«خبرهای خوب» سازندگی از افزایش درآمدهای نفتی و کاهش رشد نقدینگی

به گزارش مشرق، روزنامه کیهان در ستون ویژه های خود نوشت: «خبرهای خوب» سازندگی از افزایش درآمدهای نفتی و کاهش رشد نقدینگی ارگان مطبوعاتی حزب کارگزاران در گزارشی تأکید کرد درآمدهای نفتی کشور روند افزایش پیدا کرده و همزمان، روند رشد نقدینگی منفی شده است. روزنامه سازندگی در گزارشی با عنوان «خبرهای خوب نقدینگی» نوشت: سورپرایز ارقام پولی را باید در اولین ماه بهار 1401 جست وجو کرد که بعد از چندین سال نرخ رشد ماهانه نقدینگی منفی شد. از مهر 1400 رشد نقطه به نقطه (‌رشد نسبت به ماه مشابه سال قبل) نقدینگی به تدریج کاهش یافت و از 42 درصد در سال 1400 به 38 درصد در فروردین 1401 رسید. اما واضح است که توجه به رشد نقطه به نقطه کاملا می‌تواند گمراه کننده باشد (چراکه رشد نقدینگی در پاییز و زمستان 1399 بسیار بالا بود و طبیعی بود که انتظار کاهش این متغیر را باید می‌داشتیم) و به همین دلیل توجه به رشد ماهانه نیز اهمیت زیادی دارد که در فروردین 1401 منفی شده است.

اگرچه معمولا در فروردین رشد نقدینگی اندک است (اثرات فصلی) اما به نظر می‌رسد سه عامل اساسی باعث شده نرخ رشد نقدینگی منفی اتفاق بیفتد. منفی شدن نرخ رشد نقدینگی در فروردین، اتخاذ موضع انقباضی در بازار ریپو و جذب حدود 20 هزار میلیارد تومان از منابع نقد بانکها، افزایش جزئی نرخ سود بین بانکی و حداقل نرخ ریپو و در نهایت جدی شدن محدودیت‌های بانک مرکزی بر رشد دارایی بانک ها مهمترین مختصات بازار پول بهار 1401 بود که رنگ و بوی انقباضی شدیدی را نشان می‌دهد.

اتفاقی که با توجه به داده‌های منتشره توسط بانک‌های بورسی انتظار می رود در اردیبهشت ماه نیز ادامه یابد و با توجه به دسترسی بهتر دولت به منابع نفتی و کنترل نسبی رشد دستمزدها و مصارف بودجه، حجم نقدینگی و انقباض سنگین پولی را بسیار جدی کند. کنترل رشد مقداری ترازنامه مهم‌ترین برنامه پیشگیری دولت از افزایش مقدار نقدینگی است که محوریت آن جلوگیری از تسهیلات دهی بانکها بیشتر از یک سقف مشخص (20 درصد در سال) تعیین شده بود.

ظاهرا این برنامه از زمستان 1400 (آذر) به صورت جدی پیگیری شده و طبق آن بانک‌ها بسته به کیفیت ترازنامه خود می‌توانند ارقام کمتر یا بیشتری تسهیلات دهند. داده‌های بانکهای بورسی نیز نشان می‌دهد، رشد ماهانه تسهیلات در اردیبهشت ماه نیز بسیار اندک بوده و بعید نیست که رشد اندک نقدینگی در دومین ماه بهار نیز ادامه یابد. از طرف دیگر ظاهرا فروش درآمدهای نفتی ایران بهبود مناسبی یافته به نحوی که طی سه ماه اول دولت از تنخواه خود نزد بانک مرکزی استفاده نکرده است.

فروش دلارهای نفتی به‌صورت خالص می‌تواند حتی بخشی از رشد نقدینگی در ماههای گذشته را نیز کاهش دهد چراکه منابع ریالی را از واردکننده می‌گیرد و ما به ازای آن دلار به واردکننده می‌دهد. در کنار این عوامل عملکرد مثبت دولت رئیسی در کنترل کسری بودجه را نیز باید مدنظر قرار داد که مهم‌ترین نمود آن را در رشد دستمزد کارکنان دولتی مشاهده می‌کنیم. نتیجه این عوامل باعث شده که نرخ رشد نقدینگی در ماه فروردین منفی شود و انتظار تداوم آن در ماههای دیگر بهار را نیز داریم.

