کتاب‌هایی که از امام رضا (ع) می‌گویند
درباره امام رضا (ع) آثار هنری متعددی تولید شده است که در این گزارش به کتاب‌هایی که با موضوع امام مهربانی‌ها منتشر شده است می‌پرداریم.
علی بن موسی بن جعفر (ع) (148-203ق) هشتمین امام شیعه اثناعشری است. مشهورترین لقب او، رضا است. در حدیثی از امام جواد (ع) آمده است که لقب رضا از سوی خداوند به او داده شده است. او به عالم آل محمد و امام رئوف نیز شهرت دارد.
امام رضا (ع) در سال 183ق، امامت را بر عهده گرفت و 20 سال امام بود. دوره امامت امام رضا با خلافت هارون عباسی (10 سال)، محمد امین (حدود 5 سال) و مأمون عباسی (5 سال) همزمان بود. براساس نقل مشهور، امام رضا (ع)، آخر ماه صفر سال 203ق در 55 سالگی در طوس به دست مأمون به شهادت رسید و در بقعه هارونیه در روستای سناباد دفن شد. امروزه حرم امام رضا، در مشهد زیارتگاه مسلمانان است.
کتاب راز آن بوی شگفت
فریبا کلهر در کتاب راز آن بوی شگفت داستانی را بر اساس زندگی حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) نوشته است و با زبانی روان و شیوا، زندگی آن حضرت را برای مخاطبان نوجوان خود روایت می‌کند.
امام رضا (ع)، 11 ذی‌قعده 148 هجری قمری مصادف با 29 دسامبر 765 میلادی متولد شد و روز آخر صفر 203 هجری قمری مصادف با 5 سپتامبر 818 میلادی به شهادت رسید. این امام بزرگوار، فرزند امام موسی بن جعفر و نجمه خاتون و از نسل حضرت محمد (ص) است که بعد از پدرش، امام موسی کاظم و پیش از پسرش، امام محمد تقی، به کار ساماندهی امور جامعه اسلامی و مسلمانان مشغول بوده است. زندگی امام رضا (ع) همزمان با حکومت عباسی و سه نفر از خلفای عباسی، یعنی هارون الرشید، امین و مأمون. او در این دوران با مشکلاتی از جمله جنگ‌های داخلی و شورش‌های پی در پی روبه‌رو بود. زمانی که مامون به خلافت رسید تصمیم گرفت تا امام رضا (ع) را هم در امور حکومتی دخیل کند. هرچند امام این مقام را نپذیرفت، اما به سوی دربار او به راه افتاد. درباره نحوه شهادت ایشان، در منابع اهل سنت و شیعه اختلاف وجود دارد: شیعیان مامون را مسئول مستقیم شهادت امام رضا (ع) می‌دانند و اهل سنت معتقدند که امام بر اثر مسمویت با زهر از دنیا رفته است. بهرحال در محل مدفن وی، بعد‌ها حرمی ساخته شد که همیشه برای دیدار عاشقان روی آن حضرت باز است.
کتاب راز آن بوی شگفت نوشته فریبا کلهر در 140 صفحه در قطع خشتی در سال 1400 توسط انتشارات به نشر به چاپ نهم رسید.
کتاب شمرون کناردون
امیر محمد اژدری وقتی آسمانی شد25ساله بود؛ اما به گفته‌ی اطرافیانش که او را به خوبی می‌شناختند، بیش از دوبرابر سنش برای رفع محرومت از چهره‌ی شهر و کشورش تلاش کرد. مسئولیت گروه پزشکی و درمانی امام رضا (ع)، مسئولیت گروه عمرانی امام رضا (ع) و عضو شورای مرکزی قرارگاه امام رضا (ع) بود. اژدری در اکثر استان‌های کشور از جمله لرستان، خوزستان، خراسان، کرمانشاه، ایلام و... سابقه انجام فعالیت‌های جهادی داشت. او در حادثه زلزله کرمانشاه از پیش‌قدمان جهادی برای کمک به مردم زلزله‌زده بود. با وجود عدم حمایت‌ها، کم کاری‌های برخی مسئولین و کمبود‌ها و نواقص، هیچ‌گاه از پای ننشست و تا حد امکان، تلاش خود را برای آبادی سرزمینش دریغ نکرد.
