خبر هسته‌ای از واشنگتن نمی‌آید
«توافق، قریب الوقوع نیست»؛ این آخرین اظهارنظر مقامات کاخ سفید درباره چشم انداز مذاکرات احیای برجام و بیانگر مبهم بودن فضاست. در واقع با گذشت نزدیک به یک هفته از ارائه ملاحظات تهران به اتحادیه اروپا و انتظار برای پاسخ واشنگتن، هنوز مشخص نیست که کاخ سفید چه واکنشی به این ملاحظات ایران خواهد داشت. در این میان تل آویو نیز سعی دارد با فضاسازی و حتی مذاکره و صحبت با مقامات ایالات‌متحده آنها...
درواقع بار دیگر در آستانه توافق تهران و واشنگتن بر سر برجام، لابی اسرائیل فعال شده و تل آویو در تب و تاب است تا دولت آمریکا را متقاعد کند که امتیازات زیادی به ایران برای احیای برجام ندهد. در این راستا روز یکشنبه برخی رسانه ها به نقل از مقامات ارشد آمریکا گزارش دادند که دولت جو بایدن هیچ امتیاز جدیدی به ایران نداده است. همچنین مقامات کاخ سفید در روزهای اخیر به صهیونیست ها اطمینان داده اند که حصول توافق قریب الوقوع نیست.
نورنیوز نزدیک به شورای عالی امنیت ملی نیز در گزارشی که اواخر هفته گذشته منتشر کرد نوشت: «چشم انداز کاملا روشنی از فرجام مذاکرات رفع تحریم‌ها در دسترس نیست، اما وضعیت از مرحله توقف در مذاکرات به سمت پیشرفت نسبی حرکت کرده است.» در این گزارش نورنیوز آمده است که هنوز نمی‌توان در مورد نتایج مذاکرات و شکل گیری توافق یا به نتیجه نرسیدن آن قضاوتی کرد. فضای مبهم در خصوص آینده گفت‌وگوها از بعد از ارائه ملاحظات ایران به پیش نویس 35 صفحه ای جوزپ بورل قابل مشاهده است و در روزهای گذشته مقامات آمریکا اظهارنظرهای دوپهلو و متناقضی درباره نتیجه این گفت‌وگوها و توافق احتمالی ارائه کرده اند.
در این راستا به گزارش سی ان ان یک مقام آمریکایی با تاکید بر این موضوع که فاصله تا توافق «نزدیک تر از دو هفته پیش است»، اما «نتیجه نامشخص است»، توضیح داد: «برخی شکاف ها باقی مانده است. رئیس جمهور بایدن فقط توافقی را تایید می‌کند که منافع امنیت ملی ما را تامین کند.» یکی دیگر از مقامات ارشد دولت آمریکا نیز روز شنبه گفت که پیشرفت از این نقطه به بعد ممکن است کند باشد، اما به نظر می‌رسد در حال حاضر شتاب بیشتری نسبت به سال گذشته وجود دارد. آنچه که اسرائیل را در این بین نگران کرده افزایش غنی سازی ایران و نزدیک شدن توافق به بند غروب است. به‌زعم بسیاری از مقامات تل آویو و تحلیلگران، تصمیم ترامپ برای خروج از توافق در سال 2018، با تشویق فعال بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر وقت، یک اشتباه جدی بود. کمپین فشار حداکثری دولت ترامپ بر ایران شکست خورد و تهران تحت تحریم‌ها تضعیف نشد.
در واقع، برعکس این اتفاق افتاد؛ بیش از دو سال است که ایران به غنی سازی اورانیوم به سطوح بالا بازگشته و نسبت به گذشته به تولید سلاح هسته ای نزدیک تر شده است. در همین خصوص سایت العربی الجدید اعلام کرده که مقامات امنیتی رژیم صهیونیستی از فشارهایی که تل‌آویو به دونالد ترامپ، رئیس جمهور پیشین آمریکا وارد کرد تا از برجام خارج شود، پشیمان هستند. به نظر می‌رسد دولت بایدن در تلاش است با کاهش مانور روی پاسخ احتمالی اش به ایران، فضا را برای امضای توافق تا یکی دو هفته آینده آماده کرده و از حساسیت های اسرائیل بکاهد.
