دیدار غیرمنتظره در دوحه
همزمان با آغاز فرآیند فعال شدن مکانیزم ماشه از سوی اروپا، تحرکات دیپلماتیک نیز بین ایران و تروئیکا افزایش یافته است. عراقچی، وزیر خارجه ایران و کالاس، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پنج‌شنبه‌شب در یک دیدار غیرمنتظره در دوحه بر سر مکانیسم ماشه با یکدیگر گفت‌وگو کردند. رایزنی‌هایی که اگرچه وال‌استریت ژورنال آن را با توجه به زمان باقی‌مانده ناکافی خوانده، اما می‌توان آن را اولین گام عملی...
با نزدیک شدن به موعد اسنپ‌بک یا همان بازگشت تحریم‌های سازمان ملل که سه کشور اروپایی بر آن پافشاری می‌کنند، رایزنی‌ها بین ایران و تروئیکای اروپایی و همچنین مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا شدت گرفته است. علاوه بر دیدار غیرمنتظره سیدعباس عراقچی با کایا کالاس در دوحه، روز گذشته یک هیات ایرانی برای دور سوم گفت‌وگوها با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به وین سفر کرد؛ تحولاتی که بیانگر بازگشت تهران و پایتخت‌های اروپایی به دیپلماسی در دقایق پایانی ماراتن نفسگیر اسنپ‌بک است.
لارنس نورمن، خبرنگار روزنامه وال‌استریت ژورنال، با اشاره به این تحولات نوشت: «سفر هیات فنی ایران به وین پس از گفت‌وگوهای پنج‌شنبه‌شب عراقچی با کایا کالاس در دوحه انجام می‌شود.» همچنین رضا نجفی، سفیر و نماینده دائم ایران در وین، روز گذشته از ادامه گفت‌وگوهای ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خبر داد؛ دیدارهایی که نشان می‌دهد طرفین به دنبال چارچوب تازه‌ای برای همکاری‌ها پس از طرح مجلس برای تغییر فاز همکاری‌ها با آژانس است.
نورمن در این رابطه مدعی شد اکنون یک هفته از آغاز مهلت 30روزه «اسنپ‌بک» گذشته و تاکنون هیچ نشانه‌ای مبنی بر تغییر مسیر و جلوگیری از اجرایی شدن «اسنپ‌بک» در اواخر سپتامبر دیده نمی‌شود. در ادامه دیپلماسی ایران برای جلوگیری از فعالسازی اسنپ‌بک، عباس عراقچی با وزرای خارجه یونان، اسلوونی و سیرالئون، 3 کشور عضو غیردائم شورای امنیت، گفت‌وگو کرد. برای ممانعت از بازگشت تحریم‌ها به 9 رای اعضای دائم و غیردائم شورای امنیت نیاز است. به نظر می‌رسد رای چین، روسیه، الجزایر و پاکستان در همراهی با ایران قطعی است و تهران تلاش می‌کند رایزنی‌های فعالی را برای متقاعد کردن سایر اعضا دنبال کند.
اولین سفر بعد از ماجرای العدید
سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران و کایا کالاس، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، شامگاه پنج‌شنبه در شهر دوحه با یکدیگر دیدار کردند. این سفر عراقچی، نخستین سفر یک مقام رسمی کشورمان به دوحه بعد از پاسخ موشکی ایران به پایگاه آمریکایی العدید در خاک قطر به شمار می‌رود. این حمله در پاسخ به حملات آمریکا به سه پایگاه هسته‌ای ایران طی جنگ 12روزه با اسرائیل انجام شد. البته همان زمان، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، در تماس تلفنی با امیر قطر درباره این موضوع تاکید کرد: «ما کشور قطر یا قطری‌ها را هدف قرار ندادیم. بلکه به یک پایگاه آمریکایی که کشور ما را بمباران کرده بود حمله کردیم. من احساسات و موضع قطری‌ها را در مورد آنچه اتفاق افتاده درک می‌کنم و به همین دلیل است که با برادرم، امیر کشور قطر، تلفنی صحبت کردم». عراقچی طی سفر اخیرش به دوحه روز پنج‌شنبه گذشته با شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، دیدار کرد و طرفین در خصوص مسائل مهمی رایزنی کردند.
انتقال پیام پزشکیان به امیر قطر
همچنین دیوان امیری قطر اعلام کرد وزیر خارجه ایران، پیام رئیس‌جمهور ایران را به امیر قطر منتقل کرده است. بر اساس بیانیه دیوان امیری، این پیام به تحولات منطقه‌ای پرداخته و محور آن بررسی اوضاع جاری در منطقه بوده است.