این کتاب، گوشه‌ای از زندگی امیرمحمد اژدری را از نگاه خودش در قالب داستانی به تصویر کشیده است.
کتاب شمرون کناردون نوشته سارا عرفانی در 216 صفحع در قطع رقعی در سال 1401 توسط انتشارات شهیدکاظمی به چاپ دوم رسید.
کتاب ترجمه و متن عیون اخبار الرضا (ع)
این کتاب مجلد دوم از عیون اخبار الرضا (ع) تالیف شیخ صدوق است که مولف روایات منقول از امام رضا (ع) را در آن جمع آوری نموده و از باب 31 تا باب 69 موضوعات مختلفی را مطرح ساخته است. برای مثال: به بیانات امام رضا (ع) درباره‌ی علت ها، و احکام شرعی، ورود امام به نیشابور و سخنرانی ایشان و خروج از آن شهر، و اجابت دعای آن حضرت در طلب باران. لازم به ذکر است که این کتاب به زبان عربی نوشته شده و در هر صفحه ابتدا متن عربی و سپس ترجمه‌ی فارسی آمده است.
کتاب ترجمه و متن عیون اخبار الرضا (ع) اثر شیخ صدوق با ترجمه حمیدرضا مستفید در 786 صفحه، رد قطع وزیری در سال 1384 توسط انتشارات دارالکتب الاسلامیه منتشر شد.
کتاب اعترافات غلامان
اعترافات غلامان داستان دوران ولایتعهدی امام رضا (ع) به قلم حمیدرضا شاه‌آبادی، زندگی امام هشتم شیعیان را از دیدگاهی تازه برای کودکان و نوجوانان روایت می‌کند.
این کتاب داستان دوران ولایتعهدی امام رضا (ع) و اعترافات 30 غلام سیاه مامون در مرو است. غلامان آنچه را که در سال‌های ولایتعهدی امام رضا (ع) بر آن‌ها گذشته، روایت می‌کنند و این سوال را برای خواننده مطرح می‌کنند که آیا برای غلامان هم روز جزایی هست یا نه؟
الماس، یکی از این غلامان به همراه رجاء، ابن ابی ضحاک ماموریت می‌یابند که به مدینه بروند و علی بن موسی (ع) را برای پذیرش ولیعهدی که در حقیقت تله‌ای برای به شهادت رسانیدن ایشان بود، به مرو بیاورند.
آن‌ها غلامانی بودند که فقط اطاعت می‌کردند. علی بن موسی (ع) بعد از پذیرش دعوت مامون، سر مزار جدشان رسول اکرم (ص) می‌روند و بعد با غلامان راهی مرو می‌شوند، در حالی که آگاهی داشتند که این آخرین وداع ایشان با جدشان است، زیرا می‌دانستند که در غربت به شهادت خواهند رسید.
کتاب اعترافات غلامان نوشته حمیدرضا شاه آبادی در قطع خشتی در 120 صفحه در سال 1395 توسط انتشارات کانون فکری کودکان و نوجوانان به چاپ هشتم رسید.
