بدترین هفته پوتین
آغاز فصل پائیر با اوج گرفتن خران در روابط ایران و غرب همراه بود.
سالی که گذشت، جهان روزگار پر آشوبی را از سرگذراند. از شدت گرفتن جنگ در اوکراین تا تنش بی‌سابقه در روابط دو قدرت بزرگ اقتصادی دنیا که طنین لرزه بر پایه‌های جهان تک قظبی را تداعی کرد. سیاست خارجی جمهوری اسلامی نیز که در این سال چالش‌های کم‌سابقه‌ای را از سر گذراند و تنش‌های فزاینده‌ای را با غرب تجربه کرد، در پایان سال با مدیریت بخشی از بحران‌ها توانست ورق روندهای خطرناکی را برگرداند. اکوایران در سلسله یادداشتی مروری داشته بر حوادث ماهانه سال خورشیدی که از پشت سر گذشته شد.
بدترین هفته پوتین
هفته اول پائیز سالی که گذشت را می‌توان بدترین هفته‌ای خواند که ولادیمیر پوتین از آغاز جنگ از سر گذراند. اوکراین و متحدانش در این هفته روسیه را از بخش بزرگی از سرزمین‌شان بیرون راندند و رهبران چین و هند برای پوتین روشن کردند که بحران غذا و انرژی‌ای که جنگش ایجاد کرده درحال آسیب زدن به جمعیت 2/7 میلیاردی آن‌هاست. علاوه بر این‌ها خواننده‌ی مشهور روسی به 3/4 میلیون طرفدارش در اینستاگرام گفت که: «این جنگ دارد کشور ما را در جهان منفور می‌کند و وضع زندگی شهروندان ما را بدتر کرده‌است».
با این حال پوتین در اهداف تجاوزکارانه‌اش هم چنان مصمم بود. او برگزاری رفراندوم های نمایشی در چهار منطقه، لوهانسک، دونتسک، زاپروشیا و خرسون که مجمعا نزدیک به 15 درصد از کل سرزمین اوکراین را تشکیل می‌دهند، الحاق این مناطق را به خاک روسیه اعلام کرد. در این زمان به نظر می‌رسید مسکو سعی دارد با ضمیمه کردن این مناطق به خاک خود ضدحملات اوکراین برای پس گرفتن این مناطق را به عنوان حمله به خود روسیه معرفی کند و شاید حتی سعی کند پاسخ اتمی را این‌گونه توجیه کند. در واکنش به این مسئله، کشورهای غربی با ارائه و تصویب قطعنامه‌ای در سازمان ملل این اقدام را به شدت محکوم کردند. گفته ولودیمر زلنسکی: «این نمایش روسیه در مناطق اشغالی را حتی نمی‌توان یک رفراندوم ساختگی‌خواند». سفیر بریتانیا در سازمان ملل: «هیچ رفراندومی زیر لوله‌ی تفنگ به هیچ وجه نمی‌تواند آزاد یا عادلانه باشد».
علی‌رغم این مسئله، نیروهای اوکراینی در ادامه سلسله ضدحملات سهمناک خود موفق شدند شهر لیمان در شرق این کشور را پس بگیرند؛ این شکست دردناک دیگری برای روسیه بود که باعث شد رمضان قدیروف، رهبر منطقه جنوبی چچن روسیه و متحد نزدیک پوتین درخواست کند که کشورش سریعتر از تسلیحات اتمی استفاده شود. در این شرایط نیروهای اوکراینی به پیش‌روی خود در استان لوهانسک ادامه دادند و همزمان با روز تولد 70 سالگی پوتین، حمله به پل کرچ در منطقه کریمه را به عنوان کادوی تولد او فرستادند. از زمان شروع جنگ در ماه فوریه مقامات اوکراینی همواره اعلام کرده بودند که می‌خواهند پل را که نمادی از اشغال کریمه توسط روسیه است - و این منطقه را به سرزمین اصلی روسیه متصل می‌کند و به دستور شخص پوتین ساخته شده - را از بین ببرند. در آخرین روزهای ماه اول پائیز، با به تنگ آمدن شرایط برای کرملین و فرمان تخلیه تدریجی برخی مناطق در خرسون، پوتین در چهار منطقه اوکراین که به گفته خودش بخشی از روسیه شده‌اند، حکومت نظامی برقرار کرد.
