پرویز بهرام؛ صدای همیشه ماندگار دوبله ایران
تهران - ایرنا - پرویز بهرام از جمله برجسته‌ترین و پیشکسوتان دوبله و صداپیشگی در ایران است که آثار متعددی از سینمای کلاسیک تا مستند جاده ابریشم و سریال مختارنامه از جمله مهمترین نقش‌آفرینی‌های او به شمار می رود. وی علاوه بر سینما در تئاتر و رادیو هم حضور داشت اما عمر فعالیت هنری بهرام در سینما و به دلیل عشق و علاقه‌اش به هنرهفتم بسیار بیشتر بود.
پرویز بهرام در 1312 خورشیدی در محله خونگاه تهران به دنیا آمد. پدرش در بابل کار می‌کرد و او را هم به بابل بردند و شناسنامه‌اش را هم در بابل گرفتند؛ برای همین خیلی‌ها فکر می‌کنند، متولد مازندران است. با این حال خودش می‌گوید، همه جای ایران سرای من است.
پدر پرویز بهرام مجسمه‌ساز بود و در بابل کار می‌کرد. 2 سالی را در بابل به همراه برادر که بزرگتر از اوست، زندگی می‌کرد. به حدی بابل را دوست دارد که تا مدت‌ها هر شب جمعه به آنجا سفر می‌کند. مادرش هم با اینکه آذری زبان بود اما هر شب جمعه به بابل می‌رفت.
او دوران کودکی و نوجوانی‌اش را چنین روایت می‌کند: «پدرم من را به سر کار می‌برد و من دوست داشتم، مجسمه‌سازی را یاد بگیرم اما خب مجسمه‌ساز نشدم، البته علاقه خیلی زیادی هم به حرفه پدرم نداشتم، پدرم انسانی اهل هنر، خوش‌بیان و خوش‌اخلاق بود و شب‌ها که همه دور هم بودند قصه‌هایی از ویکتور هوگو می‌خواند و محتوای قصه را با شرایط آن روز تهران تطبیق می‌داد، پدرم هرچند خیلی جدی بود اما هیچوقت ما را تنبیه نمی‌کرد. 2 سالی را به مکتب‌خانه رفتم و بعدا به دبستان عنصری رفتم، اصلا فضای مکتب‌خانه خوب نبود، چون بچه‌ها را تنبیه و تحقیر می‌کردند و مجموعا فضای بدی داشت، هیچی یاد نمی‌دادند و فقط آقایی می‌آمد، صحبت می‌کرد و حداقل در مکتب خانه ای که من می رفتم، خبری از قرآن، حافظ و سعدی نبود اما دبستان عنصری خوب بود، البته تغییر در شخصیت من نداد.
بهرام در مقطعی از زندگی به دلیل جدایی پدر و مادرش نزد مادربزرگ خود زندگی می‌کرد و ارتباط خوبی میان آن 2 برقرار شده بود. «مادربزرگم خیلی به من علاقه داشت و من هم خیلی دوستش داشتم.»
ورود به عالم هنر و صداپیشگی در دوبله
از پرویز بهرام درباره چگونگی ورود به دنیای هنرچنین نقل شده است: «زمانی که به دبیرستان خاقانی می‌رفتم با مرحوم حمید سمندریان دوست بودم و هر 2 ما به کلاس آقای عبد الحسین نوشین می‌رفتیم و از همان‌جا من کار تئاتر را شروع کردم و در دبیرستان هم در رینگ بوکس نمایشنامه اجرا می‌کردیم و پیش از اینکه مشغول کار هنر و تئاتر بشوم، فقط نزد پدرم کار مجسمه سازی کرده بودم. عبدالحسین نوشین تئاتر را به صورت حرفه ای در ایران آغاز کرد و خود من به تئاتر علاقه زیادی داشتم و مرحوم سمندریان هم علاقه داشت و بعدا برای ادامه تحصیل به آلمان رفت، من در آن زمان خیلی تئاتر می دیدم و بعدا آقای معینیان صدای من را روی فیلم‌ها شنیده بودند و دعوتم کردند که من از دوبلاژ به رادیو رفتم.»
