حلقه مفقوده برنامه هفتم توسعه

به گزارش مشرق، زلزله در کمین تهران است. مدیریت شهری باید برای ووقع زلزله آماده باشد. امکانات و تجهیزاتی خریداری شده اما کافی نیست.

در خصوص آخرین اقدامات انجام شده در حوزه مدیریت بحران با علی نصیری رئیس سازمان مدیریت بحران شهر تهران به گفت‌وگو نشستیم.

قرار بود دستورالعمل استان های معین و پیشتاز تغییر کند کار به کجا رسید؟

با همکاری وزارت کشور دستورالعمل‌های معین تغییر می کند / امروز ستاد ملی مدیریت بحران با ریاست وزیر کشور تشکیل جلسه می دهد

زلزله همواره یک پدیده جدی و در کمین کلان‌شهر تهران قرار دارد. قرار است با همکاری وزارت کشور دستورالعمل‌های معین تغییر کند. بازنگری‌هایی ایجاد و برای استان‌های معین برنامه ریزی کنیم. از آنجایی که قرار است امروز ستاد ملی مدیریت بحران با ریاست وزیر کشور تشکیل جلسه می دهد؛ دستورالعمل‌های استان‌های معین و پیشتاز تغییراتی می کند.

پهنه ها تغییر می کند / در پهنه بندی جدید مولفه های جمعیتی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و.... مورد نظر است

بگذارید چند نکته از تغییرات را عرض کنم؛ در دستورالعمل فعلی تهران به 5 پهنه تبدیل شده است (شمال شرق، شمال غرب، جنوب شرق، جنوب غرب و جنوب) که به نظر ما نیاز به اصلاح داد و قرار است پهنه‌ها به شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تغییر کنند. مثلا مناطق 1 و 2 و 3 در پهنه شمال و مناطق 6، 7، 11 و 12 در پهنه مرکز قرار می گیرد. در پهنه بندی جدید علاوه بر لحاظ کردن مولفه های جمعیتی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، مخاطرات و تهدید های مشترک هر پهنه مد نظر قرار می گیرد.

شمال شهر در مجاورت گسل و غرب در تهدید سیل کن / در مناطق جنوبی 3 پهنه و در مرکز پهنه نداشتیم / نیمی از بیمارستان های تهران در پهنه مرکز قرار دارد

مثلاً پهنه شمال با بافت کوهستانی عمدتاً در مجاورت گسل شمال واقع شده و در پهنه غرب خطر وقوع سیل در رودخانه کن متصور است.

در دستورالعمل قبلی ما پهنه مرکز نداشتیم، اما در مناطق جنوبی سه پهنه داشتیم که توزیع نامناسب انجام نشده بود. مثلا نیمی از بیمارستان‌های تهران در پهنه مرکز که شامل مناطق 6،7، 11 و 12 واقع شده است و همچنین در این پهنه تعداد زیادی سفارتخانه، دانشگاه و مرکز تجاری اداری داریم. باید پهنه‌بندی شهر تغییر کند و فقط براساس مساحت نباشد، بلکه مسائل جمعیتی و عملیاتی هم لحاظ شود.

کدام استان ها پیشتاز برای امدادرسانی به پایتخت در مواقع بحران هستند؟

در دستورالعمل قبلی استان پیشتاز هر پهنه مسسولیت آن پهنه را نیز عهده دار بود / سوولیت پهنه غرب به استان آذربایجان شرقی، پهنه شمال به خراسان رضوی، پهنه مرکز به اصفهان است

در حال حاضر استان های پیشتاز (جهت امدادرسانی به زلزله های بزرگ تهران) قزوین، مازندران، سمنان، مرکزی و قم هستند و زمانی که در تهران بحرانی مانند زلزله رخ دهد سریع‌تر می‌توانند به ما کمک کنند.

