کرونا طلسم صندوق بیمه بیکاری سینماگران را می‌شکند؟
سال‌هاست درباره امنیت شغلی و نبود صندوقی برای روزهای بیکاری و بازنشستگی سینماگران حرف و وعده شنیده شده، اما هیچ کدام به عمل نرسیده است و این روزها که همه کارهای هنری تعطیل شده بیش از هر زمان دیگر، «امنیت شغلی» و «بیمه بیکاری» بر سر زبان‌ها می‌چرخند. آیا ویروس کرونا می‌تواند دست‌کم طلسم راه‌اندازی یک صندوق بیکاری را برای سینماگران و نیز دیگر هنرمندان بشکند؟
به گزارش ایسنا، مرور خبرهای مربوط به امنیت شغلی سینماگران در فضای رسانه‌ای نشان می‌دهد که تقریبا نزدیک به یک دهه است این موضوع به طور جدی پیگیری می‌شود ولی هنوز اتفاقی نیفتاده است. از اسفندماه سال 98 که شیوع ویروس کرونا در کشور رسما اعلام شد، سینما و تئاتر از اولین مشاغلی بودند که کامل تعطیل شدند و شاید از آخرین مشاغلی هم باشند که امکان فعالیت پیدا می‌کنند. بر این اساس نه تنها اکران فیلم‌ها یا اجرای تئاترها لغو شد بلکه سینماگران زیادی از ساخت فیلم‌هایشان منع شدند و حالا حدود دو ماه است که همه بیکارند و هیچ آینده روشن و مشخصی هم برای از سرگیری دوباره فعالیت‌هایشان نیست.
در این بین افراد زیادی هستند که در تامین مایحتاج زندگی با مشکل مواجه شده‌اند و خلأ صندوق بیمه بیکاری این روزها از هر وقت دیگری بیشتر خود را نشان می‌دهد.
در این راستا شاید بد نباشد مروری اجمالی داشته باشیم بر بخشی از اقداماتی که در تمام این چند سال گذشته درباره امنیت شغلی و صندوق بیمه بیکاری انجام شده است و البته یادآوری می‌شود که خیلی از سینماگران امید داشتند این پرونده‌ی همیشه باز سینما در این دولت بالاخره بسته شود.
اواخر سال 88 و پیش از تعطیلی خانه سینما، محمد مهدی عسگرپور مدیرعامل وقت خانه سینما در مصاحبه‌ای با ایسنا پیگیری مساله امنیت شغلی را از مهم‌ترین برنامه‌های سال 89 دانسته و یادآور شده بود: «شروع این مساله به چند سال پیش باز می‌گردد و اکنون به وضعیت بحرانی نزدیک شده و در موارد متعدد حتی به بحران تبدیل شده است. تامین این امنیت نیازمند همکاری جدی و تنگاتنگ وزارت ارشاد است و اگر این اتفاق صورت نگیرد، همچنان با همان بیماری که سال‌های قبل با آن مواجه بودیم، پیش خواهیم رفت. ما ذر این باره طرحی کاملا مشخص برای مساله ارائه کرده‌ایم که باید به صورت جدی پیگیری شود، اما اگر وزارت ارشاد مسوولیت صدور مجوزهای لازم در این زمینه را برعهده نگیرد و با ما همکاری نکرده و فکر کند که باید به گونه دیگری برخورد کند، هیچ‌گاه دراین حوزه موفق نخواهیم بود.»
اما با تغییر نکردن اوضاع و بنا به شرایطی که وجود داشت، مرداد ماه سال 89 سینماگران قصد داشتند یک گردهمایی برای «استیفای طرح امنیت شغلی و بیمه بیکاری جامعه اصناف سینمای ایران» برگزار کنند که ساعتی پیش از برگزاری لغو شد. در نمابری کوتاه که از سوی خانه سینما درباره دلایل لغو این گردهمایی منتشر شد، آمده بود: «می‌خواستیم در خانه سینما گرد هم جمع شویم تا از فقدان امنیت شغلی سخن بگوییم، اما ناچار از لغو گردهمایی شدیم. آیا نشانه‌ای روشن‌تر از این برای نبود امنیت شغلی وجود دارد؟»
دی ماه سال 89 ایسنا گزارشی را منتشر کرد مبنی بر اینکه همچنان با گذشت بیش از دو سال از مطرح شدن، تشکیل صندوق بیمه بیکاری سینمایی‌ها از سوی خانه سینما، بودجه‌ی این صندوق تامین نشده است. سید محسن هاشمی که معاون وقت اجرایی مدیر عامل خانه سینما بود پیرامون بحث بیمه بیکاری در آن مقطع گفته بود: «متاسفانه به‌رغم اینکه بیمه بیکاری هنرمندان و حتی سینماگران از احکام تکلیفی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در برنامه چهارم توسعه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی بوده، هیچگونه اقدامی برای تحقق این قانون صورت نگرفته است.
