بازی بزرگ با بازیگر ژئوپلیتیک فراموش‌شده
آفریقا سرزمینی است که همواره مورد توجه چین، روسیه و ایالات متحده بوده است. این سه کشور سعی کرده‌اند که نفوذ خود را در قاره سیاه افزایش دهند. حالا یکی از اهداف ایالات متحده تقویت همکاری با کشورهای آفریقایی است؛ زیرا جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده میزبان ده‌ها تن از رهبران منطقه در دومین نشست سران آمریکا و آفریقا در این هفته در واشنگتن دی‌سی است. به گزارش الجزایر، این اجلاس سه روزه...
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا بعدازظهر دوشنبه به خبرنگاران گفت: «اجلاس سران آفریقا ریشه در این شناخت دارد که این قاره یک بازیگر کلیدی ژئوپلیتیک است؛ این قاره نه تنها آینده مردم آفریقا، بلکه جهان را نیز رقم خواهد زد.» سالیوان طی یک کنفرانس خبری گفت: «49 رئیس دولت و رهبر آفریقا و همچنین اتحادیه آفریقا به این اجلاس دعوت شده بودند.» این گفت‌وگوها، در ادامه اولین گردهمایی از این قبیل گردهمایی‌ها است که هشت سال پیش توسط باراک اوباما، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده برگزار شد: «بزرگ‌ترین گردهمایی بین‌المللی در واشنگتن دی سی از پیش از شروع همه‌گیری کووید -19.»
بایدن پس از چهار سال از رویکرد «اول آمریکای دونالد ترامپ» در سیاست خارجی، به دنبال بازسازی روابط واشنگتن با سایر کشورها و همچنین تعامل مجدد با سازمان‌های جهانی مانند سازمان ملل است. نقش ایالات متحده در آفریقا در آن زمان کاهش یافت؛ اما مقامات دولت بایدن بر لزوم تقویت روابط با کشورهای همفکر منطقه تاکید دارند. سالیوان روز دوشنبه گفت: «با همکاری نزدیک با کنگره، ایالات متحده در طول سه سال آینده 55میلیارد دلار به آفریقا اختصاص خواهد داد.»
رقابت چین و روسیه
این نشست در حالی برگزار می‌شود که چین، ایالات متحده را رقیب اصلی جهانی خود می‌داند و همواره در سرمایه‌گذاری‌های خود در آفریقا از واشنگتن پیشی گرفته است. روسیه نیز در تلاش است تا در پاسخ به فشارهای آمریکا و متحدانش بر سر جنگ اوکراین، حمایت از خود را در این قاره افزایش دهد. با این حال، در پیش از دیدارهای این هفته، مقامات ارشد دولت بایدن نگرانی‌های فزاینده خود درباره چین و روسیه را کم‌اهمیت جلوه دادند. در عوض، آنها بر اهمیت مشارکت کشورهای آفریقایی در بحث‌های جهانی تاکید کرده‌اند. جاد دوورمونت، مشاور کاخ سفید در 9دسامبر گفت: «ما در گفت‌وگوهای بین‌المللی که به اقتصاد جهانی، دموکراسی و حکومت، تغییرات آب‌وهوایی، سلامت و امنیت مربوط می‌شود، به صداهای آفریقایی بیشتری نیاز داریم.» در ماه اوت، دولت بایدن سند راهبردی جدیدی را برای کشورهای جنوب صحرای آفریقا منتشر کرد که بر اهمیت این منطقه تاکید دارد و قول داد همکاری دفاعی با کشورهای همفکر را گسترش دهد. در ماه نوامبر، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده نیز گفت که واشنگتن باید برای کمک به آفریقا درباره نیازهای زیرساختی خود، اقدامات متفاوتی انجام دهد. بلینکن خاطرنشان کرد که زمان آن رسیده بود که قاره را نه تنها به‌عنوان یک موضوع ژئوپلیتیک، بلکه به عنوان یک بازیگر اصلی تلقی کنیم. این منطقه سالانه به میلیاردها دلار برای جاده‌ها، راه‌آهن‌ها، سدها و برق نیاز دارد و در دهه گذشته مبالغ هنگفتی از چین دریافت کرده است. چین معمولا پول‌های اهدایی را به شرایط سیاسی یا حقوقی مرتبط نمی‌کند. واشنگتن وام‌دهی چینی را غارتگرانه توصیف می‌کند که منجر به تله‌های بدهی احتمالی می‌شود. در عوض، واشنگتن بر تسهیل سرمایه‌گذاری خصوصی تمرکز می‌کند. اما مقامات اذعان می‌کنند که ایالات متحده باید برای تسریع کمک‌ها اقدامات بیشتری انجام دهد. به‌عنوان بخشی از اجلاس سران این هفته، بایدن در نشست تجاری آمریکا و آفریقا، امروز چهارشنبه، قبل