رایزنی‌های مهم در دوحه
طی دیدار عراقچی با مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، راجع به آخرین تحولات مرتبط با موضوع هسته‌ای ایران، به‌ویژه با توجه به اقدام غیرمسوولانه و ناموجه سه کشور اروپایی جهت بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت، و همچنین روند تعامل ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بحث و تبادل نظر شد. طبق بیانیه وزارت خارجه ایران، عراقچی ضمن تاکید بر غیرقانونی و ناموجه بودن اقدام سه کشور اروپایی در این خصوص، مسوولیت مهم نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور سیاست خارجی به‌عنوان «هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام» را یادآوری و تصریح کرد انتظار می‌رود این نهاد در راستای ایفای وظیفه‌ای که طبق برجام و قطعنامه 2231 بر عهده آن نهاده شده است در جهت انجام مسوولیت خود و خنثی‌سازی تحرکات علیه دیپلماسی ایفای نقش کند. عراقچی همچنین با اشاره به پایبندی مستمر ایران به مسیر دیپلماسی، تاکید کرد که ایران در این موضع خود جدی و ثابت‌قدم است.
تاکید بر دیپلماسی
مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیپلماسی و مذاکره را تنها راه برای رفع نگرانی‌های همه طرف‌ها دانست و بر ضرورت ارائه فرصت بیشتر به دیپلماسی تاکید کرد. در این دیدار راجع به ادامه رایزنی‌ها در روزها و هفته‌های آینده تفاهم شد. همچنین به گزارش خبرگزاری فرانسه، یک مقام اروپایی درباره این دیدار گفت که این رایزنی با هدف دستیابی به یک راه‌حل مذاکره‌شده برای مساله هسته‌ای ایران بوده است. او گفت که «مذاکرات بر موضوعات مختلفی متمرکز بود، از جمله دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تاسیسات هسته‌ای ایران و وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده بالای ایران.»
تماس‌های پی‌درپی
پیش‌تر و در روز پنج‌شنبه ششم شهریور ماه نیز وزرای خارجه ایران و سه کشور اروپایی به همراه مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تماس تلفنی داشتند. طی این تماس عراقچی اقدام سه کشور اروپایی در فعالسازی فرآیند اسنپ‌بک را غیرقانونی و فاقد هرگونه مبنای حقوقی دانست و گفت ایران برای حفظ و تامین حقوق و منافع ملی خود به نحو مقتضی به این اقدام غیرقانونی و ناموجه سه کشور اروپایی پاسخ خواهد داد. وزرای امور خارجه سه کشور اروپایی و مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپای نیز طی این تماس تلفنی قصد خود برای اطلاع‌رسانی رسمی به شورای امنیت جهت آغاز فرآیند موسوم به حلوفصل اختلاف در برجام را به اطلاع وزیر امور خارجه ایران رساندند و در عین حال بر آمادگی خود برای یافتن یک راه‌حل دیپلماتیک طی 30 روز آینده برای حلوفصل موضوعات و جلوگیری از بازگشت قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت، تاکید کردند. البته اعضای تروئیکای اروپایی که خواستار بازگشت اسنپ‌بک شده‌اند، همزمان بر گزینه دیپلماسی نیز تاکید می‌کنند.
هم برای مذاکره و هم برای جنگ آماده‌ایم
وزیر خارجه کشورمان در گفت‌وگویی که روز پنج‌شنبه با روزنامه الاشرق قطر داشت تاکید کرد: «اگر توافقی شکل بگیرد، ایران آماده ورود به برنامه‌های اعتمادساز جدید خواهد بود، اما در مقابل باید رفع تحریم‌ها و پایان تهدیدها نیز در دستور کار قرار گیرد.» عراقچی همچنین یادآور شد که «ایران هرگز میز مذاکره را ترک نکرده و پرچم گفت‌وگو را زمین نگذاشته است، زیرا نسبت به صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تردیدی ندارد و بنابراین ترسی هم از مذاکره نداریم. همان‌طور که ترسی هم از جنگ نداریم. همیشه برای مذاکره و جنگ آمادگی داریم. البته ما و همه کشورها مذاکره را ترجیح می‌دهیم اما اگر عزت و شرافت کشوری زیرسوال برود، گزینه‌های دیگری هم روی میز است.» در ادامه، وی به موضوع «اسنپ‌بک» اشاره کرد و درباره تاثیر بازگشت تحریم‌ها گفت: «ایران با اصل هر نوع تحریمی مخالف است و برای رفع آنها تلاش می‌کند.»