حتی طرح تاسیس صندوق بیمه بیکاری خانه سینما نیز به فراموشی سپرده شد. تاسیس صندوق بیمه بیکاری از این جهت اهمیت دارد که به منظور تامین وضعیت معیشتی و اقتصادی هنرمندان طی ایام بیکاری آنها ضرورت وجودی آن احساس می‌شود و از این روی که در شکل فعلی بیمه تامین اجتماعی هنرمندان از نوع بیمه اختیاری بوده و فاقد بیمه بیکاری است و از سویی تعداد قابل توجهی از هنرمندان سینمایی در سنین بالا فاقد هیچگونه پوشش بیمه‌ای مناسب و دارای حقوق بازنشستگی بودند، اولویت دارد.»
او همچنین در دوره‌ی بعدی هیات مدیره خانه سینما که در سمت مشاور مدیرعامل حضور داشت با تایید دوباره سخنان به طرحی که دی ماه سال 87 خانه سینما برای راه‌اندازی صندوق بیمه بیکاری به رئیس‌جمهور ارائه کرده است، و البته به گونه دیگری در سال 85 به وزارت ارشاد ارایه شده بود، اشاره کرده و گفته بود: «در این طرح خانه سینما خواستار شد که برای تامین بیمه بیکاری سینماگران که طی هر دو سال فقط به مدت پنج تا شش ماه اشتغال به کار دارند، سرمایه‌ای به مبلغ چهار میلیارد و هفتصد میلیون تومان به خانه سینما نیاز است تا دست‌اندرکاران سینما نیز هم چون بقیه شهروندان بتوانند از این امکان رفاهی که قانون نیز این حق را برایشان به رسمیت شناخته برخوردار شوند و البته یک چهارم موجودی صندوق نیز از محل حق عضویت اعضا تامین خواهد شد.
رئیس‌جمهور (وقت) موضوع را به سه وزیر کار و امور اجتماعی، رفاه و تامین اجتماعی و فرهنگ و ارشاد اسلامی ارجاع کردند و علیرغم تایید نظر تاسیس صندوق بیمه بیکاری توسط وزارت رفاه و تامین اجتماعی این طرح مسکوت ماند.»
البته روابط عمومی خانه سینما 4 آذر ماه 85 در خبری اعلام کرده بود که هیات دولت (دولت احمدی‌نژاد) طرح پیشنهادی خانه سینما را برای بیمه بیکاری هنرمندان تصویب کرده است.
خانه سینما در همان مقطع اعلام کرد: «با نظر مساعد ریاست جمهور و پیگیری‌های مستمر خانه سینما و معاونت سینمایی، طرح پیشنهادی هیات مدیره خانه سینما برای تامین بخشی از خسارات ناشی از بیکاری اعضای خانه سینما، تحت عنوان "بیمه بیکاری هنرمندان" به تصویب هیات محترم وزیران رسید. طرح جامعه این پیشنهاد در حال تدوین است تا به نظر هیات دولت در ردیف اعتبارات سال آینده سال 86 به اجرا درآید.»
تا اینجای کار نتیجه مشخص بود و اردیبهشت‌ماه سال 88، هیأت‌مدیره خانه سینما به منظور سامان‌بخشی اطلاعات اصناف با هدف درآمدی بر امنیت شغلی طی مصوبه‌ای طرح جمع‌آوری اطلاعات از میان دو هزار و 100 نفر اعضاء پیوسته جامعه اصناف سینمایی را در میان 23 صنف در دستور کار قرار داد. ثمر آن طرح علاوه بر بانک اطلاعاتی اصناف سینمای ایران و صدور کارت نظام سینمایی برای اعضای پیوسته بلکه از نیاز سنجی به اجرا درآمده اینگونه مشخص شد که مسئله بیمه بیکاری و امنیت شغلی بالاترین درصد نیازها را به خود اختصاص داد و پس از آن آموزش و امور فرهنگی قرار گرفت.
امنیت شغلی روندی است که به میزان معینی مولفه‌های کار و اشتغال را تأمین می‌کند و در مقابل برای تعریف نبود امنیت شغلی به آنچه که میزان نامعینی مولفه‌های کار و اشتغال را تهدید یا تخریب می‌کند، اطلاق می‌شود.
