دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام هشدار داد؛ اما گوش شنوایی نبود / بازی الاکلنگی دولت در بورس چه بلایی بر سر سهامدار آورد؟

سال گذشته در چنین روزهایی بود که شاخص کل خیز برداشته بود تا ابر کانال یک میلیون واحد را فتح کند. روند صعودی شاخص کل بسیار با شیب تندی طی می شد و دولتمردان در این بین مدام مردم را به سرمایه گذاری در بورس تشویق می کردند و حرف منتقدان را گوش نمی دادند.

به گزارش تابناک اقتصادی، به عنوان نمونه در 7 اردیبهشت 1399 حسن روحانی رئیس جمهوری در واکنش به صحبت‌های منتقدان درباره بالا رفتن شاخص بورس گفت: شما اگر ناراحت هستید راه‌حلش این است در گوشتان پنبه بگذارید و این حرف‌های خوب را نشنوید. وی ادامه داد: بورس ما خوب شده عصبانی می‌شوند و می‌گویند در همه دنیا بورس برهم ریخته، چرا بورس ایران خوب است؟ این به خاطر تلاش همه شرکت‌ها فعالان اقتصادی و خوشبختانه عرضه کردن سهام شرکت‌هایی که شرکت‌های بزرگ هستند.

هر چه دولتمردان بیشتر در تنور بورس می دمیدند برخی مسئولین نگران تر از گذشته می شدند و هشدارهایی را به سرمایه گذاران و دولتمردان می دادند اما گوش شنوایی نبود.

یکی از کسانی که مدام در مورد وضعیت بورس هشدار می داد، دکتر محسن رضایی دبیر تشخیص مصلحت نظام بود.

وی در 14 اردیبهشت ماه سال گذشته بود که طی یک یادداشتی اعلام کرد: "برخی دولت‌ها در ایران، اقتصاد را الاکلنگی اداره کرده اند، به نحوی که کفه‌ای را روی زمین متوقف و کفه دیگر را تقویت کرده اند و بدین ترتیب، تعادل اقتصاد را به هم زده اند؛ یک بار به امید کاذب گشایش بین المللی و ورود سرمایه خارجی از ناحیه مذاکرات برجام، روی تولید و سرمایه ملی می‌نشینند و متوقفش می‌کنند و در آن سو با سد شدن مسیر نقدینگی به تولید، با هدف کنترل تورم، سرمایه ملی را با نرخ سود بالا در بانک‌ها حبس کرده، نظام بانکی را هوا می‌کنند. نتیجه این می‌شود که سیل نقدینگی سد بانک‌ها را شکسته، راهی بازار‌های سوداگری و سفته‌بازی چون طلا، ارز، مسکن و... می‌شود، تورم افسار می‌گسلد، ارزش پول ملی به سبب تضعیف تولید، تضعیف می‌شود و سیلی به صورت اقتصاد می‌خورد. سال 96 و 97 اینچنین شد. طی ماه های اخیر، با کاهش نرخ سود بانکی، بانک را هم به کفه تولید افزوده و زمینگیر می‌کنند تا کفه بورس به هوا رود و به سبب این موفقیت، برای خود کف می‌زنند؛ حال آنکه در حال تبدیل نقدینگی بدون پشتوانه به سرمایه بدون پشتوانه هستند. فرجام چنین روندی این است که نهایتا سرمایه تجمیع شده به بانک بازگشته و حجم نقدینگی را افزایش خواهد داد. باز، پس از مدتی سد این سرمایه انباشت شده که مابه‌ازایی در بخش واقعی ندارد، شکسته شده، وارد بازار سفته بازی مالی و دارایی خواهد شد و داستان کاهش ارزش پول ملی تکرار خواهد یافت".

به هر صورت دولتمردان هر چند سعی کردند که هدف خود از تشویق مردم برای حضور در بورس را مخفی نگه دارند اما آن ها هدف خاصی را از تشویق مردم برای حضور در بازار سرمایه داشتند. آن ها می دانستند که برای تامین هزینه های بودجه ای راهکاری جز تامین منابع مالی از بورس ندارند و به همین خاطر حرف منتقدان را گوش نمی کردند و به عاقبت کار هم نمی اندیشیدند.

