آتش‌سوزی و آتش‌سازی

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، محمدرضا افتحی؛ آتش‌سوزی در جنگل‌های زاگرس در کنار حریق در مراتع و فضاهای سبز شهری و افزایش تعداد حوادث آتش‌سوزی اماکن مختلف از پالایشگاه گرفته تا مراکز تفریحی و میراث فرهنگی شائبه یک خرابکاری سازمان‌یافته را به وجود آورد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد عوامل متعددی در آتش‌سوزی‌های اخیر دخیل بوده و نمی‌توان علت همه این حوادث را یک یا 2 مورد دانست، آتش‌سوزی عمدی، صاعقه، خطای انسانی، گرمای هوا و افزایش علوفه خشک از علل آتش‌سوزی‌ها عنوان شده است. وقوع 240 مورد آتش‌سوزی در 11 استان کشور طی 2 ماه و نیم گذشته 240 مورد آتش‌سوزی در جنگل‌های کشور رخ داده است. با توجه به بارش‌های مناسب فصلی که منجر به افزایش پوشش گیاهی شده است و از طرفی فرارسیدن فصل گرما و سهل‌انگاری مردم و گردشگران داخلی در حفظ سرمایه‌های ملی، احتمال وقوع مجدد آتش‌سوزی در محیط‌های یادشده دور از ذهن نیست. عرصه‌های جنگلی و مرتعی جزو سرمایه‌های ملی است و از ارزش بسیار بالایی برخوردار است که آموزش و ارتقای آگاهی عمومی تاثیر بسزایی در پیشگیری از وقوع حوادث ناگوار در این عرصه‌ها دارد. وی با اشاره به اهمیت رعایت نکات ایمنی از سوی شهروندان ادامه داد: کوچک‌ترین سهل‌انگاری و خطای انسانی و هرگونه اقدام نسنجیده حتی جزئی می‌تواند به وقوع حوادث ناگوار و تحمیل خسارت‌های جبران‌ناپذیر در محیط‌زیست منجر شود. به دلیل وسعت زیاد آتش، صخره‌ای و صعب‌العبور بودن منطقه، شیب بالای 70 درجه و عدم برخورداری سازمان‌های متولی از امکانات مناسب برای مهار تش و جلوگیری از گسترش آن، صدمات قابل توجهی به بخش عظیمی از طبیعت وارد و منجر به سرایت آن به سایر مناطق شده است. از نیمه اردیبهشت شاهد فراوانی بالای آتش‌سوزی‌ها در مراتع جنوبی کشور از جمله استان‌های بوشهر، خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد هستیم که با برخورداری از تجهیزات هوایی برای مهار بهتر آتش‌سوزی‌ها با کمک و همیاری محیط‌بانان، جنگلبانان، نیروهای امدادی، مردمی و نیروهای مسلح، مدیریت و کنترل آتش‌سوزی‌ها را در حد مقدورات انجام داده‌ایم. در جنگل‌های انبوه شمال کشور در هر هزار هکتار یک نفر و در جنگل‌های زاگرس در هر 6 هزار هکتار یک نفر نیروی فعال به‌کارگیری شده است، لیکن با همین نیرو و امکانات کم با تلاش شبانه‌روزی در حال دفاع از منابع طبیعی هستیم. وی اظهار امیدواری کرد: امیدواریم در سال جاری با حمایت دولت نسبت به تامین تجهیزات مدرن و به‌روز و اختصاص بالگرد بومی‌سازی شده با قابلیت حمل سبد آب، بخشی از کمبود سازمان‌های متولی برای اطفای سریع آتش‌سوزی در مناطق سخت برطرف شود. پوشش انبوه علف‌های خشک در برخی مناطق از پارک‌ها و مناطق گردشگری کوهستانی این روزها مستعد آتش‌سوزی بوده و این اتفاقات ممکن است ناخواسته یا از روی سهل‌انگاری و کم‌توجهی گردشگران حین برپایی آتش برای پخت غذا، کباب یا بساط قلیان اتفاق بیفتد که در سال‌های قبل نیز شاهد چنین اتفاقاتی بوده‌ایم. معمولا هر فرد یا صاحب ملکی برای حفاظت از املاک خود باید نظارت دقیقی بر ملک خود داشته باشد. در برخی زمین‌های شخصی که بعضا دور آن