از میزبانی شامی برای رهبران جهان که در پایتخت ایالات متحده گردهم آمده‌اند، سخنرانی کلیدی خواهد داشت. انتظار می‌رود رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده از یک جایگاه دائمی برای اتحادیه آفریقا در گروه20، مجمعی برای اقتصادهای بزرگ، در طول این اجلاس حمایت کند. سالیوان گفت: بایدن همچنین تعهد خود را به اصلاحات شورای امنیت سازمان ملل متحد «از جمله حمایت از یک عضو دائم» از آفریقا ابراز خواهد کرد. سالیوان به خبرنگاران گفت: «زمان آن است که آفریقا در سازمان‌ها و طرح‌های بین‌المللی کرسی‌های دائمی داشته باشد.» روز پنج‌شنبه، بایدن و دیگر سران کشورها و رهبران، پس از ماه‌ها نگرانی درباره عرضه و اختلالات مرتبط با جنگ در اوکراین، درباره ارتقای امنیت غذایی گفت‌وگو خواهند کرد. سالیوان گفت که او همچنین درباره انتخابات2023 در آفریقا و پیشبرد دموکراسی با گروه کوچکی از رهبران گفت‌وگو خواهد کرد. جان استرملائو، استاد مدعو روابط بین‌الملل در دانشگاه علوم پزشکی می‌گوید: «یکی از جنبه‌های منحصربه‌فرد این اجلاس، آسیب‌های جانبی جنگ روسیه به آفریقا از نظر تامین مواد غذایی و انحراف کمک‌های توسعه به اوکراین است.» جان استرملائو ادامه می‌دهد: «هزینه حمله روسیه به اوکراین برای آفریقا بسیار بالا بوده است.»
فرصت‌های بزرگ، برخی ریسک‌ها
در همین حال، مقامات محلی در واشنگتن، به ساکنان هشدار می‌دهند که در برابر موانع جاده‌ای و تشدید تدابیر امنیتی آماده باشند؛ زیرا ده‌ها رهبر دعوت‌شده برای گفت‌وگو در شهر مدام در حرکت خواهند بود. ایالات متحده از همه اعضای اتحادیه آفریقا که دارای موقعیت خوب هستند دعوت کرده است. این به آن معنی است که بورکینافاسو، گینه، مالی و سودان در آن شرکت نخواهند کرد. شرکت‌کنندگان همچنین باید با واشنگتن، که اریتره را مستثنی می کند، روابط کامل داشته باشند. یکی از رهبرانی که مورد انتظار بوده، نخست‌وزیر اتیوپی، ابی احمد، متحد سابق ایالات متحده خواهد بود که دولت بایدن او را به حمایت از سوء‌استفاده‌های گسترده در درگیری تیگری متهم کرده است. توافق موفقیت‌آمیز در ماه گذشته منجر به توقف خصومت‌ها شد. روسای‌جمهور رواندا و جمهوری دموکراتیک کنگو (DRC) نیز در این مراسم حضور خواهند داشت. بلینکن بر رواندا به‌دلیل حمایت ادعایی از شورشیانی که کنترل قلمرویی در همسایه جمهوری کنگو دارد، تحت فشار قرار داده است.
روسای‌جمهور دیگری که قرار است در این اجلاس شرکت کنند، عبارتند از عبدالفتاح السیسی از مصر و قیس سعید از تونس که هر دو به‌دلیل فقدان حقوق دموکراتیک در کشورهای خود با انتقاد مواجه شده‌اند و همچنین تئودورو اوبیانگ نگئما مباسوگو از گینه استوایی که چند روز پس از تماس آمریکا وارد این کشور شده است. آخرین انتخابات او به‌شدت زیر سوال رفت و آن را ساختگی خواندند. قرار است وزیر امور خارجه زیمبابوه تحت تحریم‌های آمریکا نیز در این نشست شرکت کند. تحلیلگران می‌گویند که رهبران آفریقایی به دنبال این خواهند بود که بایدن در طول مذاکرات تعهدات عمده‌ای از جمله اعلام اولین سفر ریاست‌جمهوری خود به جنوب صحرای آفریقا و همچنین تلاش برای تقویت اقتصاد این قاره از طریق سرمایه‌گذاری و تجارت بخش خصوصی انجام دهد.
«ام‌ویمبا پیزو دیزولِه‌له» مدیر برنامه آفریقا در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی، می‌گوید: «ایالات متحده از سال2014، انتظارات خود را از آفریقا کاهش داده و واشنگتن به کسری اعتماد دچار است.» او گفت: «اجلاس فرصت‌های بزرگی را ارائه می‌کند؛ اما خطراتی نیز به همراه دارد.» وی افزود: «این فرصتی است تا به آفریقا نشان دهیم که ایالات متحده واقعا می‌خواهد به آنها گوش دهد. اما اکنون که انتظارات زیادی داریم، سوال این خواهد بود: اکنون چه چیزی متفاوت خواهد بود؟»
--> اخبار مرتبط