فرهاد دژپسند وزیر اقتصادی طی مصاحبه ای در اسفند ماه سال گذشته گفت: امسال 500 هزار میلیارد تومان تجهیز منابع مالی از طریق بازار سرمایه انجام شد اما باید به صراحت بگویم که برخی به غلط این موضوع را منعکس کردند که دولت 500 هزار میلیارد تومان از بازار سرمایه تامین مالی کرده که هرگز چنین چیزی درست نیست. این تجهیز مالی برای اقتصاد کشور از طریق بازار بدهی و بازار سهام برای همه بخش های دولتی، خصوصی و نهادهای عمومی مانند شهرداری ها صورت پذیرفت.

وی در بخش دیگری از این صحبت های خود گفت: تامین مالی دولت از بازار سهام در سال جاری (1399) کمی بیش از 30 هزار میلیارد تومان بوده است که آن هم در ماه های ابتدایی سال که بازار با رونق قابل توجه همراه بود، صورت پذیرفت. دژپسند افزود: دولت در بازار سرمایه دارایی فروخته و در مقابل آن وجوهی حاصل کرده که درآمد دولت از تمام روش‌ها در بازار سهام حدود 30 هزار میلیارد تومان بوده است.

در 19 مرداد ماه سال گذشته بود که سرانجام ترمز بورس با دعوای وزیر اقتصاد و وزیر نفت بر سر نحوه عرضه صندوق پالایش یکم کشیده شد. به یکباره کلید خروج پول از بورس زده شد و تلاش ها برای جلوگیری از سقوط بورس نتیجه نداد و مردم هر روز با وعده و وعید بازگشت بورس به شرایط خوب، شاهد آب شدن سرمایه های خود بودند.

روزها گذشت و بورس در آستانه وارد شدن به نهمین ماه ریزش خود است و اعتراضات بورسی علاوه بر تهران به شهرهای دیگر رسید. سران سه قوه برای برون رفت بورس از شرایط کنونی در روز دوشنبه 13 اردیبهشت 1400 دور هم جمع شدند تا پیشنهادات سازمان بورس را در جلسه خود بررسی کنند و به تصویب برسانند.

سازمان بورس 3+7 پیشنهاد را برای برون رفت بورس از شرایط فعلی ارائه داده بود که 3 پیشنهاد نیازی به تصویب سران قوا نداشت و 7 پیشنهاد دیگر اما مورد تصویب قرار گرفت. 7 پیشنهادی که تصویب آن با انتقاداتی از سوی برخی کارشناسان و نمایندگان همراه بود.

سید احسان خاندوزی نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در واکنش به مصوبات 3+7 هیات دولت برای بهبود بازار سهام در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت:

تلاش مجلس و دولت ارزشمند است، اما رییس بانک مرکزی باید در برابر دو مورد از 10 فرمان می‌ایستاد.

1- سال 99 تسهیلات بانکی به مقصد بورس بازی چند برابر تسهیلات کمک به اقتصاد کرونا بود.

2- دست بردن به سهم 85 میلیون نفر از صندوق توسعه ملی منصفانه نیست، به ویژه وقتی ارز نیست و چاپ پول...

مشابه دیدگاه این نماینده مجلس در اظهارنظرهای سایر مخالفان نیز دیده می‌شد و اکثریت آنان تصمیمات جدید سران قوا را تداوم سیاست‌گذاری غلط در دهه‌های گذشته و دید دستوری به اقتصاد می‌دانند و از اینکه بورس به عنوان یک بازار مالی تا این حد دستخوش نوسان شده است اظهار تاسف کرده‌اند. آنان مصوبات شورای اقتصادی سران قوا را نه‌تنها در راستای حمایت از سرمایه‌های خرد و رونق بازار سرمایه نمی‌دانند، بلکه معتقدند این مصوبات فاقد پشتوانه کارشناسی و مصداق بارز حمایت از رانت دولتی است و به کام عده‌ای ذی‌نفع پرنفوذ یا پرسروصدا است.

به هر صورت حالا به نظر می رسد که بعد از یک سال از انتقادات پیرامون صعود به حساب و کتاب بورس، همه به این نتیجه رسیده اند که نظر منتقدان درست بود. حالا هزینه ای که از بابت تصمیمات گرفته شده است از کانال چاپ پول برای 85 میلیون ایرانی ضرر دارد تا ضرر سهامداران خرد بورس جبران شود.