کرونا رسوا می‌کند؛ بی اخلاقی ونابرابری در واکسیناسیون جهانی

عصر ایران؛ سجاد بهزادی- برای اولین بار رویترز گزارش داد "نتایج گزارش کمپین‌های مقابله با فقر نشان می دهد در حالی که کشورهای فقیر برای دسترسی به واکسن کرونا دست وپا می زنند، کشورهای ثروتمند یک میلیارد دز واکسن کرونا بیشتر از نیاز خود انبار و ذخیره کرده‌اند."

این امرنشان دهنده شکاف بزرگی است که بار دیگر در حوزه اخلاق و سیاست در جهان بروز کرده است. بسیاری معتقد هستند خسران این بی اخلاقی در رویکرد سیاسی قدرت های جهانی کمتر از فرو ریختن بمب اتم در جنگ جهانی نخواهد بود. بی اخلاقی سیاسی در جنگ کرونا تا جایی پیش رفت که اسرائیل به جمهوری چک پیشنهاد داد اگر سفارت خود را در بیت المقدس بازکند واکسن هدیه می گیرد وبعد از آن یورونیوز نوشت اسرائیل یک روز پس از تصمیم جمهوری چک به گشایش نمایندگی دیپلماتیک این کشور در بیت‌المقدس (اورشلیم / قدس) 5 هزار دز واکسن کرونای مدرنا به پراگ هدیه داده است.

رسوایی بی اخلاقی در سیاست همین جا تمام نمی شود و بنظر می رسد تا پایان جنگ کرونا با جوامع، اتفاق های بیشتری از این دست شاهد خواهیم بود و کشورهای فقیر جهان در ته صف واکسن کرونا معطل خواهند شد وقربانی خواهند داد.

رئیس سازمان تجارت جهانی از شرکت های دارویی تولیدکننده واکسن کرونا خواسته یا برای همه افراد جهان به اندازه کافی واکسن تولید کنند و یا فناوری تولید را در اختیار کشورهای فقیر بگذارند وکشورهای فقیر را در ته صف واکسن کرونا معطل نگه ندارند. او می گوید "من بسیار نگران هستم... نوعی نابرابری که در دسترسی به واکسن می‌بینیم واقعا قابل قبول نیست، شما نمی توانید شرایطی داشته باشید که در آن 10 کشور 70% از دزهای واکسن را در جهان در اختیار داشته باشند و کشورهای باشند که حتی یک دز نگرفته باشند." نسبت اخلاق با سیاست، مسئله ای جدید و یا چالش امروز و دیروز نیست. برخی آن را محصول آرای ماکیاولی می دانند و برخی آن را نوعی بدفهمی و یا سوءاستفاده از آراء وی توصیف می کنند. اینکه آیا ماکیاولی در آرا خود سیاست را از قید اخلاق رها کرد ویا اینکه کلا این روایت نگاهی تقلیل گرایانه به آراء او است محل بحث ما در این یادداشت نیست.

از زمان این فیلسوف سیاسی تا کنون بیش از 500 سال می گذرد. دولت های رفاه که در جوامع لیبرالیسم، سوسیالیسم و محافظه کاری عامل برابری اجتماعی، حقوق اجتماعی بالا و مزایای فراگیر و همگانی برای بشریت بوده اند و حتی واکسن کرونا نیز با تلاش دانشمندان آنها تهیه و تولید شده است، چرا در جنگ با کرونا روی دیگر چهره خود را نشان داده اند؟

آنتونی گیدنز در کتاب خود بنام ساختار جوامع پیشرفته می نویسد "جوامع سرمایه‌داری و نیز جوامع مبتنی بر سوسیالیسم دولتی با همه موفقیت هایی که داشته‌اند همچنان به بهره‌کشی خود از بخش های ضعیف تر جامعه ادامه می دهند." امروز جنگ با کرونا و نابرابری های پیش آمده نمونه ای روشن از این سخن گیدنز است. کشور ایران اگر چه بنا به ذخایر و منابع در اختیار گفته می شود کشور ضعیف و فقیری نیست اما امروز بر اساس آمارها رکوردار جهانی فوتی های کرونایی است و در رتبه پنجم قرار دارد. ما چون نتوانسته ایم با جهان ارتباط موثری داشته باشیم در این جا مورد همان بهره کشی ونابرابری قدرت های بزرگی قرار گرفته ایم که گیدنز به آنها اشاره داشته است.

به عنوان مثال سخنگوی دولت به تازگی گفته است "آمریکا از یک شرکت سازنده واکسن کرونا تعهد گرفته مواد اولیه به ایران ندهد." اگر چه ربیعی استناد روشنی برای این سخن خود ارائه نداد اما در جنگ واکسیناسیون کرونا در جوامع؛ تلاش های انسان ستیزانه ای از سوی قدرت های جهانی در حال انجام است که مانع از دستیابی به موقع دیگر کشورها به واکسن شده است و عدم دسترسی میلیاردها نفر به دز نخست واکسن کرونا درحالی‌که تمام شهروندان برخی کشورها واکسینه شده‌اند، یک شکست برای سیاست جهانی است.

کشور ایران از درون نیز دچار ناهمگونی سیاسی زیادی است و این موضوع نیز عامل دیگری برای عقب ماندن از دریافت واکسن کرونا شده است. برخی اعتقاد دارند سلامتی مردم توسط مخالفان این دولت به گروگان گرفته شده است و برخی جریان های سیاسی اجازه نمی دهند واردات واکسن به کشور مسیر عادی خود را طی کند. این افراد می خواهند تا جابجایی قدرت؛ سلامت و حتی معیشت مردم در همین وضعیت فعلی ادامه پیدا کند.

وزیر امور خارجه یکبار گفته بود "بعضی دوستان می روند و به امریکا «گرا» می دهند که با ما بهتر می توانید کار کنید. من کسی را متهم نمی کنم، ولی می دانم و خبرش را بهم می دهند که گفته اند اینها در قدرت نمی مانند و قدرت اینها چند روزه است."

اکنون در تازه ترین تحقیقات علمی گروهی از دانشمندان دانشگاه امپریال کالج لندن، نتیجه گیری شده است "بدون انجام اقدامات پرهزینه برای جلوگیری از شیوع کرونا، سیستم‌های درمانی همه کشورهای جهان همچنان تحت فشارهای مضاعف قرار خواهند گرفت و اگر دولت‌ها در مقابله با کرونا دست روی دست بگذارند، به احتمال قوی اپیدمی کووید 19 نزدیک به 7 میلیارد نفر را آلوده می‌کند و 40 میلیون نفر دیگر را به کام مرگ می‌کشاند". بدون شک جمعیت قابل توجهی از این مردن ها سهم کشورهای توسعه نیافته است و فقیر است و گرنه آن طور که رویترز گزارش داده است جایی مانند اسرائیل در حالی که بالاترین نسبت تزریق واکسن در جهان را دارد و تاکنون 81 درصد از جمعیت حدود 9 میلیون نفری اسرائیل حداقل یک دز واکسن را دریافت کرده اند؛ به تازگی قرارداد خرید میلیون ها دز واکسن کرونا با فایزر را دوباره امضاء کرده است. جامعه جهانی در سیاست تولید و توزیع واکسن، وارث یک بی اخلاقی و نابرابری تازه ای شده و بسیاری از جوامع را به دام انداخته است. اگر سیستم در ایران می خواهد بیشتر در دام این مرگ و میرها گرفتار نشود می بایست سیاست روشنی برای تهیه، تولید و واکسینه کردن جامعه داشته باشد.