌تر شده است!

مقاله نویس تاکید می‌کند که جمهوری اسلامی ایران طی سالیان اخیر در موضوع بازرسی از فعالیت‌های هسته‌ای خود مناقشاتی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشته است تا ادعای مطرح شده در بخش قبل را بیشتر مورد قبول جلوه دهد.

این روزنامه در ادامه درباره امکان به اتمام رسیدن مهلت مذاکرات هسته‌ای هم می‌پردازد و به نقل از یک مقام ارشد وزارت امور خارجه که نام وی را ذکر نمی‌کند این‌طور می‌نویسد: «ما یک جدول زمان بندی [برای تاریخ شروغ مذاکرات] نداریم. موضعمان این است که ما آماده بازگشت به میز مذاکرات هستیم، اگرچه زمانی می‌رسد که این امکان دیگر وجود نخواهد داشت، چون توسعه‌های هسته‌ای آن‌ها غیرقابل بازگشت خواهد بود و واقعا بازگشت به توافقی که در ابتدا درباره آن مذاکره شده بود، میسر نخواهد بود.»

نویسنده سپس موضوع شروع مذاکرات را به تاخیر و تعلل ایران پیوند می‌دهد و می‌گوید رئیس جمهور ایران در سخنرانی ویدیویی خود در مجمع اخیر سازمان ملل صحبتی درباره شروع مذاکرات نکرد و به بخش‌هایی از صحبت رئیسی اشاره می‌کند که او فتوای مقام معظم رهبری درباره حرام بودن فعالیت‌های تسلیحاتی هسته‌ای را در سخنرانی مذکور قرائت کرد.

گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

این مواضع روزنامه واشنگتن پست که در حدفاصل صحبت‌های رئیسی در مجمع عمومی سازمان ملل و دیدارها و برنامه‌های گسترده امیر عبداللهیان در سفر به نیویورک منتشر شده است و به نظر می‌رسد برای مهیا شدن افکار عمومی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است در حالی منتشر می‌شود که به تازگی دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل در قالب یک بیانیه برای فشار به جمهوری اسلامی ایران برای شروع مذاکرات وارد صحنه شده است.

در این بیانیه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که به تاریخ 4 مهرماه (26 سپتامبر میلادی) تنظیم شده تاکیدی صورت گرفته مبنی بر اینکه وقتی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (حدود 4 روز قبل انتشار بیانیه) در ایران بودند براساس توافق‌های پیشین قرار بود یکسری از قطعات مرتبط با بازرسی امنیتی بین‌المللی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران سرویس، تعمیر و بازسازی شود اما در مورد مجموعه کارگاه ساخت قطعات سانتریفیوژ تسای کرج این بازرسان اجازه این کار را پیدا نمی‌کنند.

کاظم غریب‌آبادی نماینده کشورمان نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین در واکنش به این بیانیه نوشت: در طی مذاکرات تهران و وین، ایران اشاره کرده بود که چون مجتمع کرج هنوز تحت تحقیقات امنیتی و قضایی قرار دارد، تجهیزات مرتبط با این مجتمع مشمول سرویس شدن نمی‌شوند. به همین دلیل است که عبارت «تجهیزات تعریف‌شده» در بیانیه مشترک [اشاره به بیانیه مشترک رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و مدیرکل آژانس در 12 سپتامبر] به کار رفته است. وی ادامه می‌دهد: بنابراین، گزارش مدیرکل در 26 سپتامبر درست نیست و فراتر از موارد توافق شده در بیانیه مشترک است. هر تصمیمی که از سوی ایران درباره تجهیزات نظارتی گرفته شود، تنها مبتنی بر ملاحظات سیاسی است تا ملاحظات حقوقی و آژانس نمی‌تواند و نباید این موضوع را حق خود بداند.

دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل با طرح این موضوع اعلام کرده است که ایران شروط توافق جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران را که دو هفته پیش انجام شد، کاملا اجرا نکرده است. طبق این توافق، قرار بود بازرسان آژانس اجازه سرویس کردن تجهیزات فنی نظارتی این نهاد را در ایران پیدا بکنند.

با این موضع‌گیری رسمی که در گزارش رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان متبوعش منتشر شده است به نظر می‌آید فشار برای جمهوری اسلامی ایران برای شروع مذاکرات بیشتر شود. براساس آنچه از مفاد بیانیه بر می‌آید و از گروسی نقل شده او هم تاکید می‌کند که تصمیم ایران مبنی بر عدم ایجاد دسترسی به کارگاه ساخت قطعات سانتریفیوژ تسای کرج برخلاف موارد توافق شده در بیانیه مشترکی است که روز 12 سپتامبر منتشر شد.

صحنه‌آرایی‌های بین‌المللی که با دستاویزهای مختلف در تقابل با جمهوری اسلامی ایران شکل گرفته در حالی است که سعید خطیب‌زاده چند روز پیش اعلام کرد که ایران به زودی وارد مذاکرات هسته‌ای خواهد شد و امیر عبداللیان به نمایندگی از دستگاه دیپلماسی ایران در نیویورک با مقامات مختلف به تبیین مواضع ایران پرداخت.

ایران برای شروع مذاکره عجله ندارد

از مجموع اظهارات امیرعبداللهیان این‌گونه استنباط نمی‌شود که جمهوری اسلامی ایران در دولت جدید قصد ترک میز مذاکره را دارد اما به نظر نمی‌آید به سادگی هم با ریاست علی باقری به عنوان جایگزین عباس عراقچی وارد دور جدید مذاکرات بعد از سه ماه شود.

به عنوان مثال وزیر امور خارجه ایران در یک کنفرانس خبری با حضور خبرنگاران از کشورهای مختلف در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل گفت: تهران در حال بررسی رویکردها و مطالعه پرونده برجام است، انشاالله در اولین فرصت به میز مذاکرات بازخواهیم گشت، اما میز مذاکره ای که نتیجه بخش و ثمربخش باشد.

امیر عبداللهیان اظهار کرد: ما فعلا با اعضای 1+4 مذاکره نخواهیم داشت. بصورت فردی و دو طرفه با طرف‌های مختلف گفت‌وگو کرده‌ایم. زمانی که بررسی‌ها در جمهوری اسلامی ایران و مطالعه پرونده برجام به نتیجه برسد، در میز مذاکره مطالب و دیدگاه‌ها تبادل خواهد شد.

این اظهارات وزیر امور خارجه در حالی است که طی همین چند روز در دیدار با جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و گفت‌وگو با آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل این دو نفر در مقابل امیر عبداللهیان بر سرعت بخشی به شروع مذاکرات هسته‌ای تاکید کردند. موضوعی که با تلاش رسانه‌های مطرح بین‌المللی و گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قابل تطبیق است.