آزادی بیان به سبک اینستاگرام!

فرارو - روز جمعه سیزدهم دی ماه، اینستاگرام در اقدامی عجیب به دلیل آنچه آن را مخالفت با دستورالعمل این شرکت و ترویج سازمان‌های خشن و تهدید آمیز خواند و تحت لوای آنچه مصداق قانون ترویج تروریسم می‌نامند، هزاران پست مرتبط با شهادت سردار سلیمانی را پاک کرد تا صدای اعتراض کاربران ایرانی بلند شود؛ کاربرانی که در میان آنان کم نبودند هنرمندان، ورزشکاران، فعالان رسانه‌ای و شخصیت‌های سیاسی و اجتماعی. به گزارش فرارو، روز جمعه با انتشار خبر شهادت سردار سلیمانی، موجی از واکنش‌های کاربران ایرانی، توئیتر و اینستاگرام را در برگرفت. به طوری که این خبر به یکی از ترند‌های توییتر تبدیل شد. اینستاگرام نیز پر شد از استوری‌ها و پست‌های مرتبط با سردار سلیمانی. اما خیلی زود اینستاگرام، محتوا‌های تولید شده با موضوع سردار سلیمانی را پاک کرد تا انتقاد اغلب کاربران ایرانی را برانگیزد. به گزارش فارس، آن‌ها با استوری و پست‌هایی که دوباره گذاشتند به اقدام اینستاگرام اعتراض و آن را کاری سیاسی خواندند. در این میان نیز چهره‌های مشهوری چون علیرضا جهانبخش، رضا صادقی، بهاره رهنما، فقهیه سلطانی، علی رام نورایی، علی ضیا، کامبیز دیرباز، محمد قوچانی، مینو خالقی، محمدعلی ابطحی، آذر منصوری، محمدرضا زائری و محمدعلی آهنگران از حذف پست‌های خود درباره سردار سلیمانی گفتند و به این رویه اعتراض کردند. علیرضا جهانبخش عضو تیم ملی فوتبال و ستاره این روز‌های تیم فوتبال برایتون انگلیس در مواجهه با اقدام اینستاگرام در حذف پست اینستاگرامش که با عکس سردار سلیمانی منتشر کرده بود، با اشتراک عکس دیگری از سردار سلیمانی به اقدام این شبکه اجتماعی اعتراض کرد که «چرا اینستاگرام باید پست‌های مربوط به کسی که از مرز‌ها و ناموس ما دفاع می‌کنه رو پاک کنه. قابل درک نیست.» بهاره رهنما بازیگر سینما، تلویوزیون و تئاتر هم در پستی اعتراضی نوشت: چرا دموکراسی فقط برای شما معنا دارد؟ او حذف پست‌های تسلیت شهادت سردار سلیمانی را از طرف اینستاگرام «توهین به قانون آزادی بیان» دانست. همچنین فقیهه سلطانی یکی دیگر از بازیگران سینما، تئاتر و تلویزیون ایران نیز نسبت به روند در پیش گرفته شده اینستاگرام اعتراض کرد: «بار ششمه که پست منو پاک کردن! همین که حتی از عکس سردار می‌ترسین برای ما کافیه». علی ضیاء مجری و تهیه کننده تلویزیون نیز در واکنش به اقدام اینستاگرام، نوشت چرا مطالب بی بی سی حذف نمی‌شود. اما در میان چهره‌های فرهنگی و سیاسی محمدرضا زائری فعال فرهنگی تنها به نوشتن اینکه «اینستاگرام فقط امروز سه پست مرا حذف کرده» اکتفا کرد. محمدرضا جلایی‌پور فعال سیاسی اصلاح‌طلب هم نوشت: «شرم بر اینستاگرام که عکس و متن در این زمینه را حذف می‌کند». محمد قوچانی روزنامه نگار و سردبیر روزنامه سازندگی نیز این کار اینستاگرام را خلاف اصول مسلم روزنامه نگاری خواند. در حالی که برخی پاک کردن این پستهای را روندی اتوماتیک‌وار می‌دانند، اما وجود استثنائاتی در این زمینه، صحت این امر را به چالش می‌کشد. برای مثال در میان فعالان رسانه‌ای و سیاسی که در شبکه‌های خارج از کشور فعالیت دارند این روند همه گیر نبود مثلا در حالی که پست‌های مهرداد فرهمند از جمله کارشناسان بی بی سی فارسی پاک نشد یا یادداشت محمدجواد اکبرین که تحلیلی با موضوع ایران و منطقه پس از سردار سلیمانی بود؛ پاک شد. همچنین به گزارش فارس، این شبکه اجتماعی پست‌های رسانه‌های داخل کشور از جمله فارس، ایسنا، خبرآنلاین را پاک و حتی صفحه اینستاگرامی