2 سیزده آبان تاریخ‌ساز
تهران - ایرنا - روزنامه جهان صنعت در گزارشی، آورده است: فردا 13 آبان 1399 برای آمریکایی‌ها یک روز هیجان‌انگیز است و به نظر می‌رسد اگر تعارف‌ها و سخنان سیاسیون را چندان جدی نگیریم که برای ایران تفاوتی نمی‌کند که بایدن برنده شود یا ترامپ، باید گفت یک روز تاریخ‌ساز دیگر برای ایران باز هم با مشارکت آمریکایی‌ها رقم می‌خورد.
در ادامه گزارش 12 آبان 1399 روزنامه جهان صنعت، می خوانیم: 267 روز از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران گذشته بود که گروهی از دانشجویان ایرانی با عبور از دیوارهای سفارت آمریکا، این محل استقرار دیپلمات‌های آمریکایی و وابستگان سیاسی، نظامی آن را گروگان گرفتند. در آن روزها، امام خمینی (ره) رهبر انقلاب بودند، شادروان مهدی بازرگان نخست‌وزیر و در ظاهر نفر دوم کشور به حساب می‌آمدند و شهیدان بهشتی و باهنر زنده بودند و در بطن کشور تحولات شگفتی در حال وقوع بود. در آن سال انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا نیز نزدیک بود و برعکس امروز یک دموکرات به نام جیمی کارتر رییس‌جمهور بود که با یک جمهوریخواه سرسخت به نام رونالد ریگان در حال مبارزه بود. رییس‌جمهور دموکرات وقت بدون درنگ نخستین تحریم‌های اقتصادی ایران را تصویب کرد و ضمن قطع همه روابط اقتصادی و سیاسی خود با ایران 12 میلیارد دلار از دارایی‌های ایران را مصادره کرد. چند روز پس از آن بود که ابوالحسن بنی‌صدر نخستین رییس‌جمهور ایران از طرف دولت وقت اعلام کرد ایران نیز با یانکی‌ها و امپریالیسم آمریکا قطع رابطه می‌کند. در همان ماه از طرف دولت آمریکا علیه ایران وضعیت اضطراری ملی اعلام شد و همه دلارها، شمش‌های طلا، اعتبارات بانکی و اوراق بهادار ایران در آمریکا، آسیا و اروپا توقیف شد. آن‌طور که شمار قابل اعتنایی از تحلیلگران می‌گویند، رخدادهای ایران و تسخیر سفارت آمریکا یکی از دلایل شکست جیمی کارتر و روی کار آمدن یک دولت جمهوریخواه در آمریکا شد. در دی ماه 1359 بود که ایران پس از 444 روز گروگان‌های آمریکایی را آزاد کرد.
پس از 41 سال حالا پس از 41 سال به 13 آبان رسیده‌ایم. براساس اطلاعات و با ردگیری تحولات در آمریکا، در این روز انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا برگزار می‌شود. این بار اما یک جمهوریخواه است که در کاخ سفید ریاست می‌کند و یک دموکرات است که می‌خواهد او را شکست دهد. برخی باور دارند در انتخابات فردا نیز نقش پایداری و ایستادگی ایران در برابر راهبرد فشار حداکثری دولت ترامپ یکی از دلایل احتمالی شکست ترامپ خواهد بود. در این صورت و اگر آن‌طور که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد جو بایدن بتواند بر دونالد ترامپ غلبه کند، آیا باید منتظر باشیم همانند 41 سال پیش بخشی از سخت‌گیری‌های تحریم‌ها بلافاصله برداشته شود؟ به نظر می‌رسد برخی در داخل ایران با وجود اینکه می‌گویند برایشان تفاوت ندارد که ترامپ برنده شود یا بایدن، اما امیدوارند دونالد ترامپ هرگز بیشترین رای مردم آمریکا را نصیب خود نکند زیرا برخی گمانه‌زنی‌های ناخوشایند درباره تغییر رفتار وی مطرح می‌شود.