اسرائیلی ها آرام نشده اند
با وجود تلاش های آمریکا اما هنوز اسرائیل آرام نشده است. در این رابطه رسانه اسرائیلی «والا نیوز» در گزارشی با بیان اینکه دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در روزهای اخیر تلاش کرده تا اسرائیل را آرام کرده و روشن کند که با امتیازات جدید در چارچوب مذاکرات غیرمستقیم با ایران موافقت نکرده است، نوشت: «به گفته مقامات ارشد آمریکایی، دولت آمریکا به اسرائیل تاکید کرده که امضای این توافق‌نامه انتظار نمی‌رود در آینده نزدیک اتفاق بیفتد و قریب‌الوقوع باشد. با این حال، مقامات ارشد اسرائیل به صراحت می گویند که آرام نشده اند.» همچنین ایال هولاتا، مشاور امنیت ملی رژیم صهیونیستی قرار است روز سه شنبه به واشنگتن برود و در کاخ سفید با جیک سالیوان همتای آمریکایی خود دیدار کند. آکسیوس نیز در گزارشی نوشت: «اما اسرائیل از این اطمینان بخشی های آمریکا راضی نشده است. یک مقام اسرائیلی در این باره گفت که مذاکرات با واشنگتن درباره تهران در روزهای گذشته سخت تر شده است اما یائیر لاپید، نخست‌وزیر اسرائیل قصد ندارد به طور علنی به کارزار علیه بایدن پیرامون توافق هسته ای با ایران بپردازد.»
یک مقام ارشد صهیونیستی نیز به این پایگاه خبری گفت: «سیاست ما این نیست که مانند آنچه در سال 2015 رخ داد، به رویارویی آشکار با ایالات متحده (بر سر برجام) برسیم. ما روابط با دولت بایدن را مانند نتانیاهو با اوباما خراب نمی کنیم.» به گزارش پایگاه خبری تحلیلی انتخاب در ادامه مطلب والانیوز آمده است: «مقامات ارشد دولت آمریکا گفتند که طی 10روز گذشته کاخ سفید با مقامات ارشد در دفتر نخست‌وزیری اسرائیل گفت‌وگو و تصریح کرده است که برخلاف گزارش‌های رسانه های مختلف، هیچ امتیاز جدیدی وجود ندارد که دولت بایدن با آن موافقت کرده باشد.» گزارش‌های رسانه ای باعث شد تا مقامات ارشد کاخ سفید پنج‌شنبه شب و جمعه دور دیگری از مذاکرات با همتایان اسرائیلی خود داشته باشند و بگویند هیچ تغییری در مواضع آمریکا ایجاد نشده است.
توافق؛ ابزاری برای نتانیاهو
رسانه آمریکایی اکسیوس از اصطکاک بین آمریکا و اسرائیل خبر داد و نوشت: «پاسخ ایران به پیش‌نویس اتحادیه اروپا در هفته گذشته، گمانه زنی ها مبنی بر نزدیک بودن توافق را افزایش داد و منجر به اصطکاک بین ایالات متحده و اسرائیل شد.» به گزارش آکسیوس، اگر توافق هسته ای پیش از انتخابات نوامبر در اسرائیل اعلام شود، می‌تواند ابزاری سیاسی به بنیامین نتانیاهو، رهبر ائتلاف راست گرا بدهد تا علیه یائیر لاپید، نخست وزیر کنونی اسرائیل از آن استفاده کند. از این رو، نگرانی اسرائیل با این واقعیت تشدید شده است که آنها در حال حاضر در یک کارزار انتخاباتی قرار دارند. آکسیوس افزود: «مقامات اسرائیلی تایید کردند که در روزهای اخیر گفت وگوهای زیادی با ایالات متحده صورت گرفته است و در حالی که بیشتر بحث ها پشت درهای بسته انجام و دشوارتر شده است، هدف این بوده است که مطمئن شود کاخ سفید متوجه شده که نگرانی‌های اسرائیل چقدر جدی است.»
