چرا دولت بایدن شدیدا به دنبال دستیابی به یک توافق اتمی با ایران است؟

به گزارش خبرگزاری دانشجو؛ پایگاه خبری "مدرن دیپلماسی" در گزارشی، اینطور استدلال کرده که اساسا دولت بایدن با توجه به برخی تحولات مهم در عرصه سیاست بین الملل نظیر "جنگ اوکراین"، به خطر افتادنِ امنیت بازار انرژی، و همچنین چشم اندازهای سیاسی و ژئوپلیتیکی حاکم بر خاورمیانه و حتی مناطقی نظیر شرق آسیا، قویا به دنبال دستیابی به یک توافق هسته ای با ایران در چهارچوب "مذاکرات اتمی وین" است. مدرن دیپلماسی در این رابطه استدلال های مختلفی را نیز به مثابه شواهدی بر ادعای خود ذکر می کند.

پایگاه خبری مدرن دیپلماسی در این رابطه می نویسد: «در هفته های اخیر، واشینگتن در مورد احیای توافق اتمی "برجام" در چهارچوب "مذاکرات هسته ای وین"، انعطاف بیشتری را در برابر ایران نشان داده و به نوعی رفتار می‌کند که گویی دستیابی به یک توافق با ایران برای آن از اولویت زیادی برخوردار است. در این راستا، دولت بایدن با این خواسته روسیه که تحریم های آمریکا و غرب علیه روسیه (با محوریت جنگ اوکراین) هیچ تاثیری بر مراودات و ارتباطات اقتصادی مسکو با تهران (در چهارچوب توافق برجام) نداشته باشد نیز موافقت کرده است. ایالات متحده آمریکا همچنین احتمالا این حق را برای روسیه در نظر گرفته که اورانیوم مازادِ ایران را خریداری کند. رویکردی که به طور خاص با این نیت از سوی دولت آمریکا در پیش گرفته شده تا واشینگتن اطمینان خاطر حاصل کند که برنامه اتمی ایران پیشرفت های بیشتری را تجربه نخواهد کرد. این در حالی است که "نِد پرایس" سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز در موضع گیری گفته است که "روسیه یک نقش عملی و مهم را در هرگونه انعقاد توافق هسته ایِ جدید با ایران بازی خواهد کرد". در این راستا، "جیک سالیوان" مشاور امنیت ملی آمریکا نیز گفته است که: "اکنون، ما نباید به هیچ کشور خاصی در مورد بخش و یا مولفه خاصی از یک توافق تکیه کنیم. با این حال، روسیه از گذشته نقشی عملی و مهم در چهارچوب معادله اتمی ایران بازی کرده که توجه به این مساله مهم است (نقشی که لزوما از اهمیت سیاسی برخورداز نبوده است)."

یکی از دلایلی که در شرایط کنونی دولت بایدن شدیدا مشتاق به دستیابی به یک توافق با ایران است این نکته می باشد که ایران و ونزوئلا از جمله کشورهایی هستند که در بحبوحه جنگ اوکراین و اِعمال تحریم های گسترده غرب علیه روسیه (بویژه بر بخش نفت و گاز این کشور)، می توانند تا حد زیادی نیازهای کشورهای غربی به نفت و گاز را تامین کنند و از آسیب رسیدن به اقتصادهای غربی به دلیل کاهش قابل توجه وارادات انرژی از روسیه جلوگیری کنند. این مساله به ویژه با توجه به اینکه کشورهایی نظیر عربستان سعودی و امارات متحده عربی از درخواست های آمریکا مبنی بر افزایش میزان صادرات انرژی توسط خود سر باز زده اند، بیش از پیش از اهمیت برخوردار می شود. در این راستا شاهد بودیم که اخیر "جواد اوجی" وزیر نفت ایران در توئیتی اعلام کرد که "تهران احتمالا تولید نفت روزانه خود را به بیش از 5.7 میلیون بشکه در روز افزایش خواهد داد"(البته که وی در این زمینه هیچگونه جدول زمانی را ارائه نکرده است). در سال 2021، ایران روزانه 2.4 میلیون بشکه نفت تولید می کرد، این در حالی است که این میزان پیش از سال 2018 و وضعِ تحریم های گسترده از سوی دولت ترامپ علیه ایران، چیزی در حدود 3.8 میلیون بشکه در روز بود.

