تهدیدات پُرتکرار اروپا برای فعال سازی «مکانیسم ماشه» از نگاه یک دیپلمات سابق / تهران اجرای گزینشی برجام را قبول ندارد
اقتصادنیوز: کاردار پیشین ایران در لندن تاکید می کند از دیدگاه تهران، کشورهای اروپایی به تعهدات برجامی خود عمل نکرده‌اند و با استناد گزینشی به برجام، به دنبال افزایش فشار بر ایران هستند.
به گزارش اقتصادنیوز، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در نامه‌ای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، رئیس شورای امنیت، کایا کالاس، نماینده عالی اتحادیه اروپا، و اعضای شورای امنیت اعلام کرد که تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) هیچ‌گونه مشروعیت حقوقی، سیاسی یا اخلاقی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه ندارد. او تأکید کرد که اقدامات این سه کشور با مسئولیت‌هایشان به‌عنوان اعضای برجام سازگار نیست.
خبر مرتبط فشار 4 جانبه به برنامه هسته ای ایران به روایت بیگدلی / مکانیسم ماشه فعال شود، چین حق خرید نفت ایران را ندارداقتصادنیوز: یک کارشناس سیاست خارجی می گوید: آمریکا، اسرائیل، آژانس و اتحادیه اروپا چهار ضلع فشار به ایران هستند که هدفشان تعیین تکلیف و سرنوشت فعالیت‌های هسته‌ای ایران است.
همزمان با این موضع‌گیری، زمان و مکان مذاکرات ایران و اروپا اعلام شده است. قرار است مجید تخت‌روانچی و کاظم غریب‌آبادی، معاونین وزیر خارجه ایران، در استانبول با نمایندگان اروپا دیدار کنند تا مواضع تهران درباره مکانیسم ماشه را مطرح کنند.
اقتصادنیوز در این باره با سیدجلال ساداتیان، کاردار پیشین ایران در لندن، گفت‌وگو کرده است. ساداتیان معتقد است موضع عراقچی چارچوب مذاکرات تهران با اروپا را مشخص می‌کند. از دیدگاه تهران، کشورهای اروپایی به تعهدات برجامی خود عمل نکرده‌اند و با استناد گزینشی به برجام، به دنبال افزایش فشار بر ایران هستند.
وی افزود: «طبق معاهده NPT، اروپا موظف بود حملات به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران را محکوم کند، اما از این کار خودداری کرده است.» ساداتیان این رویکرد را «یک بام و دو هوا» و فاقد مبنای حقوقی می‌داند.
در ادامه مشروح گفتگوی اقتصادنیوز با سیدجلال ساداتیان را بخوانید؛
*******
آقای عراقچی تلاش اروپا برای فعال کردن مکانیسم ماشه را نامشروع دانسته اند. مذاکراتی هم قرار است در سطح معاونین وزارتخانه برگزار شود. بنابراین از یک سو به نظر می‌رسد که وزارت خارجه خیلی اعتباری برای مذاکرات با اروپا قائل نیست و از طرف دیگر آن را محتاطانه و کج‌دار و مریز دنبال می‌کند. شما این موضوع را چطور تحلیل می‌کنید؟
وقتی دونالد ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود از برجام خارج شد، ایران تا یک سال به تعهدات برجامی خود پایبند ماند. غنی‌سازی ایران با سانتریفیوژهای IR1 و IR2 انجام می‌شد و درصد آن 3.67 بود. در واقع، حجم غنی‌سازی خیلی بالا نبود و در سطح تعهدات برجامی تهران بود.
بازرسان هم به‌راحتی دسترسی داشتند و دوربین‌ها نیز ضبط و ربط می‌کردند. ایران تا یک سال این وضعیت را ادامه داد. اما بعد از یک سال، شاهد آن بودیم که اروپایی‌ها هم علاوه بر آمریکا که از برجام خارج شده بود، از 12 سرفصل تعهدات خود 11 سرفصل را انجام ندادند. نهایتاً ایران با اروپایی‌ها وارد گفتگو شد. اروپایی‌ها، مکانیسم دیگری به نام اینستکس را طراحی کردند که البته آن را هم اجرا نکردند، ایران هم آن را نپذیرفت.
