شنبه 3 آذر 1403

ایران از باکس خارج شد

وب‌گاه دنیای اقتصاد مشاهده در مرجع

تشدید درگیری بین اسرائیل و ایران در ماه های اخیر اغلب به عنوان ادامه جنگ اسرائیل علیه حماس در غزه تفسیر می شود. به گزارش کانورسیشن، به هر حال، حماس از رابطه نزدیک با ایران برخوردار است و هر دو هدف مشترک از بین بردن اسرائیل را دارند اما مساله ای فراتر از این وجود دارد. آری پرلیگر، مدیر مطالعات امنیتی و استاد جرم‌شناسی و مطالعات حقوقی دانشگاه ماساچوست لاول در این مطلب نوشت: «‌به عنوان...

پیروزی های ایرانیان

دولت ایران، یک ملت مسلمان شیعه در یک منطقه مسلمان با اکثریت سنی به شمار می رود، اما این دولت توانسته در سال های گذشته نفوذ منطقه ای خود را به خوبی گسترش دهد. در طول دهه گذشته، این استراتژی هوشمندانه ایران را مسلما به تاثیرگذارترین ابرقدرت خاورمیانه تبدیل کرده است. تا اوایل دهه 2010، تنها پایگاه واقعی ایران در منطقه، حزب‌الله، گروه سیاسی و نظامی شیعه بود که در اوایل دهه 1980 در لبنان پرورش داد. امروز، متحدان ایران در یمن و عراق هم هستند. در سوریه نیز رئیس جمهور بشار اسد به سپاه پاسداران اجازه داد تا حضور نظامی گسترده داشته باشد. از 7 اکتبر 2023 و حمله حماس به اسرائیل و در ادامه آغاز جنگ غزه، گروه های شبه نظامی وابسته به ایران بیش از 170 بار مستقیما به اسرائیل، پایگاه‌های نظامی آمریکا و دارایی‌های غیرنظامی ایالات متحده در منطقه حمله کرده‌اند. در همین دوره، برنامه هسته ای ایران به پیشرفته‌ترین مرحله خود رسیده است. در ژوئیه 2024، شش سال پس از خروج یک جانبه دولت دونالد ترامپ از توافق هسته ای بین‌المللی که هدف آن کاهش سرعت غنی سازی ایران بود، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده هشدار داد که ایران تنها چند هفته تا تجهیز زرادخانه گسترده و رو به رشد خود از موشک های بالستیک فاصله دارد.

مهار و دیپلماسی بیش از حد ساده‌سازی‌شده

به‌رغم بسیاری از پیشرفت های نظامی و سیاسی اخیر ایران در دهه گذشته، دولت آمریکا همواره جاه طلبی های خود را برای تسلط منطقه ای دست کم گرفته است. همزمان، در ارزیابی من، اثربخشی سیاست های دیرپای «قدرت نرم» ایالات‌متحده در قبال ایران را بیش از حد ارزیابی کرده است: مهار و کاهش تنش.

برای جلوگیری از تشدید درگیری در خاورمیانه، واشنگتن اقداماتی را در اولویت قرار می دهد که تقریبا به هر قیمتی از هرگونه رویارویی نظامی با ایران جلوگیری کند. در عوض، برای مهار نفوذ منطقه ای در حال گسترش ایران، ایالات متحده فروش تسلیحات و فناوری به ایران را ممنوع کرده، تحریم های اقتصادی شدیدی اعمال کرده، دارایی های مالی ایران را مسدود کرده و دولت آن را از نظر دیپلماتیک منزوی کرده است. با این حال، نفوذ ایران همچنان در حال گسترش است. در ارزیابی من، این نشان می دهد که مهار و تنش زدایی نمی تواند ایران را بازدارد. دیپلماسی، مذاکره و مجازات های قانونی و اقتصادی راه حل های ارجح برای اکثر درگیری های جهانی هستند. با این حال، تاریخ مدرن نشان می دهد که این اقدامات نمی تواند تغییر سیاست را برای هر حکومتی به دنبال داشته باشد.

