کاری که صدام بی‌اعصاب با بمبهای شیمیایی کرد

به گزارش ایسنا، امروز ششم فروردین سی و هشتمین سالروز به کار بردن جنگ‌افزارها، بمب‌ها و سلاح‌های شیمیایی توسط صدام رییس رژیم بعث عراق به خصوص از پس از صدور بیانیه شورای امنیت در سال 1365 است.

با تجاوز سراسری ارتش رژیم بعث عراق در 31 شهریور 1359 به خاک کشورمان و شکست‌های پی‌درپی ارتش این کشور بعد از پیروزی‌ها و پیش‌روی‌های ماه‌های اول اشغال خاک کشورمان و جهت پیشگیری از شکست در نخستین ماه‌های جنگ، صدام رییس رژیم بعث عراق از چهارمین ماه شروع تجاوز نظامیش به خاک ایران از دی 1359 به طور پراکنده استفاده از سلاح‌های مرگبار شیمیایی علیه نیروهای ایران را آغاز کرد.

با متوقف شدن دائمی پیشرفت‌های نظامی ارتش عراق در داخل خاک ایران، صدام از اوائل سال 1361 به صورت پیوسته به گرفتن تلفات یکجا و گسترده از رزمندگان ایران در سراسر جبهه‌های نبرد با به کار بردن سلاح‌های بیلوژیک، میکروبی و شیمیایی روی آورد.

این فرمانده بی‌رحم عراقی حتی برای پاکسازی مخالفانش در مناطق و استان‌های کردنشین کشور خودش از بمب‌های شیمیایی صرف نظر نکرد. او در جنایتی هولناک و بی‌سابقه که عملیات «انفال» نامگذاری کرد و از چهارم اسفند 1366 تا 15 شهریور 1367 طول کشید با استفاده از جنگ‌افزارها و سلاح‌های شیمیایی، هزاران تن انواع بمب‌های شیمیایی بر سر مردمش در استان‌های کرکوک، نینوا، صلاح‌الدین و دیاله و شهرهای حلبچه، منطقه کردستان، ام‌الرصاص، بصره، فاو، نجف، کربلا، بخش خورمال، پنجوین، قلعه‌دیزه، سنگ‌سر، طویلا، جوارتا، قلاچولان، ماوه‌ت، چمچمال و کلار ریخت.

در این جنایت بیش از 4200 روستای عراق به کلی نابود شد و بیش از 182 هزار نفر از مردم بی‌پناه و مظلوم این مناطق به دستور مستقیم صدام قتل‌عام شدند. این جنایت سالها بعد توسط مجامع و سازمان‌های بین‌المللی و حتی صادرکنندگان تسلیحات شیمیایی به عراق به‌عنوان فجیع‌ترین جنایت بشری ثبت شد.

گزارش جنایت

کشورهای صادرکنندهِ جنگ‌افزارها، تسلیحات و بمب‌های شیمیایی که خود در سازمان‌های بین‌المللی زیرمجموعه‌های سازمان ملل و شورای امنیت از جمله سازمان یونیسف عضویت داشتند با تاخیرهای زیاد و طولانی بالاخره در گزارش‌ها و اعلامیه‌های‌شان اعلام کردند که رژیم بعث عراق طی سال‌های 1362 تا 1367 از طریق 19 هزار و 500 بمب هوایی، 54 هزار گلوله توپ و 27 هزار راکت کوتاه برد بیش از 1800 تن گاز خردل، 140 تن گاز اعصاب تابون و 600 تن گاز اعصاب سارین بر سر رزمندگان ایرانی در جبهه‌های غرب و جنوب ریختند.

ارتش بعث عراق تنها در 378 بمباران شیمیایی استان‌ها و شهرهای مرزی ایران، جان بیش از 100 هزار نفر و جانبازی دهها هزار خانواده ایرانی و انواع آلودگی‌های دائمی انسانی و زیست محیطی که تاثیر مستقیمی بر نسل‌های آینده آنان گذاشت را موجب شد.

شدت و حجم بکارگیری سلاح‌های شیمیایی علیه شهروندان و رزمندگان ایران در جنگ هشت ساله به حدی زیاد بود که کشورمان بعد از ژاپن که طی دو حمله اتمی آمریکا به شهرهای ناکازادی و هیروشیما در جنگ جهانی دوم بیش از 250 نفر از شهروندانش را از دست داد، رتبه دوم بالاترین شهدای میکروبی و شیمیایی را در اختیار دارد.

