توافقی که ترامپ را به بن‌بست رساند
تهران - ایرنا - ناکامی‌های پیاپی آمریکا در صحن شورای امنیت برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و انزوای کاخ سفید در میان متحدان دیرینه، برآیند همین برجامی است که برخی آگاهانه و شماری نیز از سر ناآگاهی آن را به چالش می‌کشند.
آمریکا در دهه‌های اخیر هیچ زمانی به اندازه امروز برای مواجهه با جمهوری اسلامی ایران با مانع رو به رو نبوده‌است. بزرگترین مانع بر سر راه این کشور متخاصم، توافق هسته‌ای است که حدود دو سال بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم منعقد شد. با وجود این، همواره صدای منتقدان از گوشه و کنار به گوش می‌رسد و آنان خواستار پشت پا زدن ایران به این توافق‌اند؛ همان کاری که آمریکا با برجام کرد.
در همین ارتباط، «علی ربیعی» سخنگوی دولت اخیرا در یادداشتی به دلیل تلاش آمریکا برای سازوکار ماشه علیه ایران نوشت: ما از آنچه ممکن است در روزهای آینده و حتی فعال شدن مکانیسم ماشه در پیش باشد نگران نیستیم، اما نگران ماشه‌ای هستیم که به هر دلیل اعم از ناآگاهی یا بی‌دقتی در کشورمان چکانده شود.
در اهمیت برجام، «محمدجوادظریف» وزیر خارجه کشورمان نیز 24 تیرماه امسال به مناسبت فرارسیدن پنجمین سالگرد انعقاد برجام پیامی در توئیتر منتشر کرد و نوشت: «امروز پنجمین سالگرد برجام - بزرگترین دستاورد دیپلماتیک دهه گذشته - است و یادآور این است که رفتار قانون‌گریزانه آمریکا نباید مقیاسی برای اندازه‌گیری هنجارهای بین‌المللی باشد. اهانت آمریکا به قانون و دیپلماسی، این کشور را در زمره کشورهای بدنام دنیا قرار داده و امنیت دنیا و آمریکا را تهدید می‌کند.»
در ارتباط با اهمیت برجام و اینکه چرا ظریف این توافق را «بزرگترین دستاورد دیپلماتیک دهه گذشته» می‌داند، ناظران معتقدند که جمهوری اسلامی ایران پنج سال پیش با توافق هسته‌ای اقتدار و عظمت را برای جمهوری اسلامی ایران تحکیم کرد و با این توافق به عنوان بازیگر تعهدپذیر و تعامل‌گر نزد جامعه بین‌الملل، کار دشمنان را دشوار ساخت.
به دلیل وجود همین برجام، شورای امنیتی که زمانی جولانگاه نماینده آمریکا و با صدور قطعنامه‌های گوناگون علیه ایران همراه بود، اینک در آن «مایک پمپئو» وزیر خارجه و «کلی کرفت» نماینده این کشور در سازمان ملل نفوذ و اثرگذاری ندارند.
نشانه انزوای آمریکا در شورای امنیت را می‌توان در نشست اخیر شورای مذکور به وضوح دید؛ نشستی که با حمایت نمایندگان حاضر از برجام و تاکید بر ضرورت ماندگاری توافق پایان یافت.
در این نشست بود که از 15 کشور حاضر، به جز آمریکا تنها یک کشور کوچک با پیش‌نویس قطعنامه ضدایرانی رای مثبت داد. در حالی که 11 کشور رای ممتنع و طبق انتظار چین و روسیه نیز رای منفی دادند. نتیجه این ناکامی آمریکا در شورای امنیت نشان داد که سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه آمریکا در برابر تعهد و قانون‌مداری جمهوری اسلامی، دولت ترامپ را به سمت انزوا پیش می‌برد.
از طرفی ترامپ معتقد است که برجام تنها منافع جمهوری اسلامی ایران را مدنظر قرار داده در حالی که دیگر اعضای توافق از آن بی‌بهره مانده‌اند. خروج ایران از ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد، حفظ حقوق هسته‌ای و ادامه فعالیت‌های صلح‌آمیز کشور در این زمینه، مشروعیت‌بخشیدن به غنیسازی اورانیوم در خاک ایران و همچنین پذیرش ایران هسته‌ای از سوی جهان و انجام مبادلات در این زمینه از آن جمله است.