چگونه با نیروهای نیابتی برخورد نکنیم؟

رشته تحصیلی من در مورد گروه‌های شبه نظامی نشان می‌دهد که ایالات متحده در برخورد با نمایندگان ایران نیز اشتباه کرده است. ایالات متحده به جای اینکه آنها را با هم به عنوان بخشی از یک شبکه خطاب کند، با هر نماینده به عنوان یک بازیگر منزوی که در یک مکان خاص عمل می‌کند، رفتار می‌کند و به دنبال مهار یا کاهش تنش آن تهدید خاص است. برای مثال، در یمن، ایالات متحده، حوثی ها را از تصرف قلمرو و جانشینی دولت پشیمان نکرد. دولت بایدن حتی عربستان سعودی، متحد ایالات متحده، را در سال 2021 تحت فشار قرار داد تا از تقویت نظامی رهبران مشروع این کشور در مبارزه آنها برای حفظ قدرت دست بردارد. پس از آغاز جنگ غزه، حوثی ها، شروع به حمله موشکی به کشتی های با پرچم غرب در دریای سرخ کردند.

تنها در اوایل سال 2024، ایالات متحده با حوثی ها مقابله کرد و حملات نظامی تلافی‌جویانه ای به پایگاه های حوثی ها در یمن انجام داد. در عراق، تا زمانی که این نیروها به مشارکت در جنگ علیه دولت اسلامی ادامه می دهند، ایالات متحده مدت ها مایل بود که از حمایت ایران از شبه نظامیان شیعه عراقی که با گروه دولت اسلامی می جنگند، چشم‌پوشی کند. نادیده گرفتن عواقب بلندمدت قدرت فزاینده آنها هزینه داشته است: در سال گذشته، این شبه‌نظامیان عراقی به پایگاه های نظامی متعدد آمریکایی در منطقه حمله کردند. در سوریه، به‌رغم افزایش نفوذ ایران در پی جنگ داخلی سوریه، ایالات متحده به تدریج حمایت خود را از نیروهای ضد بشار اسد و نیروهای کرد طرفدار دموکراسی کاهش داده است.

فروپاشی بازدارندگی آمریکا

تمامی این سیاست های خارجی شکست‌خورده با فروپاشی بازدارندگی آمریکا در خاورمیانه به اوج خود رسیده است. به بیان ساده، ایالات متحده دیگر قدرت کافی برای متوقف کردن ایران را ندارد. در آوریل 2024، پس از حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه، جمهوری اسلامی ایران یکی از بزرگ‌ترین حملات موشکی تاریخ را انجام داد و بیش از 300 موشک را به سمت اسرائیل شلیک کرد که اولین حمله مستقیم این کشور به اسرائیل محسوب می شود. با این حال، پیامدهای حاشیه ای، عمدتا تحریم های اقتصادی و اعتراض دیپلماتیک را به دنبال داشته است.

ایالات متحده که متحدان اسرائیل را در سراسر خاورمیانه گرد هم آورد تا در برابر این حملات ایران به اسرائیل کمک کنند، دوباره ترجیح داد جلوی پاسخ معنادار را بگیرد. دولت بایدن این مساله را که موشک های کمی به اسرائیل اصابت کرده است‌، یک «برد» اعلام و تاکید کرد که ایالات متحده در هیچ اقدام تلافی‌جویانه‌ای علیه ایران به اسرائیل نخواهد پیوست.

بیزاری عمیق آمریکا از تشدید تنش پس از ترورهای هدفمند رهبران ارشد حزب‌الله و حماس بیشتر آشکار شد. در اواخر ژوئیه 2024، فواد شکر، فرمانده حزب الله در حمله هوایی اسرائیل در بیروت، لبنان ترور شد و اسماعیل هنیه، رهبر حماس نیز در تهران هدف قرار گرفت. ایران، اسرائیل را مسوول ترور هنیه دانست. نیویورک‌تایمز گزارش داد که چنین ارزیابی هایی «همچنین توسط چند مقام آمریکایی که خواستند نامشان فاش نشود، به دست آمده است».

ایران بلافاصله مصمم شد که تلافی کند. ایالات متحده، ماه ها اسرائیل را تحت فشار قرار داده بود که عملیات نظامی دقیق تری انجام دهد تا از تلفات بیشتر غیرنظامیان در جنگ غزه جلوگیری کند؛ جنگی که در شش ماه اول آن نزدیک به 40هزار نفر جان باختند. با این حال، زمانی که اسرائیل به ترورهای هدفمند روی آورد، سیاستگذاران آمریکایی نگران شدند که چنین حملات فرامرزی می تواند به تشدید تنش منطقه ای منجر شود. اگر ایالات متحده به دنبال دستیابی به صلح بلندمدت در خاورمیانه است، ابتدا باید شکست‌های دهه گذشته را بپذیرد. در نهایت اینکه ایران کشوری است که به سادگی قابل بازدارندگی و مهار نیست و نمی توان با آن تنش زدایی کرد.

--> اخبار مرتبط