سالها بعد از سرنگونی رژیم بعث، مقامات وقت عراق در گزارشی که در سال 1370 منتشر کردند اعلام داشتند در طول سالهای بمباران شیمیایی استان‌های جنوبی و غربی ایران و کشتار بی‌رحمانه مناطق کردنشین عراق بیش از 17 هزار 602 تن انواع جنگ‌افزارها و مواد اولیه تولید بمب‌های شیمیایی از صدها شرکت از ایالات متحده، شوروی، چین، آلمان، فرانسه، اسپانیا، ایتالیا، هلند، اتریش، لوکزابورگ، مصر، هند، برزیل و سنگاپور دریافت کردند.

ایران شیمیایی

ارتش عراق از تابستان سال 1361 تا پایان جنگ در مرداد 1367 به صورت مستمر شهرهای مرزی ایران از جمله حاج‌عمران، زرده، نساردیره، نساردیره سفلی، شاهماردیره، باباجانی، دودان، شیخ صله، مریوان، بانه و روستاهای مجاور، پیرانشهر، نودشه از روستاهای استان کرمانشاه، سردشت، اشنویه، سومار، طلائیه و جزایر مجنون را بمباران شیمیایی کرد.

ارتش بعث صدام مناطق عملیاتی عملیات رمضان را از 22 تیر تا 7 مرداد 1361، مناطق عملیاتی عملیات خیبر در ایران و منطقه حلبچه عراق را از سوم تا 22 اسفند 1362، مناطق عملیاتی والفجر 2 در شمال غرب ایران را از 29 تیر تا 13 مرداد 1362 و مناطق عملیاتی عملیات والفجر 4 را از 27 مهر تا30 آبان 1362 به صورت مستمر بمباران شیمیایی کرد.

علاوه بر این عملیات‌ها، رژیم بعث در عملیات‌های والفجر 8 و فتح فاو، عملیات کربلای 8، عملیات بدر، نبرد دوم فاو و عملیات توکلنا علی‌الله به صورت گسترده و پیوسته از انواع بمب‌های بیولوژیکی و شیمیایی علیه رزمندگان ایرانی و شهروندان کرد عراقی استفاده کرد.

بمب شیمیایی انگلیسی

اولین بمب شیمیایی تاریخ

آن طور که در کتابهای تاریخ ثبت شده است مواد شیمیایی نخستین از جمله قیر، روغن، نفت، آتش یونانی، ناپالم، دی اکسید سولفور و آرسنیک‌ها بودند که برای اولین بار در جنگ‌های پلوپونز که در سالهای 404 تا 431 قبل از میلاد بین اسپارت و آتن اتفاق افتاد، استفاده شد.

اما استفاده گسترده‌تر و مدرن‌تر از مواد شیمیایی در جنگ جهانی اول کلید خورد. شرکت‌های تولید مواد شیمیایی آلمان نازی برای پیروزی بر قدرت‌های اروپایی برای اولین بار از این مواد به عنوان جنگ‌افزار استفاده کردند.

نازی‌ها در آلمان مبداء و منشاء تولید مواد شیمیایی خطرناک و بمب‌ها و جنگ‌افزارهای پیشرفته در جنگ جهانی اول بودند که بیش از 124 هزار تن انواع مواد و جنگ‌افزارهای شیمیایی را تولید کردند و موجب مرگ صدها هزار نفر و مجروح شدن بیش از یک میلیون اروپایی در این جنگ شدند.

بعد از نازی‌های آلمان شرکت‌های آمریکایی به کاربرد وسیع و تاثیرگذار مواد و بمب‌های شیمیایی پی بردند و از آنها در جنگ علیه مردم ویتنام به خصوص برای پیروزی بر ویتنامی‌های مخفی شده در جنگل‌های انبوه این کشور استفاده کردند.

با پایان جنگ جهانی اول که چهار سال طول کشید تعدادی از کشورهای جهان در ژنو گرد آمدند و پروتکل 1925 را برای منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی، بیولوژیکی و میکروبی به تصویب رساندند، اما این پروتکل هم مانع استفاده مستمر و گسترده رژیم‌های متجاوز به خصوص رژیم بعث عراق از سلاح‌های مرگبار جمعی نشد. عراق بعد از دو جنگ جهانی اول و دوم بیشترین و وسیع‌ترین حملات شیمیایی را علیه ایران انجام داد.

صدام علاوه بر استفاده پراکنده از دی 1359 تا سال 1363 به صورت پیوسته در خط مقدم رزم و شهرهای مرزی علیه ایران از گاز تابون استفاده کرد. گران قیمت بودن و سخت بودن تامین مواد اولیه گاز تابون باعث شد تا صدام به سراغ گاز وی‌ایکس که پایداری و قدرت تلفات بیشتری داشت، برود.