آمریکا از برجام خارج شده بود، روز به روز تحریم‌های بیشتری وضع می‌کرد و اروپایی‌ها هم به تعهدات خود عمل نمی‌کردند. طبیعتاً ایران واکنش نشان داد و گفتگوهای ایران و اروپا حالت انتقادی خاص خود را پیدا کرد. تا آن‌که در چند سال اخیر مساله زمستان سخت اروپایی‌ها پیش آمد. بعد از آن نیز اروپایی‌ها که در جنگ اوکراین پشت اوکراین ایستاده بودند ایران را متهم به حمایت از مسکو و دادن تجهیزاتی مثل پهپاد و موشک به روسیه کردند.
این دو مورد، چطور اثر گذاشت؟
به هرحال این دو از دید اروپایی‌ها روابط را تیره‌تر از گذشته کرد. آنها دائماً ایران را تهدید می‌کردند که از مکانیسم ماشه استفاده خواهیم کرد و ایران را تحت فشار قرار می‌دهیم.
اروپا با اعمال فشار دنبال گرفتن امتیازات بیشتر است
آنها به این سمت رفته‌اند که پرونده ایران را به گروه رسیدگی به این موضوع و سپس شورای امنیت ارجاع دهند تا شش تحریمی که در قطعنامه 2231 ملغی‌الاثر شده بود بازگردد. قطعنامه 2231، به تبع برجام، شش قطعنامه تحریمی سال‌های 2006 تا 2010 (1696، 1737، 1747، 1803، 1835 و 1929) را تا زمانی که ایران به تعهدات خود عمل کند ملغی‌الاثر می‌کرد. وگرنه پرونده طبق پروتکلی باید به کمیسیون مشترک ارجاع داده شود و شورا آن را بررسی کند و در صورتی که ایران را مقصر بشناسد به شورای امنیت ارجاع دهد و قطعنامه‌های قبلی دوباره فعال شوند. چهار مورد از این قطعنامه‌های تحریمی اجرایی است، یعنی ذیل فصل هفتم و مواد یا اصول 49 تا 51 شورای امنیت بود که می‌توانست اقدامات بین‌المللی را علیه ایران ساماندهی کند.
در واقع اروپایی ها با اعمال بیشترین فشار، می‌خواهند امتیازهای بیشتری از ایران بگیرند. اما از نظر ایران، اروپا هم به هیچ‌یک از تعهدات برجامی خود عمل نکرده است. از جمله این‌که ایران عضو معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) است. عضویت ایران در این معاهده برای آنها تعهد ایجاد می‌کند؛ یعنی وقتی کشوری به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران یا کشور دیگری حمله می‌کند، آنها باید آن را محکوم کنند. اعتراض ایران به طرف مقابل این است که چرا هیچ اقدامی انجام نداده اید و حتی یک کلمه هم برای محکومیت آن به کار نبردید؟ و حالا فقط به یک بند از برجام استناد می‌کنید و خواهان فعال‌سازی مکانیسم ماشه هستید؟
بنابراین، نمی‌توان پذیرفت که طرف مقابل به هیچ‌یک از تعهدات خود در برجام عمل نکرده باشد و اکنون بخواهد با استناد به همان توافق، علیه ایران اقدام کند. این یک بام و دو هوا از نظر ایران قابل‌قبول نیست و فاقد مبنای حقوقی است.