هر پهنه برای خود یک پیشتاز دارد، به عنوان مثال پیشتاز شرق استان سمنان و پیشتاز جنوب استان قم است؛ در دستورالعمل قبلی استان پیشتاز هر پهنه مسسولیت آن پهنه را نیز عهده دار بود و در دستورالعمل جدید استان های دیگری به عنوان مسوول پهنه (جدای از استان پیشتاز) تعیین شده اند. مثلا مسوولیت پهنه غرب به استان آذربایجان شرقی، پهنه شمال به خراسان رضوی، پهنه مرکز به اصفهان، پهنه جنوب به فارس و پهنه شرق با کرمان به محول شده است.

آیا این تغییرات در جلسه روز یکشنبه اعمال می‌شود؟

در مواقع بحران باید از ظرفیت کل کشور استفاده کنیم / 2 سال کار کارشناسی انجام شد / استان های معین با مسوولیت ادارات کل مدیریت بحران هر استان و با حضور تیم های امدادی (آتش نشانی هلال احمر اورژانس و...) به تهران می آیند

بله، 2 سال کار کارشناسی صورت گرفته و از همه نخبگان و متخصصین نظر گرفته شده است. ببینید در حال حاضر استان های معین هر منطقه برای تمرین مشترک به تهران می آیند، اما با دستورالعمل جدید براساس نظر رئیس پهنه می‌توانند به سایر مناطق هم کمک کنند. استان های معین با مسوولیت ادارات کل مدیریت بحران هر استان و با حضور تیم های امدادی (آتش نشانی هلال احمر اورژانس و...) به تهران می آیند. البته این امر برای استان‌ها هم خوب است، چرا که آمادگی‌شان ارتقا پیدا می‌کند، البته شهرداری هم هر زمان که این استان‌ها نیاز داشته باشند به کمک آنها می‌روند. ما در مواقع بحران باید از ظرفیت کل کشور استفاده کنیم.

قرار بود 52 سوله مدیریت بحران که در اختیار سازمان ورزش شهرداری است به مدیریت بحران عودت داده شود، هنوز این امر رخ نداده، دلیل آن چیست؟

52 سوله مدیریت بحرات تا پایان تابستان به سازمان بحران عودت داده می شود / ورزش بانوان تعطیل نمی شود / تا این لحظه سوله ای به ما تحویل داده نشده است

ما با سازمان ورزش تفاهم کردیم و بدون تعطیل شدن ورزش بانوان طی یک برنامه زمان بندی شده به تدریج و نهایت تا پایان تابستان 52 پایگاه (سوله مدیریت بحران) بازپس گیری می شود؛ کارها به تدریج در حال انجام است و البته تا این لحظه سوله ای تحویل ما نشده است اما زیرساخت های اولیه کار از قبیل مبادله اطلاعات و جلسات مقدماتی با مدیران ورزش پایگاه ها و اقدامات لازم جهت جابه جایی نگهبان ها و سایر کارکنان پایگاه ها در حال انجام است.

ضمنا علاوه برپایگاه های در اختیار سازمان ورزش 3 پایگاه دیگر هم در اختیار برخی نهادهای فرهنگی اجتماعی است که در حال رایزینی برای بازپس گیری آنها هستیم. اگر 107 سوله عملیاتی شود باز هم 40 سوله کم داریم برای اینکه در هر ناحیه باید یک پایگاه مدیریت بحران داشته باشیم.