بایدن برای توافق مورد نیاز باید مطالبات ایران را بپذیرد مسئول سیاست خارجی اروپا دیشب در حالی تهران آمد که گفته شده که حامل پیام برجامی از سوی آمریکاست. سفر بورل چند ساعت بعد از دیدار او با رابرت مالی نماینده آمریکا در مذاکرات وین صورت گرفت. پنجشنبه شب، انریکه مورا معاون بورل در توئیتر خود، عکسی از دیدار غیر رسمی خود، جوزپ بورل و رابرت مالی در رستورانی در بروکسل منتشر کرد و گفت که آنها گفت‌وگوهایی درباره برجام و چشم‌انداز آن در منطقه خاورمیانه داشته‌اند سخنگوی بورل هم گفته است سفر جوزپ بورل به ایران، به عنوان بخشی از تلاش‌های جاری درخصوص بازگرداندن برجام به اجرای کامل است.

سفر بورل به تهران در حالی انجام می‌شود که دو هفته قبل با شیطنت مشترک آمریکا و تروئیکای اروپایی، قطعنامه‌ای ضدایرانی در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تصویب رسید؛ اما در مقابل ایران، 27 دوربین آژانس را که نظارت‌های فراپادمانی را بر تاسیسات هسته‌ای انجام می‌داند، خاموش کرد. همچنین آمریکایی‌ها در چند ماه اخیر ضمن افزایش چند مورد تحریم اشخاص و نهادهای ایرانی، مدعی شده‌اند که آخرین فرصت‌ها برای احیای برجام در حال از دست رفتن است.

در واقع به نظر می‌رسد دولت آمریکا همان شگرد لو رفته فشار و تهدید برای چانه‌زنی را در پیش گرفته تا در کنار پاترس کردن‌های سگ زنجیری‌اش اسرائیل، اروپا را به‌عنوان واسطه و پلیس خوب گسیل کند. هیاهوی تبلیغاتی صهیونیست‌ها در حالی است که روزنامه یدیعوت آحارونوت دیروز فاش کرد: «شمار مسئولان امنیتی اسرائیلی که به صف حامیان امضای توافق هسته‌ای جدید با ایران پیوسته‌اند، رو به افزایش است. مسئولان امنیتی اسرائیل گفته‌اند که توافق برجام در سال 2015، توافق خوبی نبود، اما خروج ترامپ از این توافق، موجب پیشرفت هرچه بیشتر برنامه هسته‌ای ایران شد.

مسئولان اسرائیلی دستیابی به یک توافق بد با ایران را ترجیح می‌دهند، زیرا چنین توافقی زمان کافی برای تهیه یک طرح نظامی علیه ایران در اختیار رژیم صهیونیستی قرار خواهد داد». این روزنامه صهیونیستی می‌افزاید: از میان مسئولان امنیتی اسرائیل که از توافق هسته‌ای با ایران حمایت می‌کنند، می‌توان به «اهارون هلیوی» رئیس‌شعبه اطلاعات نظامی امان، «عمیت ساعر» رئیس‌بخش مطالعات امان، «اورن ستر» رئیس‌تیپ راهبردی و «تال کالمن» رئیس‌بخش امور مربوط به ایران اشاره کرد.

کمااینکه مسئولان شعبه امان برآورد کرده‌اند که بنی گانتز وزیر جنگ هم به این نتیجه رسیده که توافق، به مراتب خطرات کمتری را متوجه این رژیم خواهد کرد. در همین حال، همزمان با انتشار خبر «دو برابر شدن صادرات نفت ایران» ظرف یک ماه اخیر (از 461 هزار بشکه به 961 هزار بشکه در روز)، روزنامه صهیونیستی جروزالم پست نوشت: نقش چین در مقاومت ایران در برابر تحریم‌های آمریکا بسیار مهم و حیاتی است. چین از زمان روی کار آمدن جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، 22 میلیارد دلار نفت خام از ایران خریداری کرده است. وزیر امور خارجه چین هم در گفت‌وگو با همتای ایرانی خود دکتر امیر عبداللهیان تاکید کرده است: طرف آمریکایی باید با جدیت مسئولیت‌های خود را بشناسد و به خواسته‌های منطقی طرف ایرانی درباره رفع تحریم‌ها پاسخ مثبت دهد.

همزمان، لاوروف وزیر خارجه روسیه در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای ایرانی اعلام کرد: تجارت میان ایران و روسیه در سال گذشته، 80 درصد افزایش یافت. در این میان وال استریت ژورنال روش در گزارشی به موفقیت ایران در دور زدن و بی‌اثر ساختن تحریم‌ها پرداخت و نوشت: «ایران یک زیرساخت پیچیده در دور زدن تحریم‌ها ایجاد کرده است. بانک‌ها در چین، خاورمیانه و غرب به بخش‌های تحریم‌شده ایران خدمات ارائه کرده‌اند و این بخشی از تلاش‌های تهران برای مقابله با فشار آمریکا است.

