ایران و روسیه پیشتاز دلارزدایی
نشریه فوربس طی گزارشی نوشت ایران و روسیه با ایجاد یک سیستم تسویه با ارزهای ملی خود، گام‌های هرچند کوچک اما قابل توجهی برای حذف دلار آمریکا از مبادلات تجاری دوجانبه برداشته‌اند.
به گزارش فوربس، مرکز مبادلات ارزی ایران (ICE) در ماه ژوئیه و به دنبال سفر علی صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی ایران به مسکو نماد روبل - ریال را راه‌اندازی کرد. این ترتیبات جدید به آن معناست که دو کشور می‌توانند بدهی مبادلات تجاری‌شان را با ارزهای ملی هر یک از طرفین تسویه کنند. نخستین مبادله تجاری بر این اساس در 19ژوئیه انجام شده است و 3میلیون روبل معادل 48هزار دلار تسویه شده است. همچنین ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه وارد تهران شد تا با رهبر و رئیس‌جمهور ایران دیدار کند. رسانه‌های ایران گزارش داده اند، این سیستم جدید می‌تواند تقاضا برای دلار در ایران را سالانه به میزان 3میلیارد دلار کاهش دهد. مبادلات تجاری میان ایران و روسیه در سال 2021برابر با 4میلیارد دلار ارزش داشت و با ایجاد دلایل مشترک همکاری دو کشور در مواجهه با غرب، دو طرف ابراز امیدواری کردند، حجم مبادلات تجاری را در کوتاه‌مدت به 8میلیارد دلار برسانند. این ترتیبات جدید تجاری به آنها اجازه می‌دهد تا دو کشور در مبادلات تجاری دلار را کنار بگذارند و با انجام این کار، تاثیر تحریم‌ها علیه خود را خنثی کنند.
هر دو کشور تحت طیف گسترده‌ای از تحریم‌های آمریکا و سایر کشورها هستند. مقامات ایرانی امید دارند تا این سیستم مالی جدید تسویه با روسیه را گسترش دهند و ارزهای سایر شرکای تجاری کلیدی خود نظیر لیر ترکیه، روپیه هند و درهم امارات متحده عربی را به این سیستم وارد کنند. رئیس کل بانک مرکزی در 21 ژوئیه گفت: «ما ارزهای ملی دیگر کشورها را نیز در آینده پیشنهاد می‌کنیم تا سبدی متنوع داشته باشیم و نفوذ ارز‌هایی مثل دلار را کاهش دهیم. اگر این اتفاق بیفتد مجموعه‌ای از توافقاتی را شاهد خواهیم بود که به ایران اجازه می‌دهند بدون متوسل شدن به دلار و یورو مبادلات تجاری خود را انجام دهد. در عین حال آنهایی که در طرف دیگر معامله قرار دارند، ممکن است از افتادن در دام تحریم‌های ثانویه آمریکا نگران باشند.»
مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه ایران نیز ایده توسعه یک سامانه پیام‌رسان بین بانکی جدید میان ایران و روسیه را مطرح کرده است. این پیشنهاد می‌تواند به‌عنوان جایگزینی برای سوئیفت، سیستم اصلی بین‌المللی کنونی که از مقر آن در بلژیک است، عمل کند. بسیاری از بانک های روسی و ایرانی به‌علت تحریم‌های اعمال‌شده علیه هر دو کشور، از سیستم سوئیفت کنار گذاشته شده‌اند.
روسیه پیش از این یک سیستم پیام رسانی بانکی به نام SPFS پس از حمله به کریمه در سال2014 راه‌اندازی کرد. فایننشال‌تایمز طی گزارشی در ماه مارس نوشت، این سیستم به میزان زیادی توسط بانک برای پرداخت در درون اتحادیه اقتصادی اوراسیا استفاده می‌کنند. اتحادیه اقتصادی اوراسیا، گروهی است که همسایه‌های روسیه از جمله ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان عضو آن هستند. ایران نیز برای پیوستن به این گروه در حال مذاکره است. شرکت «روس‌تِک» روسیه اخیرا در ماه ژوئن اعلام کرد، یک پلت‌فرم بلاکچین راه‌اندازی کرده است که می‌تواند جایگزین سوئیفت باشد. رئیس کل بانک مرکزی ایران در اواخر ژوئیه در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفت: «دو کشوری که می خواهند مبادلات خود را دلارزدایی کنند، باید سیستم ویژه ای مشابه سوئیفت داشته باشند... ما فعلا به توافق بسیار خوبی رسیده ایم.»
ایران و روسیه با پیگیری این ابتکار، در میان کشورهایی که تلاش کردند تا اتکای خود به شبکه‌های مالی غرب را کاهش دهند، پیشتاز هستند. چین نیز سیستم تسویه بین بانکی خود با نام CIPS را از سال2015 راه اندازی کرده است. وزیر دارایی روسیه در ماه آوریل، درخواست کرد سیستم‌های پرداخت در کشورهای عضو بریکس یعنی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی ادغام شوند و همکاری نزدیک‌تری داشته باشند. با این حال، چنین جایگزین‌هایی محدودیت های مهمی نیز دارند. به صورت خاص، آنها کُندتر، گران‌تر و پرخطا‌تر خواهند بود.