تراس افتاد
مهرماه برای بریتانیا، ماهی شوکه‌کننده بود؛ ماهی که در آن لیز تراس، تنها شش هفته پس از به قدرت رسیدن، از نخست‌وزیری کناره گرفت. تراس که چهارمین نخست‌وزیر بریتانیا طی شش سال اخیر بود، در ماه سپتامبر برای رهبری حزب محافظه‌کار تنها توانست حمایت حدود یک سوم قانونگذاران این حزب را بدست بیاورد. علی‌رغم آن‌که او وعده کاهش مالیات را داده بود که از طریق استقراض، مقررات زدایی و گردش شدید به سمت راست در مسائل فرهنگی و اجتماعی تامین می‌شد، با برنامه اقتصادی خود بازارهای مالی را متلاطم کرد، هزینه‌های زندگی رای دهندگان را بالا برد و بسیاری از اعضای حزب خود را خشمگین کرد.
بدین ترتیب، تراس، با کسب مقام کوتاه‌مدت‌ترین نخست‌وزیر بریتانیا وارد کتاب‌های تاریخ شد. سقوط سریع تراس، به عنوان آخرین نمونه از آشفتگی حاکم بر وست مینستر رخ داد و بسیاری از قانونگذاران محافظه کار را بر آن داشت تا آشکارا از وضعیت موفق‌ترین حزب سیاسی بریتانیا ناامید شوند.
انتخاب شبه‌فاشیستی در لحظه‌ای حیاتی
نتایج شمارش آرا در انتخابات ایتالیا نیز حاکی از آن بود که «برادران ایتالیا»، حزبی با ریشه‌های نئوفاشیستی، بیش‌ترین آرا را در انتخابات ملی ایتالیا به دست آورد و اولین دولت راست افراطی این کشور پس از جنگ جهانی دوم قدرت را در دست گرفته و رهبرش، جورجیا ملونی، به اولین نخست‌وزیر زن در ایتالیای مدرن مبدل شد.
این انتخابات که تقریباً شش ماه زودتر از موعد و در پی سقوط دولت دراگی برگزار شد، در زمان حیاتی برای اروپا برگزار شد، زیرا اروپا همزمان با جنگ روسیه در اوکراین، با افزایش سرسام‌آور هزینه‌های فزاینده انرژی دست و پنجه نرم می‌کرد و زندگی مردم معمولی ایتالیا و صنایع را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده است. دراین زمان، به نظر می‌رسید انحراف ایتالیا به سمت راست افراطی واقعیت ژئوپلیتیک اروپا را تغییر داده و یک حزب بدبین به اتحادیه اروپا را در موقعیتی رهبری یکی از بنیان‌گذاران این اتحادیه و سومین اقتصاد بزرگ آن قرار می‌داد. در شمال اروپا هم پارلمان سوئد، اولف کریسترسون، رهبر محافظه‌کار را به عنوان نخست‌وزیر انتخاب کرد. این نخستین دولت راست افراطی یود که در تاریخ سوئد به قدرت می‌رسید.
ترمز چپ‌ها موقتا کشیده شد
در ان سوی اقیانوس‌ها، در امریکای لاتین هم طی یک انتخابات به شدت قطبی در چهارمین دموکراسی دنیا، به رغم نظرسنجی‌های اولیه، تعیین رئیس جمهور آتی برزیل به مرحله دوم کشیده شد؛ جایی که لولا داسیلوای چپ‌گرا با کسب 48.4 درصد از آرا نتوانست در این مرحله از سد رقیب خود ژائیر بولسوناروی پوپولیست و رئیس‌جمهور وقت با 43.2 درصد آرا بگذرد. در این رقابت، پس از اینکه بولسونارو تاکید کرد که نمی‌توان به نظرسنجی‌ها اعتماد کرد، این رقابت سخت‌تر از آن چیزی شد که پیش‌بینی می‌شد و این گفته کمپین انتخاباتی را احیا کرد و دست‌کم تا این مرحله موج پیروزی‌های چپ‌گرایان در سراسر این منطقه در سال‌های اخیر از جمله مکزیک، کلمبیا، آرژانتین و شیلی موقتا متوقف شد.