ایران از طریق شبکه‌ای از شرکت‌های صوری، صرافی‌ها و واسطه‌ها، حساب‌های بانکی ایجاد کرده که سالانه برای این کشور ده‌ها میلیارد دلار تجارت را امکان‌پذیر می‌کنند.» همچنین «رابرت آینهورن» (مقام ارشد و اسبق اداره کنترل تسلیحات وزارت خارجه آمریکا) اخیرا تحلیلی که برای اندیشکده بروکینگز به نگارش درآورده، تاکید کرد: «مهار برنامه هسته‌ای ایران بدون اجرای توافق برجام امکان‌پذیر نیست و ایران با وجود تحریم‌ها توانسته صادرات نفت خود را به شکل چشمگیری افزایش دهد.

احیای برجام با تمام کاستی‌های آن، تنها گزینه موجود برای آمریکاست. احیای برجام می‌تواند از تبدیل ایران به یک کشور دارای سلاح هسته‌ای حداقل برای هشت سال دیگر جلوگیری کند و چشم‌انداز یک رویارویی نظامی در سطح منطقه را کاهش دهد. در صورت عدم توافق، ایالات متحده نمی‌تواند فشار اقتصادی کافی ایجاد کند تا منابع موجود برای فعالیت‌های هسته‌ای، موشکی و منطقه‌ای ایران را تحت فشار قرار دهد یا تهران را مجبور به پذیرش توافق هسته‌ای محدودتر از برجام کند. کمپین فشار حداکثری شکست خورده است.

هرگونه اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران تأثیر چندانی نخواهد داشت و با وجود اقدامات تنبیهی آمریکا علیه چین برای معاملات نفتی با ایران، پکن همچنان برای همکاری‌ها با ایران به منظور دور زدن تحریم‌ها مصمم است. صادرات نفت ایران به چین در سه ماهه اول سال 2022 حدود 30 درصد افزایش یافته است و تعداد بشکه‌ها به بالای یک میلیون بشکه در روز رسیده است. یعنی بیشترین تعداد از زمانی که آمریکا در دولت ترامپ تحریم‌ها را مجدداً علیه ایران اعمال کرد».

در شرایطی که دیپلماسی اقتصادی کشور از چین و روسیه و قزاقستان تا ترکمنستان و تاجیکستان و پاکستان و عراق و قطر و ونزوئلا و... رونق گرفته، خبرها از رشد 20 درصدی تجارت خارجی ایران و مثبت شدن تراز تجاری، افزایش 40 درصدی صادرات نفتی و رشد 4 درصدی اقتصاد حکایت می‌کند که مجموعا به معنای غلبه ایران بر چالش تحریم و خروج تدریجی از رکود اقتصادی است. اما در مقابل، آمریکا و برخی دولت‌های اروپایی، با بحران اقتصادی کم سابقه در چند دهه اخیر و تبعات قیمت نفت 120 دلاری دست و پنجه نرم می‌کنند و به شدت نیاز دارند با افزایش - ولو موقتی - عرضه نفت ایران به بازار جهانی، شوک روانی کاهنده به قیمت‌ها بدهند.

دولت بایدن، چند ماه مانده تا انتخابات کنگره و همزمان با تورم کم سابقه، به شدت به یک توافق با ایران برای آرامش دادن به بازار نفت نیاز دارد و با این حال می‌خواهد نیاز خود را در قالب امتیاز بفروشد! اکنون به نظر می‌رسد دست طرف ایرانی از جهات مختلف اقتصادی، سیاسی، امنیتی و دیپلماتیک پرتر از همیشه است و باید با قاطعیت بیشتر، لغو موثر تحریم‌ها و راستی آزمایی و ارائه تضمین معتبر از سوی طرف آمریکایی و غربی را مطالبه کند. همتی، گزارش روزنامه سازندگی را تکذیب کرد آقای عبدالناصر همتی (رئیس کل اسبق بانک مرکزی) اظهاراتی را که روزنامه سازندگی از قول وی منتشر کرده بود، تکذیب کرد. ارگان حزب کارگزاران در گزارشی که منتشر کرده بود، اظهارات همتی را مربوط به پیام‌رسان کلاب‌هاوس دانسته بود. اما همتی خبر منتشره درباره بی‌تدبیری‌های اقتصادی انجام گرفته در دولت روحانی را تکذیب کرد.