کتاب امام رضا (ع)
این مجموعه به زبانی ساده و روان به منظور آشنایی کودکان و نوجوانان عزیزمان با زندگی، شخصیت، افکار و سخنان بهترین مردمان در همه‌ی روزگار؛ یعنی چهارده معصوم (ع) به رشته‌ی تحریر درآمده است. مطالعه‌ی زندگی معصومین (ع)، کودکان و نوجوانان را با آموزه‌های دینی، تفکر اسلامی انسانی و راه‌های زندگی صحیح و رستگاری در دنیا و آخرت آشنا می‌سازد. این چهارده ستاره‌ی درخشان، همیشه بهترین الگو و راهنمای ما مسلمانان در همه‌ی عرصه‌های زندگی بوده و هستند؛ چرا که در سیره‌ی آنان همواره بر دانایی، نیک‌رفتاری و گفتار نیکو تأکید شده است و این بزرگان همواره داناترین، خوش‌خلق‌ترین و کامل‌ترین مردم روزگار خود بوده‌اند. مهربانی و اخلاق نیک پیامبر (ص)، شجاعت و عدالت امام علی (ع)، پاکدامنی و گذشت حضرت فاطمه (س)، کرامت و بخشش امام حسن (ع)، رشادت و ظلم‌ستیزی امام حسین (ع)، عبادت‌ها و مناجات امام سجاد (ع)، دانش امام محمد باقر (ع) که به شکافنده‌ی دانش‌ها شهره بودند، کلاس‌های درس باشکوه امام صادق (ع) و... همه و همه درس علم، اخلاق، زندگی و آزادگی را برای کودکان و نوجوانان به ارمغان خواهد آورد.
کتاب امام رضا (ع) نوشته اسماعیل هنرمندنیا در قطع خشتی در 12 صفحه در سال 1395 توسط انتشارات سایه گستر به چاپ سوم رسید.
کتاب امام رضا علیه السلام، ره توشه عاشقان
بارگاه ملکوتی حضرت رضا (ع) قلب معنوی سرزمین ایران و شهر مقدس مشهد، قبله گاه قلوب مردم ماست. هر ساله میلیون‌ها زائر عاشق، گرد حرم رضوی پروانه وار طواف می‌کنند؛ و از آن مرقد نورانی، ایمان و تقوا توشه می‌گیرند. برماست که قدر این نعمت بزرگ را بدانیم و با تمام توان، از این عنایت پروردگار شکر گزاری کنیم و در راه معرفت آن امام رئوف گام‌ها برداریم. کتاب ره توشه عاشقان امام رضا (ع) به زائران حرم مطهر رضوی این امکان را میدهد تا با شناختی بیشتر از فیض زیارت بهره گیرند و با آشنایی کامل‌تر از بارگاه حضرت رضا (ع) به شهر و دیار خویش بازگردند.
امام رضا علیه السلام نوشته علیرضا سبحانی نسب در قطع رقعی در 212 صفحه در سال 1390 توسط انتشارات جمال منتشر شد.
کتاب عدالت و یاد خدا
سخن گفتن از حضرت علی (ع)، سخن از ذات روحانی شریعت اسلام است؛ به دلیل این که در این شخصیتمحوری صدر اسلام، انسان تبیین جداییناپذیر دو منبع اساسی روحانیت اسلامی، یعنی نزول قرآن و سنت وحیانی پیامبر را درمییابد. پیامبر (ص) در این باره میفرماید: «علی با قرآن است و قرآن با علی (ع) است. آن دو از هم جدا نمیشوند تا در کنار حوض (بهشت) پیش من برگردند»؛ بنابراین روح قرآن و روح پیامبر (ص) در علی (ع) کاملا نهادینه شدند و این نهادینه سازی دو منبع وحی اسلامی است که مسیر روحانی اسلام را تشکیل میدهد. کتاب حاضر، برگزیده پانزدهمین دوره جایزه جهانی کتاب سال 1386 جمهوری اسلامی ایران در تهران و کتاب سال 1386 ولایت در قم است که توسط آقای دکتر «رضاشاه کاظمی» محقق ایرانی پاکستانی و مالکیمذهب مقیم انگلستان، به نگارش درآمده است. در این کتاب آشنایی با روحانیت امام علی (ع) مد نظر بوده و مفهوم عدالت در «نهج البلاغه» و رسیدن به معنویت از طریق ادراک خداوند شرح داده شده است. در بخش پایانی کتاب، خطبه اول و نامه امام به «مالک اشتر» آورده شده است.
