تشریح موقعیت فلسفه اسلامی در دانشگاه های غرب

صفوی در مراسم نکوداشت آیت الله احمد بهشتی به تشریح موقعیت فلسفه اسلامی در دانشگاه های غرب پرداخت و موقعیت فلسفه اسلامی در غرب را به سه دوره تاریخی تقسیم کرد.

به گزارش خبرگزاری مهر، مراسم بزرگداشت آیت الله احمد بهشتی روز گذشته (دوشنبه بیستم دیماه) به صورت حضوری و مجازی توسط معاونت بین الملل دانشکده الهیات دانشگاه تهران برگزار شد.

محمود واعظی رئیس دانشکده الهیات دانشگاه تهران در ابتدای این مراسم گفت: از جمله تمایزات میان یک جامعه متمدن و جاهلی بزرگداشت و تکریم شخصیت‌های اهل علم ودانش است؛ در واقع بها و ارزش دادن به این افراد نشان تمدن، درایت و سعادت جامعه است که پیامبر اسلام نیز سفارش فراوانی به تکریم شخصیت‌های بزرگ کرده. حال دانشکده الهیات که پایه و اساس دانشگاه تهران و کهن ترین دانشکده با کهن ترین اساتید است قصد به بزرگداشت شخصیت بزرگی همچون دکتر بهشتی دارد. شناخت دکتر بهشتی علاوه بر شخصیت فردی ایشان به عنوان الگویی برای دانشجویان نیز حایز اهمیت است و ما با این اشنایی میتوانیم بستر رشد و ایجاد اشخاصی همچون ایشان را فراهم کنیم.

سپس محمدمنصور پهلوان استاد علوم قرآن و حدیث گفت: شخصیت دکتر بهشتی از چهار جهت مورد اهمیت است:1) تحصیلات حوزوی و دانشگاهی ایشان 2) تدریس و تعلیم ایشان 3) تالیفات چشمگیر 4) خطابه های ایشان به خصوص در قبل از انقلاب. ایشان دارای 600 مقاله در طی 60 سال و بیش از 100 جلد کتاب است. همچنین کتاب‌های ایشان در چند زمینه قابل تفکیک است:1) علوم تربیتی: تربیت کودک در جهان امروز، تربیت از دیدگاه اسلام، اسلام و تربیت کودک، مسایل و مشکلات تربیتی، مسایل و مشکلات خانوادگی، مسایل و مشکلات زناشویی و مبانی تربیت بدنی در اسلام.

2) فلسفه: به عنوان فیلسوف و متکلم دارای اثار ارزشمندی چون: فلسفه دین، تاملات کلامی، گوهر و صدف دین، شرح و تفسیر بر اشارت و تنبیهات، هستی و علل ان، صنع و ابداع، غایت و مبادی و از همه مهم‌تر رساله دکتری ایشان با عنوان مقایسه ارسطو و بوعلی سینا در چهار مساله موضوع فلسفه، تقسیمات فلسفه، مواد ثلاث، احکام هستی.

3) در حوزه حدیث و قران وی پیشگام تفسیر به زبان فارسی است. اثاری همچون انسان در قران، مستضعف در قران، خانواده در قران، حکومت در قران، عیسی در قران، سیمای رستاخیزیان، سیمای محمد، سیمای جمعه گزاران، سیمای نیکوکارن و همچنین ایشان ترجمه‌های ارزشمندی دارد.

استاد دانشگاه تهران افزود: دکتر بهشتی همچنین نویسنده اصلی مجله مکتب اسلام است که به علت نظم مقالات این مجله تبدیل به کتاب شد. از کارهای ارزشمند اخیر دکتر درباره ترجمه مکاتیب و حکمت‌های نهج البلاغه است که این اثر در مجموع 25 جلد است.

نجفقلی حبیبی دیگر میهمان این مراسم گفت: بهشتی در حوزه‌های ایمان، تقوا، پرورش جوانان عالم و مجتهد گام های استواری برداشت. ایشان از تبار بزرگانی است که در محضر آنان تحصیل کرد و با همان قدرت علمی و حسن اخلاقی در جامعه حضور یافت. این محاسن سبب میشود تا امروز ما مراسم بزرگداشتی بر این استاد گرانقدر داشته باشیم.

محمدجواد سلمانپور استاد دانشگاه شیراز دیگر سخنران این مراسم گفت: گویاترین سند بر اشرف مخلوقات بودن ما انسان‌ها، اندیشمندان و دانشمندان هستند. اشنایی بنده با دکتر بهشتی از سال 1350 یعنی در 10 سالگی‌ام بود. من ایشان را پدر معنوی خود میدانم چراکه توانسته‌ام از طریق خطبه‌ها و مقالات ایشان با فلسفه، فقه، قران و... اشنا شوم. تکریم ایشان از چند محور است:1) در حوزه به عنوان ایت الله 2) در دانشگاه به عنوان نظریه‌پرداز. نگرش ایشان دارای جامعیت در تمامی ابعاد است که این جامعیت در کمتر کسی دیده میشود؛ در واقع انچه باعث میشود ایشان را ایت الله بدانم همین جامعیت علمی در حوزه‌های فلسفه، کلام قدیم و جدید، فقه، مباحث علمی و تربیتی، انسان‌شناسی، تفسیر و نهج البلاغه است.