آیا برای تأمین این 40 سوله برنامه دارید؟

قرار است دولت و شهرداری با کمک هم سوله های مدیریت بحران را بسازد

برنامه که داریم، اما بودجه ما مشخص و محدود است. شهرداری و شورا براساس بضاعت خود اقدام می‌کنند. تهران میزبان ساختارهای ملی و حاکمیتی متعددی است که باید سهم خود را در سرانه های شهری از جمله مدیریت بحران پرداخت کند (ساختارهای ملی دولتی و حاکمتی). در جلسه شورای عالی مدیریت بحران که با ریاست رئیس جمهور در آبان 1400 برگزار شد، مقرر شد در دوره چهار ساله مدیریتی (1400 تا 1404) دولت و شهرداری الباقی سوله‌ها را با هم بسازند. شهرداری در 2 سال گذشته بخشی از این سوله‌ها را ساخته و قطعا 20 سوله‌ای که سهم ماست تا پایان دوره فعلی مدیریت شهری ساخته می‌شود، اما متاسفانه دولت به دلیل شرایط اقتصادی ناشی از تحریم های ظالمانه تا این لحظه نتواسته حتی یک ریال به ساخت سوله های بحران و تامین تجهیزات امدادی آن کمک کند که امیدواریم در 2 سال باقی مانده از دولت این مهم در دستور کار قرار گیرد.

چند تمرین در 2 سال گذشته توسط سازمان مدیریت بحران شهر تهران انجام شده است؟

400 تمرین د ر2 سال گذشته انجام شد و مستندات ان موجود است / نقاط قوت و ضعف احصاء شد / ستاد مدیریت بحران مناطق 22 گانه فعال شد / بچه های دوام انجام شد

حدود 400 تمرین (اعم از دور میزی و عملیاتی) در 2 سال گذشته در شهر تهران انجام شده که مستندات آن موجود است. برای تمام تمرین ها سناریو داشتیم، ارزیابی‌ها صورت گرفته و همچنین با برگزاری جلسات تدوین درس آموخته ها نقاط قوت و ضعف احصاء شده است. ما سال گذشته ستادها را فعال کردیم و ستاد مدیریت بحران مناطق بیست و دوگانه فعال است. همچنین بچه‌های دوام هم آموزش جدی دیده‌اند که اگر زلزله ای در تهران رخ داد بتوانند ورود کنند.

وقتی زلزله‌ای در تهران رخ دهد چه کسانی باید به شهروندان زیر آوارمانده کمک کنند؟

زلزله تهران سطح ملی دارد / بر مبنای تکالیف قانونی به وظایف خود عمل خواهیم کرد

سطح پاسخ به زلزله تهران ملی است. باید مدیریت عالی هماهنگی و فرماندهی به چنین حادثه مهمی در سطح ستاد ملی مدیریت بحران انجام شود و باید کار در سطح وزیر کشور و سای رساختارهای ملی پیگیری شود، ما هم بر مبنای تکالیف قانونی به وظایف خود عمل خواهیم کرد.

در برنامه توسعه هفتم به چه میزان به موضوع زلزله تهران و مدیریت بحران توجه شده است؟

در برنامه هفتم توسعه یک خط هم در مورد زلزله تهران و مدیریت بحران نوشته نشده است / دولت و مجلس نباید عمده بودجه مدیریت بحران را به پرداخت خسارت پس از حادثه اختصاص دهند

تا جایی که بنده مطلع هستم در برنامه هفتم توسعه یک خط هم در مورد زلزله تهران و مدیریت بحران نوشته نشده است. ما از نمایندگان مجلس توقع داریم که به موضوع ایمنی و آمادگی در برابر حوادث و بحران ها (که حداقل باعث از بین رفتن 15 تا 20 درصد از تولید ناخالص ملی کشور می شود) در برنامه هفتم توجه جدی داشته باشند و با اولویت اقدامات پیشگیرانه کارها انجام شود.

دولت و مجلس نباید عمده بودجه مدیریت بحران را به پرداخت خسارت پس از حادثه اختصاص دهند؛ بودجه ها باید به اقدامات پیشگیرانه اختصاص داده شود. باید مردم و ساختمان‌ها بیمه شوند و در زمان بروز حادثه، بیمه خسارت‌ها را پرداخت کند. باز هم تأکید می‌کنم که با اولویت مسائل پیشگیرانه باید کارها انجام شود. برای مثال قانون مدیریت بحران تکالیف مهمی را در خصوص ارزیابی ایمنی ساختمان های مهم و بلند مرتبه برای عهده وزارت راه و شهرسازی و سایر دستگاه ها قرار داده است اما در عمل در بودجه سالیانه هیچ توجهی به مفاهیم از این دست نشده است.