کتاب عدالت و یاد خدا نوشته رضا شاه کاظمی و ترجمه مهدی شفیعیان در قطع وزیری، با 316 صفحه در سال 1389 توسط انتشارات دانشگاه امام صادق (ع) منتشر شد.
کتاب ستاره من
این کتاب دربردارنده 40 قصه از زندگی امام رضا علیه السلام است، حکایات و داستان‌هایی سرشار از درس‌ها و پند‌های عرفانی و عبرت آموز که برجان و اندیشه‌ی نوپای کودکان رسوخ می‌کند و آنان را با گوشه‌ای از رفتار، کردار و سخنان این وجود آسمانی آشنا می‌سازد.
کتاب ستاره من نوشته ناصر نادری در قطع رقعی در 120 صفحه در سال 1400 توسط انتشارات به نشر به چاپ چهارم رسید.
کتاب یک قمقمه دریا اثر محمدهادی زاهدی
در این کتاب عناوینی، چون ولایت، خانواده، امامت، رضا، امتداد پیامبر (ص)، ولایتعهدی، در نیشابور، امام و مأمون، خبر از آینده، مناظرات، عالم آل محمد (ص)، تفسیر، عبادت و دعا، آداب، مردم‌داری، کرامات آفتاب، جود و بخشندگی شهادت، زیارت آفتاب سفارش‌ها و مسابقه‌های فرهنگی به چشم می‌خورد. «یک قمقمه دریا»، قمقمه‌ای از اقیانوس عظیم رضوی است که در آن با رعایت ایجاز و گزیده‌گویی و با ادبیاتی روان، گوشه‌هایی از زندگانی حضرت رضا (ع) به شکل داستانی عنوان شده است. تمامی منابع به کار رفته در این کتاب، از منابع دست اول است و علاقه‌مندان می‌توانند برای آگاهی بیشتر و کامل‌تر، به اصل منابع که در انتهای هر بخش آمده است، مراجعه کنند.
کتاب یک قمقمه دریا نوشته محمدهادی زاهدی در قطع رقعی در 120 صفحه در سال 1401 توسط انتشارات به نشر به چاپ پنجم رسید.
کتاب زندگی به سبک خورشید
این اثر سیری در سیره و سبک زندگی امام رضا (ع) می‌باشد. نویسنده در این نوشتار سبک زندگی رضوی را آموخته و قدری همراه پیشوای معصوم (ع) خود به زندگی اهل ایمان سرک می‌کشد.
سیری در سیره هشتمین حجت خدا (ع) ما را با شیوه زندگانی خاندان پیامبر (ص) آشنا می‌سازد؛ آنان همواره الگوی علمی پیروان خود بوده و با رفتار خود راه درست را به اهل ایمان نشان داده اند.
برای تبیین سبک زندگی رضوی مجموعه احادیثی مرتبط از کتاب‌های معتبری همچون کتاب شریف الکافی، عیون اخبار الرضا (ع)، الارشاد شیخ مفید، بحارالانوار گرد آوری شده است و به گفته نویسنده کتاب در پانوشت برخی داستان‌ها چند منبع ذکر شده و دلیل این تعدد هم منابع مختلفی است که در گرد آوری این کتاب استفاده شده است.
امام (ع) و خانواده و خویشان، امام (ع) و مردم، امام (ع) و حاکمان، امام (ع) خوراک و بهداشت، امام (ع) و علم و حکمت، امام و معصومان (ع)، امام (ع) و عبادت و امام (ع) دعا و ذکر، هشت بخش کتاب "زندگی به سبک خورشید" است.
کتاب زندگی به سبک خورشید اثر مهدی غلامعلی در قطع رقعی در 182 صفحه در سال 1392 توسط انتشارات جمال منتشر شد.
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری ادبیات