استفاده گسترده ارتش نازی آلمان از گاز شیمیایی در جنگ جهانی اول

هر قدر از شروع جنگ می‌گذشت و صدام بیشتر به خلل‌ناپذیر بودن قدرت مقاومت رزمندگان ایرانی در جبهه‌های غرب و جنوب پی می‌برد، بر به کار بردن مواد میکروبی و شیمیایی جدید مصرتر می‌شد.

دو گاز سارین و خردل از جمله سلاح‌های شیمیایی فراوانی بودند که در حجم وسیع‌تری توسط صدام و ارتش بعث عراق علیه رزمندگان ایرانی و شهروندان کرد عراقی به کار گرفته شد. این دو گاز تاثیرات بلند مدتی چون نابینایی، بیماری‌های پوستی و گوارشی، ناباروی، نقص عضوهای پیش از تولد و انواع سرطان داشت.

بر اساس گزارش بازرسان سازمان ملل متحد از سال 1363 تا 1367 موارد متعددی از گاز خرد و عوامل اعصاب علیه رزمندگان ایرانی و غیر نظامیان ساکن روستاها و شهرهای مرزی ایران استفاده شد.

شرکت‌های آلمانی همانطور که در جنگ جهانی اول رتبه اول تولید مواد اولیه و جنگ‌افزارهای شیمیایی را در اختیار داشتند در جنگ هشت ساله عراق علیه ایران نیز رتبه نخست و سهم بالایی از صادرات جنگ‌افزارهای شیمیایی و ساخت کارخانه‌های تولید سلاح‌های شیمیایی و بیولوژیکی در عراق را در اختیار داشتند.

بعد از آلمان آمریکا، فرانسه، هلند، انگلیس و شوروی در صادر کردن مواد اولیه و ساخت و فروش تسلیحات یا تجهیزات شیمیایی به عراق نقش اساسی داشتند.

علی حسن المجید یا علی شیمیایی مرد شماره یک سلاحهای شیمیایی عراق

استمداد ایران از سازمان ملل

ماه‌ها بعد از درخواست رسمی مقامات وقت کشورمان از سازمان ملل برای ممانعت از استفاده عراق از تسلیحات شیمیایی، اکیپ‌ها و تیم‌های تخصصی این سازمان در پنج نوبت اسفند 1362، فروردین، بهمن و اسفند 1364، فروردین و اسفند 1366 و تیر و مرداد 1367 به مناطق جنگی ایران سفر کردند.

تیم‌های حقیقت‌یاب سازمان ملل طی مدت حضورشان در ایران علاوه بر بازرسی‌های میدانی به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی ایران رفتند و با تجزیه و تحلیل‌های آزمایشگاهی و نمونه‌گیری‌های انجام شده بکارگیری ارتش عراق از گاز خردل و عوامل اعصاب علیه ایرانیان را تایید کردند و گزارش‌های‌شان را به اعضای شورای امنیت دادند. آنان حتی برای آزمایشات بیشتر برخی مجروحان شیمیایی ایران را به بیمارستان‌های اروپایی منتقل کردند.

شورای امنیت سازمان ملل بعد از دریافت گزارش‌های تیم‌های حقیقت‌یاب در دو بیانیه جداگانه که در تاریخ‌های 23 اسفند 1362 و یک فروردین 1365 صادر کرد، رژیم بعث عراق را به دلیل حملات شیمیایی محکوم کرد، اما این بیانیه‌ها هیچ اثری در کاهش استفاده مستمر و گسترده سلاح‌های شیمیایی علیه رزمندگان ایرانی و شهروندان کرد عراق نداشت.

شورای امنیت سازمان ملل علاوه بر دو بیانیه فوق سه بیانیه دیگر هم در تاریخ‌های 10 فروردین 1363، 5 اردیبهشت 1364 و 6 فروردین 1365 صادر کرد اما هیچ یک از آنها مانع از بمباران میکروبی و شیمیایی استان‌ها و شهرهای مرزی ایران توسط ارتش متجاوز عراق نشد. ارتش عراق بعد از صدور هر یک از بیانیه‌ها حملات شیمیایی گسترده‌تری را علیه رزمندگان ایرانی در میدان نبرد و علیه مردم بی‌پناه و مظلوم ایرانی و عراقی در پشت جبهه ترتیب می‌داد.

منابع:

سوداگری مرگ / کنت آر. تیمرمن؛ ترجمه احمد تدین / رسا /1376

خاطری شهریار، جنگ شیمیایی عراق علیه ایران به روایت اسناد سازمان ملل، انتشارات صریر، 1386