دیوار یا فنس‌کشی شده است، انبوهی از گیا‌هان خشک هرز روی هم تلنبار می‌شود که با کوچک‌ترین جرقه‌ای باعث آتش‌سوزی گسترده می‌شود. آتش‌سوزی هفته گذشته حوالی دریاچه خلیج فارس در پارک چیتگر نیز این گونه بود که یک زمین وسیع که دور آن محصور بود و ساخت‌وسازی داخل آن وجود نداشت، در پی وجود علف‌های خشک و هرز دچار حریق شد که خوشبختانه در کوتاه‌ترین زمان ممکن اطفاء شد. تنها 4 مورد از آتش‌سوزی‌ها عمدی بود شاید با بررسی اظهارات دیروز استاندار تهران موضوع آتش‌سوزی‌ها کمی شفاف شود. به عقیده وی، 20 درصد آتش‌سوزی‌ها در این استان، آتش‌سازی بوده است. انوشیروان محسنی‌بندپی، استاندار تهران دیروز در پایان پنجمین جلسه ستاد مدیریت بحران استان تهران، در جمع خبرنگاران حضور یافت و با اشاره به آتش‌سوزی‌های اخیر بوستان‌های تهران، گفت: در اوایل امسال بارندگی‌های خوبی داشتیم که همین امر رشد علف‌های هرز در مراتع و بوستان‌های تهران را به همراه داشت؛ اما بعد‌ها با افزایش گرمای هوا و شدت تابش آفتاب بعضا به صورت سهوی آتش‌سوزی‌هایی شکل گرفت. البته این آتش‌سوزی‌ها در مجموع 25 مورد بوده است که 4 - 3 مورد آنها عمدی بوده است و قطعا مسببان آنها به مجازات خود خواهند رسید. بیشتر آتش‌سوزی‌ها بر اثر باقیمانده ضایعات پلاستیکی رخ داده است که انتظار می‌رود شهروندان نسبت به رها نکردن این ضایعات در طبیعت دقت لازم را داشته باشند. آتش‌سازی چیزی که مشخص است اینکه بخش اعظمی از آتش‌سوزی‌های اخیر غیرعمدی بوده و با توجه به اظهارات کارشناسان، بارندگی‌های بی‌سابقه و رشد علوفه عامل اصلی اکثر آتش‌سوزی‌ها بوده است، با این وجود بخش قابل توجهی از این حوادث نیز عمدی گزارش شده یا اصلا به علت پوشش گیاهی نبوده است. به عنوان مثال آتش‌سوزی پالایشگاه تهران، آتش‌سوزی تبریز و... که اصلا در پوشش گیاهی نبوده از این دست است و بخشی از آتش‌سوزی‌ها رسما عمدی گزارش شده است. در پی آتش‌سوزی پارک چیتگر و بخشی از جنگل‌های کهگیلویه‌وبویراحمد چند نفر به علت آتش‌سازی بازداشت شدند. بررسی خبرهای آتش‌سوزی‌های اخیر نشان می‌دهد در مجموع نمی‌توان گفت این حوادث سازماندهی‌شده است اما گویا برخی از رسانه‌ها با دستور ایجاد تنش و تشویش و با هیجان خبرهای آتش‌سوزی را پمپاژ می‌کنند. به عنوان مثال رسانه‌های معاند مانند العربیه و بی‌بی‌سی با هدف بحرانی جلوه دادن اوضاع در مناطق ایران به انتشار خبرهای آتش‌سوزی می‌پردازند. سوءاستفاده از اخباری که اکثر آنها طبیعی به نظر می‌رسد در کنار قصور و تقصیر عده‌ای از مسؤولان موجب شده این شائبه ایجاد شود که شاید آتش‌سوزی‌ها هدفمند نباشد اما انتشار خبرهای سریال و مورد توجه قرار گرفتن آن کاملا با اهداف خاصی صورت می‌گیرد. در کنار اینها باید گفت اگر چه اکثر آتش‌سوزی‌ها غیرعمدی بوده اما بسیاری از آنها قصور بوده است. مسؤولان می‌گویند متولیان جنگل‌ها و فضاهای سبز باید حداقل‌های امنیتی را رعایت کنند اما این اتفاق رخ نداده و هنوز بسیاری از فضاهای سبز و شرکت‌های حساس از لحاظ امنیتی ضعیف هستند. محمدرضا افتحی - فعال دانشجویی دانشگاه تهران انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفا منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.