هاونا، پایتخت کوبا نیز شاهد اعتراضات بی‌سابقه‌ای بود که در پی خاموشی‌های گسترده در این کشور رخ داد. در واکنش به این اعتراضات، دولت برای جلوگیری از انتشار اخبار تظاهرات و ترغیب دیگران، اینترنت و شبکه‌های مخابراتی را در سراسر کشور قطع کرد و نیروهای پلیس در خیابان ها مستقر شد. در پی این حوادث، تحلیل‌گران خاطرنشان کردند که کوبایی‌ها ترس خود را برای رویارویی با دولت، که تحملی برای ابراز مخالفت‌ها از خود نشان نداده، کنار می‌گذارند. به نوشته نیویورک‌تایمز: «پس از اعتراضات جولای سال گذشته، این سؤال مطرح شد: آیا این یک مسئله گذرا بود یا یک مرحله جدید، و اکنون به نظر می‌رسد پاسخ این باشد که این مرحله جدیدی است و بازگرداندن غول به بطری دشوار خواهد بود».
تحکیم سلطنت شی
در شرق دور هم حزب کمونیست چین، با برگزاری بیستمین کنگره خود در اقدامی تاریخی، شی جین‌پینگ را برای سومین مرتبه به مقام رئیس‌جمهوری این کشور منصوب کرد. بدین ترتیب او پس از مائو به قدرت‌مندترین چهره تاریخ چین کمونیست مبدل شد. ترکیب جدید کادر رهبری چین مسئله مهم دیگری بود که از نگاه تحلیل گران برجسته به نظر آمد؛ جایی که در آن بخش قابل توجهی از وافاداران به شخص شی جایگزین کادر قدیم حزب شدند که بیشتر به تصفیه سیاسی شبیه بود و این کشور را بهاز سلطه حزبی به سمت قدرت شخصی شی بیش از گذشته سوق داد.
در جنوب آسیا نیز، دادگاهی در اسلام آباد، پایتخت پاکستان یک روز بعد از صدرور حکم بازداشت عمران خان، نخست وزیر پیشین پاکستان به واسطه اظهار نظر تندش علیه مقام های پلیس و یک قاضی زن در تجمع مردمی ماه گذشته، با وثیقه برای آزادی اش موافقت کرد. این حکم در حالی صادر شد که نخست وزیر پیشین برای جلسه رسیدگی به این پرونده در دادگاهی واقع در پایتخت حاضر نشد. همزمان صدها نفر از حامیان حزب تحریک انصاف پاکستان بیرون خانه رهبرشان «خان» در اسلام آباد تجمع کردند و هزاران نفر دیگر از حامیانش پس از صدور حکم در شهرهای دیگر به نشانه اعتراض به خیابان ها آمدند. با این حال، به فاصله کوتاهی، عمران خان، شش ماه پس از برکناری از سمت خود، توانست پیروز انتخابات میان دوره ای این کشور شود و حزب تحریک انصاف پاکستان توانسته از هشت کرسی، شش کرسی را از آن خود کند.