شما چقدر برای بحران آماده هستید؟

مقاوم‌سازی ساختمان‌ها شروع شده ولی قطعا زمانبر است / آمادگی ما از قبل بهتر شده اما تا حد ایده‌آل فاصله داریم / نیازمند ایجاد نهضت تأمین چادر و تجهیزات امدادی برای تهران و سایر کلان شهر ها هستیم

آمادگی ما از قبل بهتر شده اما تا حد ایده‌آل فاصله داریم. البته باید هلال احمر و اورژانس هم تقویت شوند. ما فقط درباره سازمان خودمان صحبت نمی‌کنیم. مقاوم‌سازی ساختمان‌ها شروع شده ولی قطعا زمانبر است. این اقدامات بودجه حاکمیتی می‌خواهد. ما در حوزه آمادگی ضعف داریم، باید تجهیزاتی خریداری شود. زمانی که شهر را تحویل گرفتیم تجهیزات اندک بود.

ما نیازمند ایجاد نهضت تأمین چادر و تجهیزات امدادی برای تهران و سایر کلان شهر ها هستیم. در تهران اسکان‌های اضطراری را به تفکیک مناطق بیست و دوگانه شناسایی کرده‌ایم. کار مطالعاتی با نگاه فنی مهندسی و مبتنی بر جی. آ. اس انجام شده و در حال حاضر می‌دانیم که چه ظرفیت های در اختیار داریم، اما تعداد چادرها برای بحران به حد کافی نیست و باید در این زمینه سازمان‌های مربوطه به ویژه سازمان برنامه بودجه همراهی بیشتری داشته باشند تصورم این است که اگر دفتر مدیریت ایمنی و مدیریت بحران در سازمان برنامه بودجه مجدد احیا شود اتفاقات مبارکی در کشور رخ می دهد و مخالفت این سازمان با بسیاری از بودجه ها و برنامه های ضروری این حوزه ناشی از حذف این دفتر در سال های قبل است.

برای فرهنگ سازی مدیریت بحران میان شهروندان برنامه جدیدی دارید؟

کوله‌های اضطراری برای مواقع بحران تولید می شود

یک پروژه مشترک با فروشگاه شهروند در حال انجام است و قرار است کوله‌های اضطراری برای مواقع بحران تولید شود تا شهروندان و سازمان ها بتوانند کوله های آماده را خریداری کنند تا در مواقع بحران کمتر دچار مشکل شوند.

در سفری که سال گذشته به ژاپن که یکی از کشورهای پیشرو در مدیریت بحران است، داشتم از نزدیک مشاهده کردیم که همه برنامه ریزی ها بر مبنای توانمندسازی مردم برای 3 روز اول پس از حادثه است؛ چون مدیریت بحران های مهم در همه جای دنیا فرض برای است تا 3 روز اول ممکن است کمک های بیرونی به طور کامل به عموم شهروندان نرسد و مردم باید بتوانند با امکانات اولیه خودشان را از شرایط سخت عبور دهند تا دستگاه امدادهای فرصت اقدامات خود را در زمینه امدادرسانی پیدا کننند و برای ما جان همه انسان ها به یک میزان ارزش دارد و در مدیریت بحران کرونا هم اقداماتی که انجام دادیم ثابت کرد که همان احترامی که برای جان عموم شهروندان قائل بودیم برای معتادان، زباله گردها، کودکان کار و حتی اتباع غیرمجاز بودیم و اقدامات مفصلی را برای برای گروه های آسیب پذیر از جمله افراد یاد شده و نیز انواع گروه های دارای معلولیت، سالمندان، کودکان.... در حال برنامه ریزی و اجرا هستیم که درآینده اعلام می شود.