وی افزود: بطور کلی میتوان محبوبیت و مقبولیت را در دو دسته گذرا و ناپایدار و پایدار و خود افزا تقسیم بندی کرد؛ بی‌شک محبوبیت دکتر احمد بهشتی جزو پایدار و خودافزا است چراکه هرچه زمان بیشتری میگذرد علاقه و محبت ما به ایشان بیشتر میشود.

سخنران دیگر این مراسم، سیدسلمان صفوی رییس آکادمی مطالعات ایرانی از لندن بود که ضمن تکریم از جایگاه دکتر بهشتی به تشریح موقعیت فلسفه اسلامی در دانشگاه های غرب پرداخت و گفت: موقعیت فلسفه اسلامی در غرب در سه دوره تاریخی تقسیم بندی میشود:1) قرن 11 تا 15؛ در اواخر قرن 11 اندیشمندان غرب به ترجمه اثار ابن سینا، فارابی، کندی و به خصوص ابن رشد به زبان لاتین پرداختند.

2) در قرن 19؛ علاقه به فلسفه اسلامی به شکل تاریخ فلسفه بروز پیدا کرد. کشورهایی همچون المان، فرانسه، اسپانیا و انگلیس به بررسی فلسفه با روش علمی پرداختند؛ البته انان به اشتباه فلسفه اسلامی را فلسفه عربی خواندند و انان معتقد بودند فلسفه اسلامی با ابن رشد به پایان رسیده. پژوهش درباب فلسفه اسلامی در دانشگاه‌های پاریس، ایتالیا، اکسفورد سابقه 700 تا 800 ساله دارد.

3) قرن 20و 21؛ تا قبل از قرن 20 در امریکا و کانادا توجهی به فلسفه اسلامی نشد اما پس از ان این توجه با مهاجرت مسلمانان به امریکا اغاز شد و دربرخی دانشگاه‌ها به این دانش پرداخته شد و به مرور متوجه شدند که فلسفه اسلامی با ابن رشد به پایان نرسید. در نتیجه طی قراردادی با دانشگاه مک‌گیل سالانه متفکری از ایران به انجا میرود و به تدریس فلاسفه پس از ابن رشد و معاصر میپردازد.

وی افزود: نشانه‌های توجه به فلسفه اسلامی عبارتند از انتشار سلسله کتب فلسفی توسط دانشگاه نیویورک مثل فلسفه اسلامی از اغاز تا کنون، ساختار معنایی مثنوی، علم حضوری و... است. البته در این دانشگاه ها به فلسفه اسلامی در حوزه‌های خاورمیانه شناسی و اسلام شناسی پرداخته میشود. در انگلیس نیز کتب اصلی فلسفه در قرن اخیر به ترجمه رسیده مانند حکمت اشراق، اسفار الربعه جلد هشتم و نهم. مروجین فلسفه اسلامی در غرب در سه نسل تقسیم میشوند:1) هانری کربن، فضل رحمان، مهدی محقق و... 2) تربیت شدگان نسل اول که در دانشگاه تهران اموزش دیدند و سپس به غرب بازگشتند. 3) این نسل پل گفت‌وگوی فیلسوفان اولیه و قرن 20 بودند.

صفوی افزود: نقطه عطف ملاصدرا شناسی در قرن 21 در انگلیس بود. در سال 2000 اولین همایش با عنوان ادراک از دید ملاصدرا برگزار شد با 19 مقاله در این باب و درسال 2001 دومین همایش با 17 مقاله برگزار شد.

در پایان مراسم احمد بهشتی خود نیز به ارائه سخن پرداخت و گفت: دانشکده الهیات حلقه اتصال حوزه و دانشگاه و باعث وحدت این دو است؛ طلاب باید بتوانند با اساتید آشنا شوند و از علم آنان بهره ببرند تا بتواند در جامعه و حکومت خدمت کنند. عموم فلاسفه بزرگ اسلام با پایه فلسفی به تفسیر قران پرداخته اند بنده نیز پیرو راه این بزرگان هستم. انچه من را به قران نزدیکتر کرد ترجمه و تفسیر نهج البلاغه بود؛ در ترجمه نهج البلاغه به بررسی جزء به جزء کلمات پرداخته ام که در نوع خود ابتکاری به حساب می‌اید و همین مساله باعث طرح سوالات فلسفی، کلامی، فقهی و غیره شده است. در نهایت تشکر میکنم از بزرگوارانی که در این محفل حضور یافته اند.