بازگشت ثبات نسبی به بغداد
در عراق، پس از ماه‌ها بن بست سیاسی، گرو‌ه‌های سیاسی عراقی بر سر تشکیل دولت ائتلافی به توافق رسیده و از توافق نهایی بر سر تشکیل «ائتلاف اداره الدوله» (ائتلاف اداره حکومت) خبر دادند. در واکنش به این مسئله، حامیان مقتدی صدر - که رهبرشان به طور رسمی از سیاست خداحافظی کرده بود - بار دیگر تلاش کردند به سمت پارلمان عراق راهپیمایی کنند. خروج رئیس مجلس از ائتلاف با مقتدی صدر و پیوستن به ائتلاف رقیب او خشم حامیان صدر ذا به وجود آورده و تلاش کردند از تشکیل جلسه مجلس جلوگیری کنند. رسانه‌های دولتی عراق نیز بعد از اصابت سه موشک کاتیوشا به منطقه سبز خبر دادند. با این حال، پارلمان عراق در نهایت عبداللطیف راشد را به عنوان رئیس جمهوری این کشور برگزید و رشید بلافاصله محمد شیاع السودانی - نامزد مورد چارچوب هماهنگی شیعیان - را به عنوان نخست وزیر عراق معرفی کرد.
لغو اعتبارنامه آقای سفیر
آغاز فصل پائیر با اوج گرفتن خران در روابط ایران و غرب همراه بود. در اولین روز این فصل، دولت اوکراین اعتبارنامه سفیر ایران در کی‌یف را لغو کرد. دولت اوکراین اعلام کرد به تلافی کمک تسلیحاتی [ادعایی] تهران به مسکو حضور دیپلماتیک ایران را در این کشور «به میزان قابل توجهی» کاهش می‌دهد. این تصمیم پس از کشته شدن یک شهروند غیرنظامی این کشور در جریان حمله پهپادی روسیه به بندر اودسا اعلام شد با این حال، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ضمن ابراز تأسف از تصمیم دولت اوکراین، آن را براساس گزارش‌های تایید نشده و ناشی از فضاسازی رسانه‌ای طرف‌های خارجی خواند. سخنگوی کرملین هم استفاده نیروهایش از پهپادهای ایرانی برای هدف قرار دادن شهرهای اوکراین و آسیب رساندن به زیرساخت های حیاتی را رد کرد. اتحادیه اروپا هم همزمان با اوچ گرفتن اعتراضات در ایران، با تکرار ادعاهای خود در مورد ارسال پهبادهای ایرانی به روسیه تحریم‌هایی را علیه مقامات ایرانی اعمال کرد.
با ادامه اقدامات تحریک برانگیز باکو، نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز با برگزاری رزمایش اقتدار، عملیات عبور یگان‌های زرهی و مهندسی از روی پل نصب شده متحرک بر رودخانه ارس را با موفقیت انجام دادند.
بن‌بست در مذاکرات هسته‌ای در این ماه هم رو به شدت گرفتن و پس روی بود. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده در گفتگو با شبکه سی‌بی‌اس مدعی شده: «ایران به تلاش خود برای افزودن موضوعاتی غیرضروری به مذاکرات ادامه داده است که ما به سادگی با آن موافق نمی‌کنیم». او همچنین ادعا کرده: «ما یک توافق بد را نخواهیم پذیرفت. پاسخی که آن‌ها به آخرین پیشنهادات ارائه شده توسط شرکای اروپایی ما داده‌اند یک گام بسیار مهم به عقب بوده است» او همچنین اظهار داشت که در این وضعیت هیچ چشم‌اندازی را در کوتاه‌مدت پیش‌بینی نمی‌کند که مذاکرات به نتیجه برسد.
در این شرایط، گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دلالت بر این داشت که ایران با سرعت در حال گسترش توانایی اش برای غنی سازی اورانیوم با سانترفیوژهای پیشرفته - از طریق راه‌اندازی هفت آبشار پیشرفته جدید - در مجتمع زیرزمینی نطنز است و قصد دارد فراتر از برنامه های پیشین پیش برود. با این همه، اجازه خروج با باقر نمازی و مرخص فرزندش سیامک نمازی (زندانیان دوتابعیتی) باعث شد که تصور شود باب تنش زدایی از سوی طرفین همچنان باز است.
--> اخبار مرتبط- بسته تحریم های جدید اروپا علیه ایران
- اتهام‌زنی جدید آمریکا به ایران
- غفلت کردیم، بچه هایمان اسیر دشمن شدند
- گفت‌وگوی سفیر ایران با فعالان حقوق بشر
- برپایی دو نمایشگاه در خانه هنرمندان
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
