رمزگشایی از زیست سیاسی یکی از رجال قاجار و پهلوی

به گزارش ایسنا، این کتاب با طرح جلد و گرافیک صفحات توسط سیداحسان نوری نجفی، در 265 صفحه رقعی در انتشارات هاویر به چاپ رسیده و مولف آن را به «سه کوشنده فرهنگ لرستان؛ سیدفرید قاسمی، سیدیدالله ستوده و علیمردان عسگری عالم» تقدیم کرده است.

در معرفی کتاب «میرزا جعفرخان خواجه نوری: موفق‌الدوله و سفارت‌نامه لرستان» عنوان شده است: «زنگار گرفتن از رخ تاریخ و شناخت رجال و وقایع تاریخی، بازنمایی فرهنگ و بازسازی قطعات شکل‌گیری هویت هر جامعه است. واقعیت این است که هنوز دانسته‌های ما از بسیاری از رجال و شخصیت‌های تاریخی اندک است، این شناخت حتی برای رجال عصر حاضر هم کامل نیست. هنوز حکام ولایات به ترتیب تاریخی احصاء و فهرست نشده‌اند و شرح احوالات ایشان یا استخراج نشده یا خالی از اغلاط و ابهام و نواقص نیست.

ساسان والی‌زاده، نویسنده، روزنامه‌نگار و پژوهشگر در تازه‌ترین اثر خود از یکی از این رجال تاریخی رازگشایی کرده است؛ میرزا جعفر خواجه نوری معروف به موفق‌الدوله که از خاندان مشهور خواجه نوری‌ها است سال‌ها به عنوان حاکم یا نایب‌الحکومه در استان‌های مختلف کشور مانند زنجان، همدان، کرمانشاه، قزوین، اصفهان، کرمان، بلوچستان، لرستان، گرگان و بوشهر حاکمیت داشته است. اما شاید شگفت‌آور باشد بدانیم که راجع به چنین شخصیتی که اتفاقا سه دوره نماینده مردم فیروزآباد فارس و در دوره‌ای عضو هیات رئیسه مجلس شورای ملی هم بوده است، هیچ‌گونه اطلاعات یا تصویری وجود نداشت!

موفق‌الدوله از سرکردگان خاندان خواجه نوری و از کارگزاران دو سلسله پادشاهی است که در اکثر ایالات و ولایات کشور ریاست داشته است. این کتاب تلاش کرده است تا ضمن اشاره به عقبه و خاندان و خانواده او که اکثرا از معاریف زمان خود بوده‌اند، مسیر زندگی او را در حکومت‌های مختلف بپیماید و شخصیت او را از پس اسناد و اقوال کشف کند.

کاری که والی‌زاده انجام داده بازنمایی و شناخت کامل قطعات و مراحل زندگی این شخصیت تاریخی بر اساس اسناد موجود است. سندپژوهی روشی دشوار و ناگزیر برای شناخت این شخصیت تاریخی بوده که نویسنده آن را به انجام رسانده است. در واقع این کتاب وظیفه‌ای دوگانه‌ای را به عهده گرفته است؛ هم یکی از شخصیت‌های موثر دوره قاجار و پهلوی را معرفی و فراز و فرود زندگی خصوصی و سیاسی او را در آینه اسناد کشف و عرضه کرده و هم اثری مهجور از او درباره ایلات و جغرافیای لرستان را تصحیح کرده است. رساله کم‌حجم ولی باارزش موفق‌الدوله راجع به لرستان یکی از مهم‌ترین اسناد تاریخی راجع به طوایف لرستان در عصر قاجار است.

گزارشی که موفق‌الدوله راجع به لرستان نوشته و والی‌زاده از آن به نام سفارت‌نامه یاد کرده است می‌تواند از منابع معتبر برای پژوهش‌های قومی و تاریخی قرار گیرد، به‌ویژه آن‌که نویسنده شرح و تعلیقات دقیق و مفصلی بر آن نوشته است. والی‌زاده در سالیان اخیر یکی از پژوهشگران در حوزه تصحیح متون و واکاوی ابعاد فرهنگی بوده و آثاری چون «نامه لرستان»، «سفرنامه معین‌السلطان»، «سفرنامه مقصود جهان»، «کتاب شناخت»، «هانا و بوطیقای ایوار» و «ترانه‌های زنان زاگرس» را منتشر کرده است.»

انتهای پیام