آمارسازی BBC در اعلام تعداد مبتلایان به کرونا در ایران

به گزارش مشرق، چند روز قبل بود که بی‌بی‌سی فارسی که از آغاز شیوع کرونا در جهان تلاش می‌کند هر از چندگاهی با ایجاد شبهه و انتشار اخبار زرد، امنیت روانی ایرانیان را نشانه بگیرد با انتشار گزارشی برای بار دیگر تلاش کرد تا با اتکا به منبعی ناشناس، افکار عمومی را منحرف و با چالش مواجه کند. این رسانه انگلیسی اگرچه کوشید با استفاده از ترفندهای رسانه‌ای و ارائه آمار و ارقام متعدد به گزارش خود اعتبار ببخشد؛ اما روایت این گزارش به قدری غیرحرفه‌ای و جهت‌دار بود که با واکنش منفی بسیاری از کاربران فضای مجازی نیز مواجه شد.

یکی از عجیب‌ترین نکات این گزارش ارائه آمار و ارقام از سوی فردی ناشناس و آگاه است که به بی‌بی‌سی گفته از ترس جانش نامش فاش نشود! متهم کردن جمهوری اسلامی و نظام بهداشت و درمان کشورمان در زمینه پنهان کاری آمار مبتلایان و فوتی‌های ناشی از این پاندمی جهانی درحالی صورت می‌گیرد که بر اساس اعلام چندباره سازمان جهانی بهداشت و بسیاری از پزشکان، کارشناسان و مسؤولان وزارت بهداشت، ایران در همه‌گیری جهانی کووید 19 که مدعیان جهانی را به زانو درآورده یکی از موفق‌ترین کشورها بوده است، به طوری که ریچارد برنان مدیر منطقه‌ای امور اورژانس سازمان جهانی بهداشت طی بررسی و بازدیدهایی که از آزمایشگاه‌های ایران داشت به توانایی نظام آزمایشگاهی کشور در حوزه مقابله با کرونا اذعان کرد و گفت «نظام سلامت ایران، ظرفیت بسیار خوبی برای انجام آزمایش‌های تشخیصی دارد و در بازدیدی که از انستیتو پاستور ایران داشتیم، متوجه شدم که ظرفیت بسیار بالایی نه تنها در انستیتو پاستور بلکه در ایران برای انجام آزمایش‌های تشخیصی ایجاد شده است».

از سوی دیگر نباید از این نکته غافل شد که مسؤولان سازمان جهانی بهداشت و وزرای بهداشت کشورهای دنیا بارها بر این موضوع تأکید کرده‌اند که ویروس کرونا ویروسی ناشناخته است و نمی‌توان رفتارهای این ویروس را پیش‌بینی کرد، نباید این نکته را فراموش کرد که پس از اعلام شیوع بیماری کرونا در کشور چین همین رسانه‌های خارجی تلاش کردند تا موجی از نگرانی را در کشور چین و سپس ایران ایجاد کنند.

*کرونا از چندین ماه قبل در ایتالیا وجود داشت

با وجود اینکه پس از چندین ماه از شیوع کرونا محققان ایتالیایی اذعان کردند دست‌کم دو ماه قبل از شناسایی اولین مورد ابتلا به کرونا، این ویروس در فاضلاب سه شهر میلان، تورین و بولونیا وجود داشته است؛ بی‌بی‌سی این خبر را تنها در قالب یک خبر عادی منتشر کرد و به راحتی از کنار این موضوع گذشت. همچنین اظهارات و اقدامات غیر کارشناسی و فاجعه‌بار نخست‌وزیر انگلیس و رئیس جمهور آمریکا در ابتدای شیوع کرونا که منجر به شکل‌گیری فجایع انسانی در این کشورها شد و تبعات آن همچنان سلامت و معیشت شهروندان دو کشور را به گروگان گرفته است از دید این رسانه معاند دور مانده و این رسانه تلاش می‌کند با استفاده از ترفندهای رسانه‌ای افکار عمومی ایران را نسبت به نظام سلامت کشور بی اعتماد کند.

