درس های کرونا ویروس پرندگان برای مبارزه با کووید 19

ویروس کووید 19 (و سارس) با طیور یا محصولات طیور مرتبط نیست. کرونا ویروس ها به گروه های آلفا، بتا، گاما و دلتا کرونا ویروس تقسیم می شوند.

عصرایران؛ دکتر بهمن جوشن - دکتر رضا اسدی؛ کرونا ویروس ها مسئول طیف گستردهای از بیماری های موجود و یا در حال ظهور در انسان ها و سایر پستانداران (از جمله حیواناتی که به عنوان غذا مصرف می شوند) مانند پرندگان (شامل طیور) هستند. بیماری های مرتبط با عفونت های کرونا ویروسی طیف گستردهای از بیماری ازجمله تنفسی، گوارشی، عصبی، کلیوی و کبدی را شامل می شوند.

کرونا ویروسی که بر طیور تأثیرگذار است (IBV) و موجب بیماری سیستم تنفسی در مرغ ها می گردد در گروه گاما کرونا ویروس قرار دارد. ویروس های طیور در گروه گاما کرونا ویروس ایجاد عفونت یا بیماری در انسان ها نمی کنند.

ویروس کووید 19 همراه با سارس و مرس در گروه بتا کرونا ویروس قرار دارد. قبلا مشخص شده بود که کرونا ویروس سارس در پرندگان ایجاد عفونت یا بیماری نمی کند (Swayne et al. Emerging Infectious Disease) بدلیل این که ویروس کووید 19 به همان گروه سارس تعلق دارد و از ACE2 (آنزیم مبدل آنژیوتانسین2) رسپتور سلول میزبان مشابه سارس استفاده می کند، بسیار بعید است که این ویروس در پرندگان ایجاد عفونت یا بیماری نماید.

بیشتر بخوانید...

روسیه: برای بیماران کرونایی دارو ساختیم

روحانی: پیک کرونا بعد از پایان تعطیلات مشخص می‌شود (فیلم)

درخواست وزارت بهداشت از مردم برای توجه به خطر سایر بیماری‌ها در دوران کرونا

بر اساس اطلاعات موجود و فقدان شواهد و مدارک فعلی در خصوص کووید 91، طیور و محصولات طیور به عنوان منبعی از عفونت کووید 19 برای انسان در نظر گرفته نمی شوند. ویروس کووید 19در درجه اول از طریق قطرات تنفسی که محتوی ویروس است میان مردم انتشار می یابد و به عفونتهایی که از طریق بینی، چشم و دهان منتقل میشود منجر میگردد. اگر چه یک عفونت شدید است ولی این یک ویروس پوشش دار است که به راحتی با صابون و ضدعفونی کننده های رایج کشته می شود. در ذیل برخی از سوالات متداول در مورد کرونا ویروس ها مطرح می گردد.

کرونا ویروس ها از کجا آمده اند؟

خفاش ها به طور گسترده ای به عنوان مخزن برای کرونا ویروس پستانداران (گروه های آلفا و بتا) پذیرفته شده اند. حدود 1240 گونه متفاوت خفاش حامل تعداد زیادی انواع کرونا ویروس ها هستند. سارس و مرس از مخزن خفاش آمده اند و یک میزبان واسط را آلوده نموده اند و سپس به انسان منتقل گردیده اند. این احتمال وجود دارد که کووید 19 نیز از خفاش منشأ گرفته شده باشد. علاوه بر این اطلاعات اولیه نشان می دهد برخی ویروس های جدا شده از خفاش ها شباهت زیادی با آن دارند. میزبان واسط برای کووید 19 هنوز شناسایی نشده است.

مخزن کرونا ویروس پرندگان عامل IBV مشخص نیست. برخی از ویروس های با مشابهت زیاد در پرندگان وحشی و خانگی به عنوان مثال قرقاول ها، اردک ها، غازها و کبوترها وجود دارد ولی شواهد قطعی در خصوص یک مخزن واقعی وجود ندارد.

چرا تولید واکسن در برابر کرونا ویروس ها دشوار است؟ ایمنی محافظتی در برابر یک بیماری تنفسی شبیه برونشیت عفونی (IB) در پرندگان، یا کووید 19 در انسان نیازمند یک پاسخ ایمنی موضعی قوی است.