تسنیم، باشگاه خبرنگاران و سایت جماران را هم مسدود کرد. اما این اقدام اینستاگرام شامل حال صفحه اینستاگرامی شبکه‌های بی بی سی فارسی، صدای آمریکا یا رادیو زمانه و سایر رسانه‌های مخالف نظام جمهوری اسلامی نشد. همین امر موجب شد تا به گزارش فارس، روز جمعه 13 دی ماه، صد‌ها نفر از کاربران «فارس من» با تشکیل یک کمپین خواستار تحریم اینستاگرام به‌خاطر حذف تصاویر شهید سردار سلیمانی شوند. در این کمپین آمده بود: «همه مردم ایران باید به خاطر این وقاحت یک شبکه اجتماعی مثل اینستاگرام که عکس و فیلم سردار پرافتخار ایران را حذف می‌کند، تحریم کنند». این اعتراضات در صورتی صورت گرفت که به گزارش اعتماد آنلاین و به نقل از شبکه بی بی سی در صبح شنبه 14 دی ماه، شبکه اجتماعی فیس‌بوک که مالک پلتفرم اینستاگرام است، در ارتباط با علت حذف پست‌های مربوط به شهادت سپهبد قاسم سلیمانی خود را موظف به رعایت قوانین تحریم آمریکا علیه ایران دانست. سخنگوی فیس‌بوک همچنین اظهار کرده است: ما مطابق مقررات وضع شده در ارتباط با تحریم‌های آمریکا اقدام می‌کنیم که شامل تحریم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و فرماندهان آن هم می‌شود. این سخنان و رجوع به رویه اینستاگرام در ماه‌های نخست سال جاری نشان می‌دهد پیش از این نیز اینستاگرام پست‌های مرتبط با جریان مقاومت اسلامی و سپاه را از صفحات شخصی کاربران ایسنتاگرام پاک می‌کرد. همچنین شبکه اجتماعی اینستاگرام در جهت اجرایی کردن دستورات آمریکا از روز دوشنبه 27 ام فروردین‌ماه سال جاری به مسدود کردن صفحات تعدادی از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و از دسترس خارج کردن صفحات رسمی اینستاگرامی برخی از مقامات کشور از جمله صفحه انگلیسی رهبر انقلاب و رئیس قوه قضاییه پرداخت. هر چند این صفحات مدتی بعد در دسترس قرار گرفت. در همین ایام بود که امیرعبداللهیان، دستیار ویژه رئیس مجلس شورای اسلامی با انتشار توئیتی اعلام کرد که اینستاگرام پست‌های مربوط به سپاه پاسداران را از صفحه وی حذف کرده است. همچنین صفحه اینستاگرامی آیت‌الله حسینی همدانی نماینده، ولی فقیه در استان البرز و امام‌جمعه کرج، از حذف دو پست حمایتی خود از سپاه پاسداران در فروردین ماه خبر داد. علاوه بر اینها، به گزارش دانشجو در اردیبهشت 1398، برخی از صفحات اینستاگرامی مرتبط با شهدا و قهرمانان دوران دفاع مقدس نیز دچار این مشکل شدند. به گزارش فارس، مدیر صفحه شهید محمود کاوه در این باره گفت: این صفحه که مورد توجه مردم بود و شخصیت شهید کاوه را به مردم کشور‌های همجوار به ویژه عراقی‌ها معرفی می‌کرد، توسط اینستاگرام مسدود شد. به گزارش دانشجو، کاربران این شبکه اجتماعی پیش از شهادت سردار سیلمانی نیز موقع انتشار تصاویری از سردار قاسم سلیمانی با تذکر اینستاگرام مواجه می‌شدند و پس از انتشار تصویر قاسم سلیمانی، از سوی اینستاگرام اخطاری برای آن‌ها ارسال می‌شد مبنی بر اینکه در صورت تکرار انتشار این تصویر، صفحه آن‌ها بسته خواهد شد. رویه در پیش گرفته شده توسط اینستاگرام و سخنان سخنگوی آن نشان می‌دهد منافع قدرت‌های بزرگی، چون ایالت متحده آمریکا و رویکرد سیاسی آن‌ها اصطلاحاتی، چون حق آزادی بیان، حق دسترسی آزاد و انتشار آزاد اطلاعات و مصادیق تروریسم و خشونت را تعریف می‌کند. این امر به ویژه با مقایسه برخورد سلیقه‌ای و تبعیض‌آمیز این شبکه اجتماعی در مقابل رسانه‌های داخلی و رسانه‌های خارجی و حتی کاربران ایرانی بیشتر استقلال و مواجهه منصفانه مدیران این شبکه اجتماعی را به چالش می‌کشد.