سال 1324 خورشیدی صدای پرویز بهرام کشف و زمینه‌ای فراهم می‌شود که او را به یکی از صداهای ماندگار ایران زمین تبدیل کند. «دوستی داشتم به نام آقای هوشنگ لطیف‌پور که با جعفر والی و آقای رضایی در لاله زار بودند و روزی بر حسب تصادف با هم رودررو شدیم و به محض اینکه صدای من رو شنید من را به دوبلاژ بردند که سال 1324 بود، پیش از آن در زمان تئاتر کسی در مورد صدای من صحبت نکرده بود. در آن زمان خیلی از فیلم ها را برای دوبله به ایتالیا می بردند و میان ما و ایتالیا در دوبلاژ رقابت وجود داشت، حتی من را به ایتالیا دعوت کردند و در امتحان هم قبول شدم، اما چون مادرم تنها بود گفت که نرو، در آن زمان امکانات و تکنیک در ایران پایین بود، اما امروزه تکنیک خیلی بالا است و با اینکه امکانات محدود بود، کار برای من خیلی جذاب بود. در آن زمان صاحبان فیلم، فیلم‌های کشورهای مختلف را می‌خریدند و حتی افراد را برای دوبله خود صاحبان فیلم انتخاب می‌کردند که در آن زمان جعفر والی، لطیف پور و ایرج دوستدار در کار دوبله بودند.»
بهرام در دوره‌ای فعالیت می‌کرد که درآمد دوبله بالاتر از بازیگری بود. خودش گفته است: «من اهل طنز و کمدی نیستم و در کارم آدم جدی هستم، نخستین فیلمی که صحبت کردم جای یک هنرپیشه فرانسوی به نام ژان ماره بود و از ابتدا با دوبله شخصیت اول آمدم و همیشه جای نقش اول صحبت می‌کردم و بیشتر ما هنرپیشه تئاتر بودیم که به دوبله آمدیم و بعدا خیلی‌ها مانند آقای جعفر والی به تئاتر برگشتند اما من در دوبله ماندم و از تئاتر فاصله گرفتم. اینکه حاضر شدم، بازیگری در تئاتر را کنار بگذارم و به دوبله بپردازم، دلیلش هم مادی است و هم معنوی که باعث می‌شد، مردم سینما بیشتر بروند و از نظر مادی درآمد بیشتر از بازیگری بود و بعدا خیلی‌ها وارد دوبله شدند.»
پرویز بهرام - مراسم تجلیل از چهار دوبلور پیشکسوت صدا و سیمافعالیت در تئاتر و رادیو و عشق و علاقه به سینما
بهرام فارغ‌التحصیل رشته حقوق است. 42 سال کار وکالت کرد و بازنشسته شد و جالب اینکه صدای خوبش بر موفقیت در حوزه وکالت هم تاثیرگذار بوده است. «در آن زمان خیلی‌ها به من می‌گفتند، بیان خوبی داری، از این رو دوست داشتم، کار وکالت انجام بدهم و اکثر پرونده‌هایی که وکالت آن را بر عهده می‌گرفتم، جنایی بود و رشته حقوق دانشگاه تهران را انتخاب کردم، البته روحیه هنری و کار جنایی مغایر با هم است اما خب علاقه داشتم، البته اگر الان به همان زمان برگردم، تنها دوبله را انتخاب می‌کنم، حرفه‌های دیگری که داشتم، فقط از روی علاقه بود و تنها عاشق دوبله بودم. من عاشق سینما و مخاطب زیاد آن هستم. خیلی‌ها صدای من را تقلید کردند، اما موفق نشدند و ناراحت هم می‌شدم از اینکه صدای من را تقلید می‌کنند، حتی یکی از این افراد را در اصفهان که پرونده وکالت داشتم، دیدم و به او گفتم چرا ادای من را درمی‌آوری که گفت صدای من را خیلی دوست دارد، البته صدای خودش هم خوب بود.»