در طیور، ما با استفاده از واکسن زنده کاهش حدت داده شده به این هدف می رسیم. اما تولید واکسن زنده کرونا ویروس دشوار است زیرا عامل تضعیف شده غالبا قادر به تولید یک پاسخ ایمنی موضعی قوی نمی باشد. تخفیف حدت یافته معمولا به وسیله پاساج ویروس در یک سیستم میزبان آزمایشگاهی (تخم مرغ نطفه دار یا محیط کشت سلولی) انجام می شود اما یک رابطه خوب بین تخفیف حدت و توانایی حفظ و ایجاد عفونت در ویروس و القاء یک پاسخ ایمنی وجود دارد. تخفیف حدت بیش از حد، یک واکسن ایمن (safe) ولی بدون تأثیرات ایمنی ایجاد می کند در حالیکه با تخفیف حدت دادن (معمول) یک واکسن با توانایی تحریک پاسخ ایمنی قوی، ایجاد می شود ولی ممکن است باعث واکنش های شدید پس از واکسن گردد. پس از آن مشکل یک پاساژ واکسن در میزبان و ایجاد ویروس بیماری زا وجود دارد.

بر اساس اطلاعات ما درباره تولید واکسن بر علیه برونشیت عفونی طیور (IBV)، تولید واکسن زنده تخفیف حدت داده شده بر علیه کووید 91 با ایمنی (safety) و اثر بخشی قابل قبول ممکن است بسیار مشکل باشد.

چه اطلاعاتی در مورد استفاده از واکسن کشته علیه کرونا ویروس ها وجود دارد؟

واکسن های کشته (غیر فعال شده) بر علیه IBV طیور وجود دارد، با این حال توسعه آنها نیز دشوار است. مواد شیمیایی مانند فرمالین یا بتا - پروپیولاکتون که برای کشتن ویروس ها استفاده میشوند، می توانند باعث از بین رفتن تمام اسپایک های ویروس شوند بنابراین باعث القای پاسخ ایمنی محافظت کننده نمی شود. علاوه بر این برای موثر بودن واکسن های کشته باید بعد از یک واکسن زنده تخفیف حدت داده شده استفاده شود که همانطور که در بالا بحث گردید دارای مسائل ایمنی قابل توجهی می باشد.

در انسان ها واکسن های کشته علیه ویروس های تنفسی استفاده می شوند به عنوان مثال علیه ویروس آنفلوآنزا. ولی این امر، نیاز به تکثیر ویروس به میزان تیترهای بالا، غیر فعال کردن آن و استفاده از یک ماده همراه (djuvant) ایمن دارد. ثابت شده است که این امر برای کرونا ویروس های انسانی دشوار است.

چرا واکسن های نوترکیب علیه IBV در طیور نداریم؟ و آیا یک واکسن نوترکیب برای کووید 19 میتواند توسعه یابد؟

اسپایک های گلیکو پروتئینی سطحی کرونا ویروس ها در یک پوشش لیپیدی تعبیه شده اند و از نظر ساختاری وابسته به اپی توپ ها هستند که باعث خنثی سازی آنتی بادی های موجود در میزبان می شوند. زمانی که پروتئین های اسپایک ها از پوشش ویروس برداشته می شوند یا زمانی که در یک سیستم آزمایشگاهی بیان می شوند، آنها که از نظر ارتباطی وابسته به اپی توپ می باشند، تولید نمی شوند. بدین ترتیب وکتورهایی مانند آبله طیور و هرپس ویروس های بوقلمون موارد مناسبی برای پلتفرم واکسن برای بیان اسپایک های کرونا ویروس نمی باشند.

پروتئین های اسپایک تولید شده به وسیله ویروس در یک عفونت طبیعی، بسیار اختصاصی بوده و تقلید از آنها مشکل است. بنابراین واکسن های نوترکیب دیگر مانند DNA واکسن، RNA واکسن و واکسن های ساب یونیتی تولید اسپایک را به طور دقیق انجام نمی دهند. علاوه بر این، واکسن ها معمولا تحریک کافی ایمنی موضعی ایجاد نمی کنند و باید برای ایجاد محافظت بارها استفاده شوند.