فعلا توپ در زمین آمریکا است
هفته گذشته ایران جمع بندی نهایی خود درباره متن پیش نویس توافق احیای برجام را به هماهنگ‌کننده مذاکرات هسته ای تحویل داد تا آمریکا پس از بررسی، پاسخ خود را به آن بدهد و فعلا توپ در زمین آمریکاست. اما از زمان دریافت این پاسخ تا امروز صرفا شاهد موضع‌گیری متناقض مقامات و رسانه های گروهی این کشورها بوده ایم. وزارت خارجه آمریکا نیز در موضع گیری های خود اعلام کرد که در حال بررسی هستیم. وزارت امور خارجه آمریکا تمام هفته گذشته گفت به بررسی پاسخ ایران که اواخر روز دوشنبه به اتحادیه اروپا ارسال شد، ادامه می‌دهد. طبق این گزارش، «ند‌پرایس» سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا پنج‌شنبه در جلسه مطبوعاتی وزارت امور خارجه این کشور به خبرنگاران گفت: «بررسی نظرات ایران درباره پیشنهاد اتحادیه اروپا ادامه دارد. طبق درخواست، ما همچنان بازخورد خود را به طور مستقیم و خصوصی به اتحادیه اروپا منتقل می کنیم.» مقامات ایران بر این نظرند که پاسخ‌شان به ایده های جوزپ بورل رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و آن چه امروز به عنوان متن پیش‌نویس توافق مشخص شده است، راهگشاست.
پس از دریافت جمع‌بندی ایران از سوی اتحادیه اروپا، مقامات اروپایی و نیز فرانسوی واکنش مثبت و رو به جلویی درباره جمع بندی نهایی ایران داشتند و بعضا عنوان کردند که پیشنهادهای ایران «منطقی»، «سازنده» و «دلگرم کننده» است. بر اساس آنچه رسانه های غربی به نقل از مقامات اروپایی و غربی اعلام کردند، جمع‌بندی ایران بیشتر روی مسائل باقی مانده مرتبط با تحریم‌ها و تضمین‌ها بر سر تعاملات اقتصادی متمرکز است و درباره سوالات باقی مانده میان ایران و آژانس، تهران پیشنهاد جدیدی مطرح نکرده است به این معنا که آنچه در پیش‌نویس تفاهم شده را قبول دارد.
اقتصاد و معیشت نباید شرطی شود
این در حالی است که ایران، مایل نیست فضایی شکل بگیرد تا مردم تمام معیشت و اقتصاد خود را به نتیجه مذاکرات برجامی گره بزنند. نورنیوز نیز در گزارشی در همین رابطه نوشت: «سیاست‌های اطلاع رسانی در جریان مذاکرات برجام و همچنین سال‌های پس از امضای آن با رنگ و بویی سیاسی و با حجم بسیار گسترده دنبال می‌شد که با رویکرد دولت سیزدهم برای شرطی نکردن اقتصاد و معیشت مردم نسبت به نتیجه مذاکرات در تضاد است.» در این گزارش آمده است: «توجه به این نکته مهم است که تیم مذاکره کننده پیگیری کننده سیاست‌های نظام برای تامین منافع ملی است و منافع ملی گاه با توافق و گاه با عدم‌توافق محقق می‌شود، بنابراین مذاکره کننده اگر بخواهد مانند گذشته با استفاده سیاسی از پرونده مذاکرات رفع تحریم‌ها و کار افراطی رسانه ای افکار عمومی را شرطی کند، عملا از خط منافع ملی دور افتاده و عملا نظام را در اتخاذ تصمیم نهایی تحت فشار می گذارد.»
نورنیوز در ادامه نوشت: «دولت سیزدهم از ابتدای فعالیت خود ضمن تاکید بر ضرورت نقد کردن چک برجام به عنوان یکی از پرونده های سیاست خارجی کشور بر این گزاره تاکید داشت که امورات کشور را به مذاکرات برجام گره نخواهد زد و هرگز اجازه نخواهد داد که با تبدیل شدن مجدد این پرونده به مسأله اول کشور، اقتصاد و معیشت مردم مشروط به نتیجه برجام شود.» بنابراین در داخل کشور به دلیل آنکه هنوز مشخص نیست مذاکرات به چه نتیجه ای ختم شود، خوش‌بینی بیش از اندازه و غیرواقع بینانه در رابطه با برجام می‌تواند یک خطای قابل‌توجه باشد و برای پرهیز از قضاوت‌های عجولانه باید منتظر اعلام پاسخ آمریکا و در نهایت جمع‌بندی مذاکرات باشیم.