کاهش وابستگی معیشتی به آب در حوضه زاینده رود ضروری است

اصفهان - معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست گفت: کاهش وابستگی معیشتی به آب در حوضه زاینده رود ضروری است و دانشگاهیان در ارائه راهکارهای خود به این امر بپردازند.

به گزارش خبرنگار مهر، احمدرضا لاهیجان زاده روز شنبه در نشست تخصصی کنسرسیوم مراکز علمی پژوهشی استان اصفهان در حوزه محیط‌زیست با موضوع «احیای زاینده رود؛ راهکارها و چالش‌ها» که مجازی برگزار شد، اظهار داشت: یکی از رسالت‌های دانشگاهیان ورود و چاره اندیشی برای حل بحران‌های کشور است که در دو دهه اخیر این امر مغفول مانده بود.

وی تشکیل کنسرسیوم پژوهشی اصفهان را پایه گذار و نوید بخش برای دانشگاه‌های سراسر کشور دانست و ادامه داد: بسیاری از تصمیماتی که امروز در سطح کلان شاهد هستیم از سوی فارغ التحصیلانی است که پیشنهادی ارائه می‌کنند و در خیلی از موارد به آسیب به محیط زیست منتهی می‌شود.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست افزود: هنگامی که با یک تیم مشاور جلسه برگزار می‌کنیم و مطرح می‌کنند که خط آهنی از وسط تالاب انزلی عبور دهند تا 85 میلیارد ارزان‌تر باشد، این مشکل به دانشگاه‌های وقت بر می‌گردد که ارزش زیستگاه‌ها را به دانشجویان نیاموختند.

آلودگی هوای اصفهان ناشی از بی اعتنایی به قانون شعاع 50 کیلومتر است

لاهیجان زاده با بیان اینکه هر فردی که در رابطه با محیط زیست صحبت می‌کند، آینده‌نگر است، اظهار داشت: چالش ما با مدیرانی است که کوتاه مدت را در نظر می‌گیرند در حالی که ما وضعیت دراز مدت را پیش‌بینی می‌کنیم؛ آن کسانی که در دهه 50 خورشیدی قانون شعاع 50 کیلومتر اصفهان را مصوب کردند واقعا از نوابغ دوران خود بودند.

وی با بیان اینکه آلودگی هوا و خشکی زاینده رود از چالش‌های اساسی امروز اصفهان است، ابراز داشت: آلودگی هوای اصفهان ناشی از نادیده گرفتن قانون شعاع 50 کیلومتر است که در مدت 20 سال آن را کنار گذاشتند و نادیده گرفتند.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه زاینده رود عملا یک رودخانه فصلی و حتی بیش از فصلی شده است، خاطرنشان کرد: تغییرات آب و هوایی در این حوضه آبریز به وقوع پیوسته که البته این پدیده در همه جهان حادث شده است اما مشکل اصفهان، حوضه آبریز زاینده رود و حوضه گاوخونی برگرفته از دو مقوله است.

افزایش 1.5 برابری مساحت اراضی کشاورزی در حوضه زاینده رود طی 18 سال

لاهیجان زاده با بیان این نکته، اضافه کرد: بر اساس مطالعاتی که توسط دانشگاه تهران انجام شده، تغییرات آب و هوایی در این حوضه بسیار مشخص است که تغییر منفی معناداری دارد؛ در دهه 70 و 80 بارش‌های سبک بوده و روان آب‌های سطحی و سفره‌های آب زیرزمینی و در مجموع آب تجدید پذیر حوضه کاهش قابل توجهی داشته است.

وی تصریح کرد: در کنار این تغییر اقلیم، طبق امار سازمان جهاد کشاورزی سطوح زیر کشت و باغات در حوضه گاوخونی و زاینده رود در دهه 80 حدود 175 درصد افزایش یافته و الگوی کشت به باغات تغییر کرده است.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست ابراز داشت: این روند افزایش زیر کشت در مدت دهه‌های 60، 70 و 80 حدود 18 سال ادامه داشته است و مساحت اراضی زراعی و باغات در این حوضه 1/5 برابر شده است که 40 درصد آن تا سال 1377 بوده است.