سپس واکسن های کرونا ویروس تغییر یافته ژنتیکی حاصل از کلون های عفونت وجود دارد. ایجاد تغییر ژنوم در ویروس بیماری زا برای ایجاد واکسن کرونا ویروس تخفیف حدت داده شده و ایمن که قادر به القاء یک پاسخ ایمنی موثر گردد امری پیچیده است و اغلب منجر به تولید ویروس های بی دوام یا ایمنی های ناکافی می گردد. این امر می تواند یک مسیر سریع برای یافتن واکسنی مناسب باشد ولی ایمن بودن (safety) این واکسن های زنده باید به طور دقیق آزمایش گردد.

خوشبختانه همه خبرها بد نیستند. سیستم ایمنی یک پرنده بسیار متفاوت از یک انسان است چیزی که در پرندگان کارایی نداشته باشد ممکن است در انسان به خوبی کارآیی داشته باشد. علاوه بر این از نظر هزینه ای می توانیم کارهای بیشتری در توسعه و در مقایسه با طیور ارائه واکسن در انسان انجام دهیم. جایی که واکسیناسیون برای بهبود رفاه گله ضروری است، این امر یک بازگشت رضایت بخش از سرمایه گذاری های انجام شده در این مورد را ایجاد می کند. بدیهی است که اهداف و پارامترهای عملکرد واکسنهای انسانی از تولیدات با اهداف کشاورزی (واکسن طیور) بسیار متفاوت است. در حال حاضر واکسن های کرونا ویروس متفاوت و بسترهای مختلفی وجود دارد که در حال توسعه یا بهینه سازی برای مصرف انسانی هستند.

چگونه سروتایپ های مختلف / ژنو تایپ های مختلف کروناویروس توسعه واکسن را پیچیده می کند؟

در طیور تایپ های زیادی (سروتایپ / ژنوتایپ) از IBV که محافظت متقاطع ندارند وجود دارد. در نتیجه بهبود از یک تایپ، پرنده را نسبت به تایپ های دیگر مصون نم یکند. به همین دلیل ما مجبور شده ایم تعداد مختلفی واکسن IBV را برای کنترل بیماری ها توسعه دهیم (Ark, Mass, Conn, DE, etc.).

خوشبختانه به نظر میرسد فقط یک تایپ از ویروس کووید 19 در جمعیت انسانی در حال چرخش است با این حال تعیین توالی (sequencing) کل ژنوم آن نشان میدهد که ویروس در حال تغییر است. تعدادی از جهش ها مشاهده شده است ولی در حال حاضر ظاهر نمی شود که حاکی از آن است که اهمیتی از نظر انتقال و حدت ندارد. از نظر واکسن فقط یک تایپ از ویروس کووید 19 در حال چرخش در انسانها است که معنی آن این است که فقط یک نوع تایپ واکسن برای محافظت در برابر این بیماری مورد نیاز است.

آیا برای کرونا ویروس ها درمان وجود دارد؟ برای انسان ها برای آنفلوآنزا داروهای آنتی ویروس مانند اوسلتامیویر (تامیفلو) وجود دارد ولی داروهای موثر و موفقی به طور اختصاصی برای کرونا ویروس ها تولید نشده است. داروهایی بر علیه پروتئاز رمزگذاری شده ویروس در حال بررسی هستند همچنین داروهایی که با ورود و خروج ویروس از سلول میزبان مداخله می کنند. این ها و بسیاری موارد دیگر هم اکنون در حال تست و بررسی توسط شرکت های داروسازی مختلفی هستند.

در حال حاضر دو داروی کلروکوئین و هیدروکسی کلروکوئین به دلیل توانایی آنها در بهبود عفونت کووید 19 مورد بررسی قرار میگیرند. این دو دارو سالهای زیادی است که بر علیه مالاریا، لوپوس و روماتیسم مفصلی مورد استفاده قرار می گیرند. اطلاعات اولیه به دست آمده از چین نشان داد که این داروها انتشار ویروس کووید 19 را در محیط کشت سلولی متوقف کرده است و تا حدودی تاثیرات درمانی در انسان داشته اند. ولی تا زمانی که آزمایش های کنترلی بالینی انجام گردد، اثربخشی آنها علیه کووید 19 در هاله ای از ابهام قرار میگیرد.

این احتمال وجود دارد که این پاندمی به زودی تمام نخواهد شد. در عین حال باید مراکز کنترل بیماری و توصیه های سازمان بهداشت جهانی را برای حفاظت خود و خانواده خود دنبال نمایید. گله های طیور به نظر نمیرسد که در معرض خطر باشند.