*تشخیص بیماری برای ما دشوار بود

تلاش تکراری بی‌بی‌سی برای ایجاد شبهه افکنی درخصوص آمار مبتلایان به کرونا درحالی صورت می‌گیرد که ماه‌های اول شیوع کرونا بسیاری از کشورهای دنیا با کمبود کیت تشخیصی مواجه بودند و کیت‌های تشخیص کرونا تنها در اختیار چند کشور محدود قرار داشت. همچنین بی بی سی در بخشی از گزارش خود مدعی شده به فهرست مشخصات افرادی دست یافته که بر اثر کرونا و یا «علائم بالینی مشابه کرونا» فوت کرده‌اند؛ موضوعی که در تمام دنیا مطرح است و علائم بالینی مشابه این بیماری‌ها تشخیص این دو بیماری را از یکدیگر مشکل می‌کند. علیرضا رئیسی معاون بهداشت وزارت بهداشت دوم فروردین 99 در پاسخ به این شبهه‌ها گفته بود «ما در آن زمان در پیک بیماری آنفلوآنزا قرار داشتیم و تعداد زیادی از بیماران ما ماه‌های قبل از آن در کشور جان خود را به دلیل آنفلوآنزا از دست داده بودند که رقم فوتی‌های بیماری آنفلوآنزا به 130 نفر می‌رسد، همچنین تعداد زیادی از بیماران در بیمارستان بستری بودند.

به گفته رئیسی، با توجه به اینکه علائم بیماری کرونا و آنفلوآنزا همپوشانی زیادی دارند و در آن زمان هیچگونه کیت تشخیصی به دست ما نرسیده بود و در دنیا نیز بسیاری از کشورها دسترسی به کیت نداشتند، تشخیص این بیماری برای ما دشوار بود».

این اظهارات معاون وزیر بهداشت نشان می‌دهد که وزارت بهداشت از همان روزهای اول شیوع بیماری نبود کیت تشخیصی و احتمال دیر اعلام شدن آمار مبتلایان را صادقانه به مردم اعلام کرده بود درحالی که بی‌بی‌سی فارسی در بخشی از گزارش خود تلاش می‌کند تا به مخاطبان القا کند که از دوم بهمن ویروس کرونا در کشور وجود داشته و توسط وزارت بهداشت اعلام نشده است. این درحالی است که به اذعان کارشناسان آزمایشگاه ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران پس از چند ساعت از مثبت شدن تست کرونای دو نفر از هموطنان، موضوع به طور رسمی با وجود اینکه دو روز به انتخابات مجلس مانده بود اعلام شده است. *تاکید وزیر بهداشت بر اطلاع‌رسانی دقیق آمار مبتلایان و فوتی‌ها

اهمیت ارائه آمار و مستندات دقیق برای کشور به حدی بود که اوایل فروردین 99 وزیر بهداشت طی نامه‌ای به رؤسای دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور بر تکمیل پرونده این بیماران تأکید کرد. در نامه وزیر بهداشت به رؤسای دانشگاه‌های علوم پزشکی آمده بود «همه موارد بستری و یا فوت شده که با تشخیص پزشک معالج به‌عنوان مبتلا به بیماری کووید‌19 تشخیص داده شده‌اند، اما نتیجه آزمایش آنها مثبت نیست به‌عنوان محتمل تلقی شود و لازم است تمام تصاویر رادیولوژیک و نتایج آزمایش‌های پاراکلینیک آنها در پرونده کاغذی و الکترونیک به‌گونه‌ای در سیستم HIS بیمارستان ثبت شود که قابلیت بازبینی و رهگیری در آینده را داشته باشد.

همه موارد مثبت آزمایشگاهی ابتلا و فوت به‌صورت روزانه (حتی روزهای تعطیل) به مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر اعلام تا توسط سخنگوی این وزارتخانه اطلاع‌رسانی شود. بدیهی است هرگونه اشتباهی در اعلام تعداد موارد به‌عهده مسؤولین دانشگاه خواهد بود».