البته ک مذاکرات هسته ای وین که با هدف احیای توافق برجام انجام می شود، در مدت اخیر پیشرفت های قابل توجهی را نیز تجربه کرده است. این روند علی رغم موانع فراوان همچنان رو به جلو گزارش شده است (موانعی نظیر بحران اوکراین و یا طرح درخواست های جدید از سوی روسیه در قالب مذاکرات وین). همه اینها در حالی است که "جو بایدن | رئیس جمهور آمریکا جهت انعقاد یک توافق هسته ای جدید با ایران، نَه فقط از سوی جمهوریخواهان، بلکه حتی از سوی برخی دموکرات ها نیز تحت فشار است و آن ها با این مساله مخالفت می‌کنند. منتقدان، بایدن وی را متهم می کنند که بیش از حد در برابر ایران نرمش نشان داده و در عین حال، روند مذاکراتِ تیم مذاکراتی آمریکا با ایران در قالب معادله برجام را نیز چندان شفاف نمی بینند.

البته که در این میان برخی قانونگذارانِ آمریکایی به شدت با خارج کردن نامِ "سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران" از فهرست تحریم های آمریکا نیز مخالفت می کنند. در این راستا اخیرا 86 عضو حزب جمهوریخواه آمریکا که برخی از آن ها عضو نهادهای مهم قانونی آمریکا نظیر مجلس نمایندگان این کشور نیز هستند در نامه ای به "آنتونی بلینکن" وزیر خارجه آمریکا تاکید کرده اند که: «ما با هرگونه اقدام دولت بایدن در خارج کردن نام سپاه پاسداران از لیست تحریم های آمریکا به شدت مخالفیم.»

قانونگذاران آمریکایی همچنین به این واقعیت اشاره کرده اند که یک توافق هسته ای با ایران نباید بر پیوندهای آمریکا با کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس اثری داشته باشد (در ماه های اخیر، روابط آمریکا با عربستان سعودی و امارات به شدت رو به وخامت و سردی حرکت کرده است). در این میان، حتی برخی دموکرات ها نسبت به اینکه ایران نسبت به مفادِ هرگونه توافق جدید پایبند باشد، ابراز تردید کرده اند. این در حالی است که عده ای دیگر به دلیل وخیم شدن روابط آمریکا با چین و روسیه در شرایط کنونی، اساسا نسبت به این موضوع که آیا شرایط فعلی، زمانی مناسب جهت دستیابی به یک توافق با ایران است، بدبین هستند. در عین حال، عده ای دیگر از قانونگذارانِ آمریکایی اینطور استدلال می کنند که به دلیل اینکه هرگونه توافق جدید با ایران، روابط اقتصادی آن با روسیه که اکنون شدیدا به دلیل جنگ اوکراین، تحت تحریم های اقتصادی اروپا و آمریکا است را شامل نمی شود، اساسا نمی تواند در راستای منافع آمریکا باشد و در عمل رقبای آمریکا به ویژه روسیه را تقویت خواهد کرد. این در حالی است که شمار دیگری از دموکرات هایِ آمریکایی قویا خواستار احیای توافق برجام هستند و اساسا خروج دولت ترامپ از توافق مذکور را "اشتباهی تاریخی" توصیف می کنند. در این میان، وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده که جهت دستیابی به یک اجماعِ قوی جهت حصول توافق راجع به معادله اتمی ایران و دستیابی به یک توافق هسته‌ای با این کشور، رایزنی‌های گسترده ای را با اعضای کنگره آمریکا آغاز کرده است.

به طور کلی می توان گفت که در شرایطی که دولت بایدن اکنون با چالش های داخلی و خارجی زیادی رو به رو است، ایجاد اجماعِ سیاسی در آمریکا (میان دو حزب جمهوریخواه و دموکرات) جهت احیای توافق برجام را دستورکاری به شدت مهم و با اولویتِ بالا برای خود تعریف کرده است. با این همه، با توجه به وضعیت کنونیِ روابط آمریکا با چین و روسیه و همچنین چشم اندازهای سیاسی حاکم بر خاورمیانه، اینطور به نظر می رسد که پیشبرد این دستورکار بسیار سخت و طاقت فرسا خواهد بود.»