اما وقتی به دولت جدید رسیدیم، مدیرعامل وقت خانه سینما در دی ماه سال 92 در دیدار هنرمندان با حسن روحانی در سخنانی به نمایندگی از سینماگران خطاب به رییس‌جمهور گفت: «کل جمعیت هنرمندان و اصحاب فرهنگ و هنر کمتر از بیست هزار نفرند. موجب امتنان است این گروه مرجع جامعه را در راستای اجرای اصل بیست و نهم قانون اساسی با تامین سرمایه اولیه‌ی تاسیس صندوق بیمه بیکاری و بازنشستگی یاری فرمایید. تا این اعتبار برای نظام اسلامی باقی بماند که تامین کننده آتیه هنرمندانش بوده است.»
دی ماه سال 95، خبر رسید که نمایندگان مجلس در ادامه بررسی لایحه برنامه ششم توسعه ماده‌ای را مصوب کردند که بر اساس آن دولت مکلف به بیمه بیکاری اصحاب فرهنگ و هنر و رسانه می‌شود، پرسشی که در همان مقطع مطرح شد این بود که با توجه به دغدغه‌ی اهالی سینما پیرامون امنیت شغلی و بیمه بیکاری، این مصوبه به داد سینماگران می‌رسد؟! مصوبه‌ای که طبق اذعان صاحب‌نظران در برنامه چهارم توسعه نیز آمده است اما در آن مقطع هم اجرایی نشد.
در آن مقطع محمدمهدی عسگرپور مدیرعامل پیشین خانه سینما در پاسخ به اینکه با توجه به مصوبه‌ی اخیر مجلس شورای اسلامی، پیش‌بینی‌اش برای اجرایی شدن بیمه بیکاری اهالی سینما، چیست؟ با اشاره به سابقه این موضوع به ایسنا گفته بود: در برنامه چهارم توسعه هم این موضوع به تصویب مجلس وقت رسیده بود، بنابراین مهم اجراست پس هیچ بعید نیست که همان اتفاقی که در برنامه چهارم برای بیمه بیکاری اصحاب فرهنگ و هنر اتفاق افتاد، باز هم اتفاق بیفتد و اجرایی نشود.
او تاکید کرده بود: اجرایی شدن این مصوبه اخیر مجلس به عزم دولت آینده مربوط می‌شود. به هرحال بخش قابل توجهی از برنامه چهارم و پنجم در محدوده فرهنگ و هنر اجرایی نشد.
اما سال 96 در نشست رسانه‌ای هیات مدیره فعلی خانه سینما، همایون اسعدیان رییس هیات مدیره در پاسخ به سوال ایسنا درباره صندوقی که قرار بود برای مسئله امنیت شغلی سینماگران تشکیل شود، توضیح داد: نمی‌توان صندوقی را بر این اساس پایه‌گذاری کرد که یک سال دولت پول بدهد و سال دیگر ندهد مگر اینکه مجلس برای آن بودجه مشخصی تعریف کند.
اسعدیان با بیان اینکه اعضای خانه سینما باید خودشان به نحوی پایه‌گذار این مسئله باشند، گفت: اگر من همایون اسعدیان بر این باور نباشم که درصدی از دستمزدم را برای دوران بیکاری‌ام به صندوق ندهم نمی‌توان کاری از پیش برد چون آن وقت هر آنچه انجام می‌شود برای کوتاه مدت است. با این حال اگر کمی کارها کند پیش می‌رود اشکالی ندارد و بهتر است چون پابرجا خواهد بود.
او در ادامه با اشاره به اینکه هیأت مدیره فعلی در ابتدای کار خود به بررسی فعالیت‌های هیأت مدیره قبلی پرداخته است و یکی از آنها طرح امنیت شغلی بوده، خاطر نشان کرده بود: این مسئله در دوران جدید هم پیگیری می‌شود اما پیچیدگی‌های زیادی دارد چون جهش تکنولوژی در سینما و ورود نیروهای جوان در طرح امنیت شغلی بسیار مهم است. به همین دلیل باید نگاه کلانی به موضوع داشت. امنیت شغلی به رونق سینما ارتباط دارد و وقتی سینما رونق نداشته باشد نمی‌توان از امنیت شغلی حرف زد.
در این راستا یکی از اقدامات مهمی که در خانه سینما انجام شده و البته جزئیات جدیدی از آن هنوز منتشر نشده است، بررسی تعداد واقعی اعضای خانه سینماست.
همچنین خبرهایی رسیده مبنی براینکه با توجه به شیوع ویروس کرونا، جمعی از اعضای صنوف خانه سینما در تدارک راه‌اندازی پویشی برای حقوق بیکاری خود هستند.
انتهای پیام