انتشار این گزارش بدون سند و منبع همچنین با واکنش سخنگوی وزارت بهداشت نیز مواجه شد و سیما سادات لاری درباره برخی موارد مطرح شده در رسانه‌های بیگانه در خصوص آمار فوت به علت کرونا در کشور با اشاره به خط تبلیغاتی این رسانه‌ها از آغاز اپیدمی کرونا، بیان کرد: اگر تعاریف و شاخص‌ها تغییر کند، همه آمارهای دنیا با هم تغییر می‌کند و می‌تواند بر اساس تعریف جدید و معیارهای متفاوت، کم یا زیاد شود. مثلا سؤال جدی در دنیا مطرح است که comorbidity‌های همراه بیماری کرونا چگونه محاسبه می‌شوند. ما اگر دنبال پنهان کاری بودیم مثل بسیاری از کشورها از جمله در اروپا موارد اولیه با هفته‌ها تاخیر اعلام می‌شد و یا موج دوم کرونا را بسان برخی کشورها با ملاحظات سیاسی و اغلب اقتصادی پنهان می‌کردیم، ولی کاملا شفاف عمل کردیم و این موضوع برای شاهدان عینی وضعیت بیماری در مقایسه با کشورهای منطقه و برخی کشورهای حتی توسعه یافته کاملا محرز شده است.

معاون وزیر بهداشت گفت: به طور طبیعی گاهی آمارها نوسان دارد؛ این نوسانات در همه کشورها از جمله در اروپا و آمریکا هم وجود دارد و می‌توان این اشکالات را البته در آمارهای همه کشورها مشاهده کرد. متاسفیم که برخی بر اساس اعلام منابع ناشناس و ابهام گویی و بیان جمله «چنین به نظر می‌رسد» و با یک متدلوژی غیر علمی سعی در ایجاد تردید دارند، اما ما قاطعانه مسیر علمی و مورد تایید سازمان جهانی بهداشت را دنبال می‌کنیم و اکیدا پیشنهاد می‌کنیم افراد و رسانه‌ها با اغراض سیاسی به مباحث علمی ورود نکنند.

سخنگوی وزارت بهداشت اظهار کرد: پیشنهاد می‌کنیم رسانه‌هایی که این موارد را مطرح کرده‌اند، به ده‌ها گزارش از اشکالات و آمارهای مرگ و میر در انگلستان به ویژه در خانه‌های سالمندان مورد تردید رسانه‌های انگلیس واقع شده و یا آمارهای برخی از کشورهای منطقه که حتی 10 درصد مرگ را اعلام نکرده‌اند را بررسی کنند.

هرچند در ماه‌های اول شیوع کرونا هم برخی رسانه‌های همسو با بی‌بی‌سی فارسی تلاش کردند در آمار رسمی ارائه شده از سوی وزارت بهداشت تشکیک ایجاد کنند و شمار مبتلایان و قربانیان کرونا در ایران را بسیار بیشتر از آمار رسمی اعلام کنند اما این موضوع با واکنش «تدروس آدهانوم» مدیر کل سازمان جهانی بهداشت مواجه شد و وی آن زمان به شبکه خبری «سی‌ان‌بی‌سی» گفت که این سازمان شواهدی مبنی بر اشکال در آمار ارائه شده از سوی ایران پیرامون مبتلایان و قربانیان کرونا مشاهده نکرده است.

بی‌بی‌سی فارسی با ارائه اطلاعاتی تکراری و بازی با آمار و ارقام تلاش کرد تا دستاوردهای نظام سلامت ایران را زیر سؤال ببرد اما پیشرفت و توانایی کشورمان در حوزه مقابله با کرونا بر هیچکس پوشیده نیست و محققان و صنایع ما امروز این توانایی را دارند که پا به پای کشورهای پیشرفته، جدیدترین داروهای کرونا را در کشور تولید کنند و در زمینه تحقیق بر روی واکسن نیز از این کشورها عقب نمانند.