شباهت‌ها و اختلاف‌های دو سیزده‌آبان در 41 سال سپری شده از 13 آبان 1358 تا امروز در ایران تحولات بزرگی رخ داده است. ایران در این مدت یک جنگ تمام‌عیار هشت ساله با عراق که برخی پشتیبانی‌ها از سوی دولت‌های آمریکا را نیز داشت به پایان رساند. ایران در این جنگ طولانی تجربه گرانبهایی از تحمل روزهای سخت را به دست آورد که در این دو سه سال اخیر به کارش آمد. یکی دیگر از شباهت‌های آبان 1359 با روزهای در حال جریان رسیدن به نقطه جوش مناسبات ایران و آمریکا بود. در سال 1359 ایران به لحاظ سیاسی در وضعیت خاصی گرفتار شده بود و علاقه‌مند بود با رهاسازی گروگان‌ها از فشار سیاسی آمریکا علیه خود بکاهد. در این روزها نیز تضادهای ایران و آمریکا به اوج رسیده و ایران علاقه‌مند است با پیروزی جو بایدن بر ترامپ از فشار اقتصادی آمریکا علیه ایران کاسته شود و اقتصاد ایران نفس بکشد. یکی دیگر از شباهت‌های آبان 1359 و آبان 1399 در مناسبات ایران و آمریکا، آشتی‌ناپذیری دو نظام سیاسی حاکم بر دو کشور برای سازگاری با ذات نظام رقیب است. واقعیت این است که در همه 41 سال سپری شده و با وجود اینکه در ایران یک دگرگونی بنیادین در توزیع قدرت میان دو جناح سیاسی رخ داده اما آن گروهی که بیشترین قدرت را در اختیار دارد با نظام سیاسی آمریکا دست‌کم در ظاهر سر سازش ندارد.
تحولات خوب در همه سال‌هایی که رونالد ریگان جمهوریخواه در کاخ سفید بود با ایران آشتی نکرد اما تحریم‌های اقتصادی را نیز گسترش نداد. کامیابی‌های ریگان در آمریکا موجب شد یک جمهوریخواه دیگر در آمریکا برنده انتخابات شود. در سال 1371 اما با روی کار آمدن بیل کلینتون در آمریکا و در حالی که در ایران نیز یک رییس‌جمهور میانه‌رو دولت را در اختیار داشت به نظر می‌رسید مناسبات دو کشور به سوی صلح بیشتر در برابر دشمنی بیشتر پیش برود. اما در حالی که یک شرکت نفت آمریکایی آماده شده بود مذاکرات برای سرمایه‌گذاری در ایران را شروع کند، در اسفند 1373 بیل کلینتون دموکرات برای نخستین‌بار سرمایه‌گذاری «شرکت‌های آمریکایی» در صنعت نفت و گاز ایران را تحریم کرد. به دنبال این تصمیم کلینتون کنگره آمریکا گامی فراتر برداشت و قانون مشهور به داماتو را تصویب کرد که بر اساس آن همه شرکت‌های خارجی را از سرمایه‌گذاری بیش از رقم 20 میلیون دلار در نفت و گاز ایران ممنوع اعلام کرد که ایران را در موقعیت نامناسبی از نظر توسعه صنعت نفت و گاز قرار داد. در حالی که در سال‌های آخر دولت دوم شادروان آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی اتفاق فوق‌العاده‌ای میان ایران و آمریکا رخ نداده بود با پیروزی اصلاح‌طلبان در ایران راهبرد آمریکایی‌ها تغییر کرد. مادلین آلبرایت وزیر خارجه دموکرات آمریکا با امید به بهبود مناسبات تهران - واشنگتن از مشارکت آمریکا در کودتا علیه دولت محمد مصدق ابراز تاسف کرد و خواستار بهبود روابط دو کشور شد. در بهمن 1376 برای نخستین‌بار یک تیم ورزشی از آمریکا هم به ایران آمد که اتفاق بزرگی بود. بوش پسر و پرونده هسته‌ای در 20 ژانویه 2001 میلادی مصادف با اول بهمن 1379 اما دموکرات‌ها در انتخابات جمهوریخواهان باختند و جورج دبلیو بوش (بوش پسر) رییس‌جمهور آمریکا شد. حمله به برج‌های تجارت جهانی در