پیام های سفر وزیر خارجه ایران به چین

به گزارش الف؛ پایگاه خبری "مدرن دیپلماسی" در گزارشی ضمن پرداختن به سفر اخیر وزیر خارجه کشورمان به چین و ملاقات با همتای چینی خود و در عین حال اعلام اجرایی شدنِ "توافق مشارکت راهبردی 25 ساله" میان ایران و چین از تاریخ 14 ژانویه سال 2022، سعی کرده است ابعادِ مختلف و پیام های این سفر را مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد. مدرن دیپلماسی در این رابطه می نویسد: «وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران "حسین امیر عبداللهیان" جمعه گذشته (14 ژانویه 2022) با همتای چینی خود "وانگ یی" در شهر "ووشی" واقع در استان جیانگسوی چین دیدار و گفتگو کرد. هر دو نفر در مورد طیف گسترده ای از مسائلِ مرتبط با روابط ایران و چین و در عین حال وضعیت امنیتی در خاورمیانه، با یکدیگر رایزنی کردند. خلاصه ای از این دیدار که توسط وزارت خارجه چین منتشر شده به این نکته اشاره دارد که وزرای خارجه ایران و چین بر ضرورت تقویت روابط و همکاری های دوجانبه در شماری از حوزه ها زیر چترِ "توافق مشارکت راهبردی 25 ساله" میان دو کشورِ ایران و چین، تاکید کرده اند. این توافق، در ماه مارس سال 2021 میان دو کشور و در دوره ریاست جمهوری "حسن روحانی" در ایران، به امضا رسیده با این حال، وزیر خارجه ایران اعلام کرده که این توافق از تاریخ 14 ژانویه سال 2022 جنبه عملیاتی و اجرایی به خود گرفته است. در جریان ملاقاتِ میان "وانگ یی" و "حسین امیرعبداللهیان"، به طور خاص درکی مشترک میان دو طرف وجود داشت که روابط میان ایران و چین صرفا نباید محدود به حوزه های انرژی و سرمایه گذاری باشد (نقطه اصلی تاکیدِ توافق مشارکت راهبردی 25 ساله، مسائل انرژی و سرمایه گذاری بوده است) بلکه دیگر حوزه ها نظیرِ آموزش، ارتباطات مردم با مردم، و همکاری در زمینه های پزشکی و کشاورزی را نیز باید شامل شود. ایران همچنین از ابتکار مشهور دولت چین موسوم به "یک کمربند - یک راه" نیز ستایش کرد و به طور ویژه تاکید کرده که تهران حامی جدی سیاستِ "چین واحد"(عدم شناسایی دیپلماتیک تایوان) نیز است.

زمان بندیِ انجام این دیدار کاملا جالب است. ایران درگیرِ مذاکرات مرتبط با احیای برجام در وین با گروه چهار بعلاوه یک (بدون حضور مستقیم آمریکا) است. مذاکراتی که ایران در قالب آن، خواستار لغو کلیِ تحریم های برجامی آمریکا و همچنین تحریم هایی است که واشنگتن پس از خروج یکجانبه از توافق برجام در سال 2018، علیه تهران تحمیل کرده است. در نقطه مقابل، آمریکا نیز تاکید دارد که ایران باید هر چه سریع تر و قبل از آنکه دیر شود، به توافق برجام بازگردد و روند پیشرفت های هسته ای خود را نیز متوقف سازد. دراین راستا، "آنتونی بلینکن" وزیر خارجه آمریکا به تازگی در مصاحبه ای گفته است: "ایران روز به روز به نقطه گریز هسته ای نزدیک‌تر می شود و زمان در حال به پایان رسیدن است و اگر مذاکرات اتمی با تهران، دستاوردهای موفقیت آمیزی به همراه نداشته باشد، آمریکا سراغ بررسیِ دیگر گزینه های در دسترس بواسطه رایزنی و همکاری با شرکا و متحدان خود خواهد رفت".

در جریان ملاقات روز 14 ژانویه وزرای خارجه ایران و چین، گمان می رود که وانگ یی به همتای ایرانی خود گفته است که "چین از روند مذاکرات مرتبط با احیای توافق برجام حمایت می کند با این حال، مسوولیت اصلی احیای این توافق، بیش از همه بر دوش آمریکا است زیرا این کشور بوده که در سال 2018 به صورت یکجانبه و غیرقانونی از برجام خارج شده و به آن خسارت زده است".

سفر وزیر خارجه ایران به چین همچنین از این جهت مهم بود زیرا چهار وزیر خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (عربستان، کویت، عمان و بحرین) و دبیر کل سازمان مذکور "نایف فلاح مبارک الحجرف" نیز از 10 تا 14 ژانویه سال جاری میلادی در چین بودند. محور اصلی سفر آن ها به این کشور نیز توسعه روابط با پکن در حوزه های مرتبط با انرژی و تجارت بوده است. با این حال، به گفته بسیاری از ناظران و تحلیلگران، سفر مقام ها و اعضای رده بالای کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به چین صرفا تحت تاثیر مولفه های اقتصادی نبوده است، بلکه آن ها از نزدیکی فزاینده تهران و پکن نیز هراسان هستند و سعی دارند به نوعی این روند را کُند کنند. به طور کلی، چین برای ایران به ویژه از منظر اقتصادی مهم ارزیابی می شود. ایران مکررا اعلام کرده که اگر آمریکا، تحریم هایی را که با نقض برجام در سال 2018، علیه ایران وضع کرده لغو نکند، تهران بر توسعه و تقویتِ پیوندهای اقتصادی خود با چین متمرکز خواهد شد. باید توجه داشت که چین در سال های اخیر علی رغم تحریم های گسترده آمریکا علیه ایران، تا حد زیادی اقدام به خرید نفت این کشور (ایران) کرده است. جدای از این ها، دولت ابراهیم رئیسی نیز از زمانِ روی کار آمدن، تاکیدات فراوانی را جهت توسعه روابط با کشورهای همسایه و بویژه محور شرق که چین از جمله بازیگران اصلی در قالب آن است، داشته است. در عین حال، پکن سعی دارد تا دامنه نفوذ خود را نیز در منطقه خاورمیانه افزایش دهد. این مساله بویژه با توجه به اینکه در ماه های اخیر، روابط دولت بایدن با برخی کشورهای عرب حاشیه خلیح فارس نظیر امارات متحده عربی و عربستان سعودی تا حد زیادی کاهش یافته و در رکود است، از اهمیت زیادی برخوردار می شود (آمریکا نسبت به استفاده از فناوری 5G چینی توسط امارات و همچنین توسعه روزافزونِ پیوندهای امنیتی میان پکن و ریاض، احساس نارضایتی دارد). یکی از دلایل اقتصادی اصلی گرایشِ کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به سمت چین، هدفگذاری واشنگتن جهت کاهش وابستگی به شورای همکاری خلیج فارس با محوریت تامین نیازهای نفتی خود است. البته که چین نیز می تواند از پیوندها و ارتباطات خوب خود با ایران و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس استفاده کند و زمینه را برای بهبود روابط میان آن ها فراهم کند. چشم انداز ژئوپلیتیکِ منطقه خاورمیانه احتمالا در آینده نزدیک پیچیده تر خواهد شد و در این میان، چینی ها بواسطه توسعه روابط با کشورهای منطقه، به سرعت در حال تحدیدِ نفوذ آمریکا در خاورمیانه هستند. امری که تبعات و پیامدهای خاص خود را برای سیاست منطقه ای و بین المللی به همراه خواهد داشت». *لینک: https://moderndiplomacy.eu/2022/01/16/china-us-and-the-iran-nuclear-deal