در این رابطه، آقای عراقچی وزیر خارجه هم به دبیرکل سازمان ملل، رئیس شورای امنیت و دیگر نهادهای ذی‌ربط نامه‌ای نوشته است. همان‌طور که می‌دانید، ریاست شورای امنیت به‌صورت دوره‌ای میان 15 عضو این شورا - شامل پنج عضو دائم و ده عضو غیردائم - که هرکدام برای دو سال انتخاب می‌شوند - گردش دارد. در هر ماه، یکی از این اعضا ریاست دوره‌ای شورا را برعهده دارد که به او نیز نامه‌ای ارسال شده و در آن تأکید شده که هیچ‌یک از این انتقادها دیگر پذیرفتنی نیست.
اما از سوی دیگر ایران قرار است در سطح معاونین با اروپا وارد مذاکره شود...
اروپایی‌ها دعوت به مذاکره کرده‌اند اما این‌که در مورد چه موضوعی و در چه چارچوبی قرار است مذاکره شود در جلسه تعیین‌تکلیف خواهد شد. آنچه گفتم چارچوب ایران برای مذاکره بود.
اما در ارتباط با سطح مذاکره کنندگان... از همان ابتدا، حتی پیش از آغاز مذاکرات میان ایران و آمریکا با حضور آقای ویتکاف، ایران چهار دور مذاکره با اتحادیه اروپا برای حل‌وفصل اختلافات برگزار کرده بود.
در آن مقطع هم مذاکرات به ریاست آقای مجید تخت‌روانچی و با همراهی آقای غریب‌آبادی انجام می‌شد. اما با آغاز گفت‌وگوهای عراقچی - ویتکاف، این دو نفر به همراه سایر کارشناسان به تیم وزیر امور خارجه پیوستند و مذاکرات را در مسقط، رم و مجدداً در مسقط ادامه دادند.
غرب با حداکثر فشار تلاش دارد غنی سازی ایران به صفر برسد اما...
وضعیت مذاکرات با آمریکا چگونه است؟
در حال حاضر، مذاکرات با آمریکا متوقف شده و هنوز مشخص نیست که آیا ادامه پیدا خواهد کرد یا نه. قرار بود این گفت‌وگوها روز شنبه گذشته با میانجی‌گری چینی‌ها در چین پی گرفته شود، اما ظاهراً در آنجا نیز توافقی حاصل نشد.
در واقع اکنون غرب تلاش می‌ند با حداکثر فشار، ایران را وادار کند که غنی‌سازی را به صفر برساند. اما ایران زیر بار هیچ‌یک از این خواسته‌ها نمی‌رود و تأکید و می‌کند که در صورت برداشتن تحریم‌ها، حاضر است اقداماتی که در واکنش به عدم اجرای تعهدات شما انجام داده را کنار بگذارد.
این اقدامات شامل اجازه ندادن به بازرسی‌ها و توقف برخی فعالیت‌های نظارتی آژانس، غنی‌سازی 20 و 60 درصدی و افزایش میزان ذخایر غنی‌شده شده اورانیوم است - که گفته می‌شود ایران حدود 409 کیلوگرم اورانیوم با غنای 60 درصدی است.
از سوی دیگر ایران تأکید می‌کند که طبق برجام مجاز به غنی‌سازی 3.67 درصدی در داخل کشور است و کمتر از آن را نمی‌پذیرد. همچنین تهران حاضر به مذاکره با آمریکا در این زمینه نیست، به‌ویژه که آمریکا همزمان با مذاکرات، در کنار اسرائیل به اقدامات فریبکارانه علیه ایران کمک کرده و در حملات به ایران با اسرائیل همکاری کرده است.
همچنین بخوانید- فشار 4 جانبه به برنامه هسته ای ایران به روایت بیگدلی / مکانیسم ماشه فعال شود، چین حق خرید نفت ایران را ندارد
- دو راهی سخت ایران درصورت فعال شدن مکانیسم ماشه / سناریوهای پیش روی ایران چیست؟
- 12 نکته کلیدی درباره مکانیسم ماشه / تحریم های شورای امنیت در چه شرایطی بازخواهند گشت؟
- ریشه تعلیق فعالیت کسب و کارها بعد از جنگ به روایت یک اقتصاددان