آمریکا موجب شد بوش ایران را در کنار عراق و کره‌شمالی محور شرارت بخواند. در مهرماه 1382 اما داستان پرونده هسته‌ای ایران در کانون توجه قرار گرفت و بیانیه مشهور به سعدآباد با نمایندگان کشورهای آلمان، فرانسه و انگلستان امضا شد اما جان بولتون آمریکایی آن را به شکست رساند. از 1387 تا امروز در خرداد 1388 بود که در یک انتخابات پرسروصدا و با پیامدهای گسترده محمود احمدی‌نژاد برای بار دوم رییس‌جمهور شد. در زمستان 1387 اما در آمریکا بار دیگر دموکرات‌ها توانستند باراک اوباما را به کاخ سفید بفرستند. در دوره حکومت اوباما در کاخ سفید در فاصله سال‌های 1388 تا رفتن محمود احمدی‌نژاد از نهاد ریاست‌جمهوری ایران وارد یک دوران سخت تحریم شد. در خرداد 1389 چهارمین دور تحریم‌های ایران از سوی اوباما امضا شد و بخش پتروشیمی، مالی و زیرساخت‌های حمل‌ونقل ایران و نیز بانک مرکزی تحریم شدند. در دی‌ماه 1390 از طرف اوباما تحریم‌های ایران تشدید شد و شرکت‌های خارجی طرف معامله با ایران از دسترسی به نظام مالی آمریکا محروم شدند اگر با ایران دادوستد می‌کردند. در تیرماه 1394 بود که آخرین دور گفت‌وگوهای هسته‌ای به نتیجه رسید و صلح بزرگ انجام و قرارداد مشهور به «برجام» منعقد شد. در بهمن 1394 وزارت خزانه‌داری آمریکا به صورت محرمانه مجوزی صادر کرد و به ایران اجازه داد 7/5 میلیارد دلار پول خود در عمان را برداشت کند. در اردیبهشت 1395 وزیر خارجه آمریکا پس از دیدار با نمایندگان بانک‌های اروپایی در لندن اعلام کرد پس از توافق برجام بانک‌ها حق انجام دادوستد مشروع با ایران را دارند. در آبان 1395 وزارت خزانه‌داری آمریکا به شرکت هواپیمایی ایرباس فرانسه مجوز فروش هواپیماهای مسافربری به شرکت هواپیمایی ملی ایران را صادر کرد. ترامپ آمد در بهمن 1395 اما دونالد ترامپ رییس‌جمهور عجیب امروز آمریکا به طور رسمی فعالیت خود در نهاد ریاست‌جمهوری را آغاز کرد. در اردیبهشت 1397 بود که تحریم‌ها از سر گرفته شد. در همه روزهای پس از شروع تحریم‌ها در هر مقطع زمانی شاهد سخت‌تر و تشدید شدن تحریم‌ها بوده و هستیم. در همه روزها و ماه‌ها و هفته‌های پس از شروع تحریم‌ها مجادله میان آمریکا و ایران در حوزه سیاست و در برخی وضعیت‌ها در حوزه نظامی تشدید شده است. راهبرد فشار حداکثری از 1397 تا امروز ابعاد گسترده‌ای داشته است. تحریم 45 مدیر و دو نهاد مرتبط با وزارت اطلاعات، تحریم شرکت‌های چینی و اماراتی مرتبط با صنعت نفت ایران، تحریم خودروسازان، تحریم صنعت پتروشیمی و تحریم‌های چندگانه بر شدت تحریم‌ها اضافه کرده است. 13 آبان تاریخ‌ساز فردا 13 آبان 1399 برای آمریکایی‌ها یک روز هیجان‌انگیز است و به نظر می‌رسد اگر تعارف‌ها و سخنان سیاسیون را چندان جدی نگیریم که برای ایران تفاوتی نمی‌کند که بایدن برنده شود یا ترامپ، باید گفت یک روز تاریخ‌ساز دیگر برای ایران باز هم با مشارکت آمریکایی‌ها رقم می‌خورد. به نظر می‌رسد ماندن ترامپ دست‌کم در ظاهر کار برای ایران روزهای سخت‌تری خواهد بود تا رفتن او. اگر بایدن بیاید و داستان تحریم‌های ایران را از حالت سخت و فزاینده تعدیل کند و بخشی از دارایی‌های ایران را آزاد کند، روز سرنوشت برای ایران خواهد بود.
منبع: روزنامه جهان صنعت *س_برچسب‌ها_س*