افزون بر آن، لغو تمامی قطعنامه‌های شورای امنیت و شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، منوط به زمان کردن تحریم‌های تسلیحاتی، موشکی و هسته‌ای ایران، برداشتن تمامی تحریم‌های ضدایرانی از سوی شورای امنیت، اتحادیه اروپا و... تنها بخشی دیگر از دستاوردهای این توافق است.
همین دستاوردهای ایران در برجام بسترساز تقلای ترامپ در راستای فشار حداکثری کاخ سفید بر تهران برای دستیابی به توافق ثانویه شده‌است. تاکید آمریکا بر «مکانیسم ماشه» و تلاش برای ازسرگیری تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران طی روزهای اخیر در این راستا قابل ارزیابی است.
پمپئو در آخرین ساعات شامگاه شنبه 29 شهریورماه (19 سپتامبر)، با انتشار بیانیه‌ای بازگشت تمام تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران را اعلام کرد. این از نگاه مقامات کاخ سفید به معنای فعال شدن مکانیسم ماشه و اعمال تحریم‌هایی است که به دنبال توافق هسته‌ای تعلیق شده‌بودند اما اعضای جامع جهانی چنین دیدگاهی ندارند.
وزیر خارجه آمریکا همچنین در این بیانیه همه اعضای سازمان ملل را در صورت عدم تبعیت از این دستور به تحریم تهدید کرد و آورد: ایالات متحده انتظار دارد که همه اعضای سازمان ملل متحد به طور کامل به تعهدات خود برای اجرای این تحریم‌ها پایبند بمانند... اگر هر کدام از کشورهای عضو سازمان ملل متحد از الزام به این موارد سرباز زند و تحریم‌ها را اعمال نکند، آمریکا آماده است که با استفاده از اختیارات و امکانات داخلی خود علیه این کشورها اقدام کند و آنها را با پیامدهای آن مواجه کند تا اطمینان یابیم ایران نتواند از مزایایی اقداماتی بهره جوید که سازمان ملل متحد منع کرده‌است.
موضع‌گیری پمپئو همان رویکرد تکراری زیاده‌خواهانه و خودخواهانه آمریکا است؛ رویکردی که در دولت چهار ساله ترامپ بر سیاست خارجی این کشور سایه افکنده و موجی از انتقادات و اعتراضات را در پی داشته‌است.
مسوولان جمهوری اسلامی همچون «مجید تخت‌روانچی» نماینده ایران در سازمان ملل، تصمیم آمریکا مبنی بر بازگشت تحریم‌های گذشته شورای امنیت علیه ایران را «باطل»، «بی‌اثر» و «کاملا غیرقابل قبول» می‌داند و تاکید دارد که «این ادعا هیچگونه مبنای حقوقی ندارد».
از طرفی وزارت خارجه روسیه هم با محکوم کردن اقدام یک‌طرفانه آمریکا در اعلام بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران با بیان اینکه «اظهارات واشنگتن فاقد وجاهت قانونی است»، تاکید کرد: اقدام نامشروع آمریکا نمی‌تواند عواقب حقوقی بین‌المللی برای سایر کشورها داشته باشد.
اما مهمتر از همه مواضع تروئیکای اروپا است که صراحتا از همراهی با ترامپ خودداری می‌کنند. کشورهای آلمان، انگلیس و فرانسه در مخالفت با استراتژی آمریکا از شورای امنیت سازمان ملل خواسته‌اند که تعلیق تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی در راستای توافق هسته‌ای بعد از تاریخ 20 سپتامبر ادامه یابد.
همچنین این سه کشور اروپایی در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل تصریح کرده‌اند، هر گونه گام و تصمیم به منظور بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی فاقد وجاهت قانونی است.
اینک آمریکا در شرایطی قصد فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را دارد که نزدیکترین متحدان را از خود دور می‌بیند.
به همین دلیل ربیعی به تازگی از برجام حمایت و تاکید کرده که «انزوای دیپلماتیک امروز آمریکا محصول شکیبایی ما در همان روزی است که دونالد ترامپ تصمیم گرفت از برجام خارج شود. شاید اگر آن روز تصمیم به تلافی زودهنگام می‌گرفتیم تا احساس خشم خود را نشان دهیم یا در عرصه سیاست داخلی به امتیازی دست یابیم، امروز از انزوای آمریکا و حمایت اکثریت اعضای شورای امنیت از ایران خبری نبود.»
*س_برچسب‌ها_س* *س_پرونده خبری_س*