لاهیجان زاده همچنین به توسعه صنعتی و جمعیت در این حوضه اشاره و خاطرنشان کرد: اکنون مصرف عمده به شرب در این حوضه بر می‌گردد و جمعیت؛ در حالی که طرح‌های انتقال آب را مطرح می‌کنند اما همان میزان که این طرح‌ها ادامه یابد بارگذاری جمعیتی خواهیم داشت ضمن اینکه آلودگی هوا نیز ناشی از بارگذاری‌های بیش از حد در حوضه زاینده رود است.

وی به تخریب ابنیه تاریخی براثر دلیل آلودگی هوا و فرسایش ناشی از بارش اسیدی اشاره کرد و گفت: تغییر محسوسی در ورودی به سد در دهه‌های 70 و 80 داشتیم و با تغییرات اقلیمی و کاهش روانآب، بیش از ظرفیت قابل تحمل حوضه بارگذاری شده است به طوری که 55 درصد از کاهش جریان ورودی ناشی از تغییرات آب و هوایی و 45 درصد مربوط به فعالیت‌های انسانی است.

زیرساخت‌های اجرای برنامه‌های سازگاری با کم آبی فراهم نیست

معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: این آمار نشان می‌دهد در هر دو استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری مصارف مشترک از حوضه وجود دارد به طوری که اصفهان 81 درصد و چهارمحال و بختیاری 19 درصد سهم دارند.

لاهیجان زاده به تصویب برنامه سازگاری با کم آبی در 2 سال اخیر اشاره کرد و افزود: در فاز اول این پروژه که تا سال 1404 خواهد بود باید استان چهارمحال و بختیاری در حوضه زاینده رود 51 میلیون مترمکعب از برداشت از آب زیرزمینی را کاهش دهد و اصفهان نیز برداشت 191 میلیون مترمکعب از آب‌های سطحی و 680 میلیون مترمکعب از آب‌های زیر زمینی را کاهش دهد.

وی با بیان اینکه عمده تمرکز برنامه بر روی کشاورزی است اما هنوز زیرساخت‌ها ایجاد نشده است، ادامه داد: تا هنگامی که نتوانیم زیرساخت را فراهم کنیم بی شک راه طولانی را در پیش خواهیم داشت.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه برای احیای حوضه زاینده رود باید برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت داشته باشیم، گفت: در پی مشکلات اخیر اصفهان و حوضه زاینده رود جلساتی با معاون اول رئیس جمهوری و استانداران چهار استان داشتیم و راهکارهای کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت مطرح شد.

لاهیجان زاده با بیان اینکه راهکارهایی که منجر به احیای زاینده رود شود قطعا در کوتاه مدت نیست، خاطرنشان کرد: تغییرات به وجود آمده در این حوضه در بلند مدت اتفاق افتاده است از این رو حذف آنها زمان می‌برد.

ضرورت کاهش وابستگی معیشتی در حوضه زاینده رود

وی با بیان اینکه برنامه‌های کوتاه مدت یکساله حوضه زاینده رود مربوط به تأمین آب شرب و پرداخت خسارت به کشاورزان است، گفت: از این مرحله به بعد برای برنامه‌های میان مدت همه دستگاه‌ها باید تن به کار دهند و باید کاهش ناپایداری آبخوان‌ها و آورد زاینده رود که ناشی از برداشت‌ها است جبران شود.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست کاهش وابستگی معیشتی به زاینده رود را مهمترین اصل در برنامه احیای این حوضه دانست و ابراز داشت: اگر در این باره اقدام جدی نداشته باشیم هر سال با تنش‌ها در این حوضه مواجه خواهیم بود، ازاین رو برنامه منسجم برای کاهش وابستگی معیشتی در این حوضه ضروری است و دانشگاهیان در ارائه راهکارهای خود به این امر بپردازند.

لاهیجان زاده خاطرنشان کرد: در شرق اصفهان که با کاهش آورد رودخانه مواجه است، برنامه این است که در اراضی کشاورزی دنبال انرژی خورشیدی باشیم و وزرات نیرو برق هر پنج کیلو وات برق را به نرخ تضمینی از خانوارها خریداری کند.

وی، تعادل بخشی آبخوان‌ها در دراز مدت، کاهش خسارت خشکسالی و بهره وری آب را از دیگر برنامه‌ها در این حوضه برشمرد و افزود: اما متأسفانه وزارت نیرو تا سال گذشته به جای پرداختن به ارتقای بهره وری آب، به دنبال طرح‌های سازه‌ای و انتقال آب بوده که تاکنون حاشیه ایجاد کرده است.