وی همچنین می افزاید: کانون وکلا در آن زمان از من ایراد می‌گرفت که چرا کار هنری انجام می‌دهی، برای همین رادیو را رها کردم و به دلیل اینکه برخی از موکلانم در شهرستان بودند و باید برای دفاع به آنجا می‌رفتم، نمی‌توانستم در رادیو حضور داشته باشم. البته بهرام در رادیو فقط به عنوان نقش‌خوان حضور داشت. او با برنامه‌های طنز و کمدی صبح‌های جمعه همکاری نمی‌کرد و تنها در برنامه «داستان شب» که جمعه شب‌ها پخش می‌شد، کار جدی انجام می داد.
او مدت کوتاهی در تئاتر تهران فن بیان درس می‌داد و برای مطالعه در هنر ارزش زیادی قائل بود. «هنر علاقه شخصی من بود که ناگزیر باید مطالعه می‌کردم و دلیلش این بود که احساس می‌کردیم کسی که در کار هنر است، باید سواد بالایی داشته باشد و باید زبان انگلیسی بلد باشد و حتی من رابطه بسیار خوبی با شعر دارم و شعر زیاد می‌خوانم.»
پرویز بهرام به روایت مجموعه آثار
از پرویز بهرام نقش‌های ماندگاری در فیلم‌های جاودان به جا مانده است. مرد سوم، اتللو و همشهری کین که همگی از آثار اورسن ولز کارگردان سرشناس آمریکایی هستند از جمله این کارهاست. او با اشاره به صحبتش به جای اورسن ولز در فیلم «مرد سوم» ، گفته است: من اورسن ولز را دوست دارم که در فیلم مرد سوم جای او صحبت کردم. البته بعدا خیلی‌ها جای اورسن ولز حرف زدند، تصورم این نبود که هر جایی که اورسن ولز هست، من باید صحبت کنم و در فیلم «همشهری کین» من مدیر دوبلاژ بودم و نقش اورسن ولز را به آقای ناظریان دادم، هیچوقت با بازیگرانی که جای آنها صحبت کردم برخوردی نداشتم.»
بهرام در چند کار دیگر هم به جای اتللو صحبت کرده است. صداپیشگی به جای لورنس اولیویه (هنری هشتم، اتللو) و آنتونی هاپکینز (تله‌تئاتر اتللو) از جمله این کارهاست.
او به جای جیمز میسون در ژولیوس سزار ساخته جوزف ال منکیه‌ویچ و مادام بوواری ساخته وینسنت مینه‌لی هم صحبت کرده است.
صدای بهرام بر نقش هربرت لوم در جنگ و صلح ساخته کینگ ویدور و جیسون روباردز در فیلم فیلادلفیا به کارگردانی جاناتان دمی هم به یادگار مانده است. او در سریال بینوایان هم در نقش ژان والژان صداپیشگی کرده است.
اما در کنار همه این نقش‌های مهم و به یادماندنی، بسیاری پرویز بهرام را به عنوان راوی مستند «جاده ابریشم» می‌شناسند. «برای من خیلی عجیب بود که یک فیلم مستند این قدر محبوب شده است و خیلی‌ها من را صدای «جاده ابریشم» می‌دانند و بعد مستند «مسلمانان» را گفتم و هر دو این مستندها را دوست دارم، ولی جاده ابریشم خیلی بیشتر از نقش‌هایی که دوبله کردم، تاثیرگذار بود و ماندگار شد.»
پرویز بهرام در چند فیلم و سریال ایرانی هم صداپیشگی کرده است که از جمله آنها «مختارنامه» است.
سرانجام پرویز بهرام که از 1393 خورشیدی درگیر بیماری سرطان بود، ساعت 8 صبح 6 خرداد 1398 خورشیدی در خانه شخصی خود در تهران درگذشت.
*س_برچسب‌ها_س*
