تأمین اهداف انگلیس در آسیا با پیمان سعدآباد
انگلیس و آمریکا، از سال‌های دهه 1310 به بعد، با ادعای اوجگیری خطر نفوذ کمونیسم، همواره در تلاش بودند تا برای حفظ مستعمرات خود، دولت‌های آسیایی خط مقدم جبهه شوروی را در یک خط کمربندی دفاعی قرار دهند.
خبرگزاری میزان - پیمان سعدآباد، نام پیمانی است که 17 تیر 1316 (8 ژوئیه 1937) میان 4 کشور ایران (رضاشاه پهلوی)، عراق (ملک غازی اول)، افغانستان (محمد ظاهرشاه) و ترکیه (مصطفی کمال‌آتاترک) به امضا رسید.
دولت‌های امضا کننده این پیمان متعهد شدند از مداخله در امور داخلی یکدیگر خودداری کنند، مرز‌های مشترک را محترم بشمارند، از هرگونه تجاوز نسبت به یکدیگر خودداری ورزند و از تشکیل جمعیت‌ها و دسته بندی‌هایی که هدف آن‌ها اخلال در صلح میان کشور‌های هم جوار و هم پیمان باشد جلوگیری کنند.
روز 25 بهمن 1316 پیمان سعدآباد در مجلس شورای ملی به تصویب رسید. پیمانی که روز 17 تیر همان سال بین 4 کشور عراق، افغانستان، ترکیه و ایران درکاخ سعدآباد تهران به امضاء رسید و به پیمان «سعدآباد» مشهور شد. این پیمان در شرایطی میان وزیران امور خارجه این کشور‌ها امضاء شد که در افغانستان، محمد ظاهرشاه، در عراق ملک غازی اول، در ترکیه مصطفی کمال (آتاتورک) و در ایران رضاخان حکومت می‌کردند.
پیمان سعدآباد وحدت این چهار کشور را در منطقه و حمایت متقابل در صورت بروز خطر نسبت به یکی از اعضاء را دنبال می‌کرد. دولت‌های امضاء کننده، متعهد شدند از مداخله در امور داخلی یکدیگر خودداری کنند، مرز‌های مشترک را محترم بشمارند، از هرگونه تجاوز نسبت به یکدیگر خودداری ورزند و از تشکیل جمعیت‌ها و دسته بندی‌هایی که هدف از آن اخلال در صلح میان کشور‌های همجوار و هم پیمان باشد، جلوگیری کنند.
پیمان سعدآباد از جمله قرارداد‌هایی است که انعقاد آن به درخواست انگلیس بود. انگلیس و امریکا، از سال‌های دهه 1310 ش. به بعد، با ادعای اوجگیری خطر نفوذ کمونیسم، همواره در تلاش بودند تا برای حفظ مستعمرات خود، دولت‌های آسیایی خط مقدم جبهه شوروی را در یک خط کمربندی دفاعی قرار دهند.
هدف این بود که علاوه بر به وجود آوردن قدرت‌های متمرکز در منطقه، آنان را از طریق پیمان‌های سیاسی نظامی به هم پیوند دهند. این روش، هم نیرومندی این قدرت‌ها را در پی داشت و هم دیوار دفاعی محکمی در مقابل پیشروی احتمالی روس‌ها به وجود می‌آورد. پیمان بغداد (منعقده در پنجم اسفند 1333/ فوریه 1955) و پیمان سنتو (منعقده در 30 اسفند 1337/ فوریه 1559) نتیجه همین القائات بود و با هدف شکل گیری پیمان‌های منطقه‌ای در برابر نفوذ کمونیسم منعقد می‌شد. گفتنی است، پیمان سعدآباد تا ظهور هیتلر در اروپا، تأمین کننده اهداف انگلیس در آسیا بود.
*برگرفته از سالنمای انقلاب اسلامی ایران