روایت‌هایی از «شهید بهشتی»

محمد حسینی بهشتی، فقیه و سیاستمدار و نخستین دبیرکل حزب جمهوری اسلامی، زاده 1307 در اصفهان، یکی از شخصیت‌های تأثیر گذار انقلاب اسلامی ایران بود که در هفتم تیرماه 1360 در پی انفجار در دفتر حزب جمهوری اسلامی، به شهادت رسید.

او آثار ارزشمندی چون «خدا از دیدگاه قرآن»، «ولایت، رهبری، روحانیت»، «سه‌گونه اسلام»، «آزادی، هرج و مرج، زورمداری»، «شناخت از دیدگاه قرآن»، «پیامبری از نگاهی دیگر»، «مبارز پیروز» (تاریخ تحلیلی قیام عاشورا)، «حج از دیدگاه قرآن»، «محیط پیدایش اسلام»، «بانکداری، ربا و قوانین مالی اسلام»، «بایدها و نبایدها؛ امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه قرآن»، «حق و باطل از دیدگاه قرآن» (به انضمام تسلیم حق بودن)، «سرود یکتاپرستی»، «دکتر شریعتی جست‌وجوگری در مسیر "شدن"» همراه تک‌گفتارهایی درباره «نماز» و «شب قدر»، «موسیقی و تفریح در اسلام»، «ناسخ و منسوخ در قرآن»، «محکم و متشابه در قرآن»، «شفاعت»، «تسلیم حق بودن» و «حجیت قرآن» و... به یادگار گذاشته است.

در ادامه مروری می‌کنیم به کتاب‌هایی که درباره این شخصیت انقلابی نوشته شده‌اند:

«بازگشت «از» بهشتی، بازگشت «به» بهشتی» نوشته محمد سروش محلاتی

این کتاب که شامل سلسله مقالات سروش محلاتی درباره شهید بهشتی و آراء و سنت‌های فکری و عملی او در عرصه‌های گوناگون اسلام شناسی، وظایف، شئون و حریت صنفی روحانیت، قانون اساسی، مسائل قوه قضاییه و حکومت اسلامی است، با بررسی و ارزیابی اندیشه شهید بهشتی در قانون اساسی درصدد یافتن پاسخ این پرسش است که نسبت ما با آن اندیشه‌ها چیست؟ در کجا از آنها بازگشت کرده‌ایم و چگونه می‌توان به آن‌ها بازگشت؟

«آزادی مترقی در اندیشه شهید بهشتی» نوشته رحمت مهدوی

در این کتاب نویسنده با تبیین نظریات «آزادی منفی» و «آزادی مثبت» آیزایا برلین و همچنین نظریات «موریس کرنستون» به بررسی مفهوم آزادی در اندیشه شهید بهشتی پرداخته است. این کتاب با مقدمه دکتر عباس منوچهری، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، شروع می‌شود. نویسنده در ابتدا به تعریف مفاهیم اساسی؛ اندیشه سیاسی و نظریه سیاسی و سپس به تعریف مفهوم آزادی در اندیشه سیاسی متفکران غربی اسلامی می پردازد و بعد از تعریف آزادی در قالب اندیشه های سیاسی، مفهوم آن در نظریه‌های سیاسی از جمله نظریه «آزادی منفی» و «آزادی مثبت» از آیزایا برلین و نظریه «جدل‌های سیاسی» و «جدل های فلسفی» از کرنستون را مورد تأمل قرار می‌دهد.

در فصل‌های بعدی، دوران زندگی و سپس آثار و آرای شهید بهشتی، برای فهم بهتر اندیشه سیاسی او و «جایگاه انسان» در اندیشه او را بررسی کرده و با استفاده از دسته‌بندی هانس دیرکس در ارتباط با «چیستی انسان» به مفهوم «انسان» در آرای شهید بهشتی می‌پردازد.

«زیست و اندیشه شهید آیت‌الله دکتر محمد حسینی‌بهشتی» جمعی از نویسندگان

دیباچه (شامل زندگی و زمانه شهید بهشتی) به قلم سیدعلیرضا حسینی بهشتی، روش شناخت اسلام از میثم محمدی؛ انسان در اندیشه شهید بهشتی نوشته عباس منوچهری، بهشتی، اخلاق و مبانی اخلاق از ابوالقاسم فنایی، رویکرد فطرت‌محوری در اندیشه تربیتی شهید بهشتی بهقلم محمد دلبری، حزب و حکمرانی حزبی در اندیشه بهشتی نوشته حجت‌الاسلام دکتر داود فیرحی، اصول و مبانی حکومت در اندیشه شهید بهشتی نوشته حجت‌الاسلام محمد سروش محلاتی، رویکرد اسلامی به توسعه از فرشاد مؤمنی و پول، بانک و ربا نوشته حسن سبحانی مطالب این کتاب را تشکیل می‌دهند.

کتاب حاضر در محتوا و شکل به صورت متن درسی تنظیم و تدوین شده است و شامل متن اصلی، فعالیت‌های کلاسی، پرسش‌های کلاسی، معرفی منابع پیشنهادی برای مطالعه بیش‌تر و توضیح درباره اندیشمندان مورد اشاره در متن هر فصل است.

«سیره شهید دکتر بهشتی» نوشته غلامعلی رجایی

کتاب حاضر زندگی‌نامه و شرح مبارزات شهید بهشتی است.

مطالب کتاب از این قرارند: بهشتی به روایت بهشتی (زندگی نامه شهید بهشتی از زبان خود ایشان)، روایتی دیگر (شرح حال دیگری از زبان شهید بهشتی درباره خودشان)، به روایت مادر، خاندان بهشتی، دوران کودکی تا نوجوانی، باغبان گل های عشق، خصائل فردی، فضایل اخلاقی و معنوی، جامعیت در شخصیت، در عرصه پرستش، منظومه متعالی، حبیب و محبوب، دوران مبارزه، دوران اقامت در آلمان، غربت و مظلومیت و رنج، نظرها و دیدگاه ها، آخرین روزها و لحظه ها. ضمیمه کتاب شامل تصویر اسناد و نامه ها است. صفحات پایانی به سالشمار زندگی، فهرست راویان خاطرات، عکس‌هایی از شهید بهشتی در سنین مختلف و فهرست منابع اختصاص یافته است.

کتاب «تابستان سوم» سرخ سروده‌های جمعی از شاعران پبرای شهادت شهیدبهشتی به کوشش رحیم زریان

در این کتاب اشعاری از رضا اسماعیلی، قیصر امین‌پور، مهرداد اوستا، ساعد باقری، عباس خوش‌عمل، احد ده‌بزرگی، فاطمه راکعی، حمید سبزواری، احمد عزیزی، مشفق کاشانی، ثابت محمودی، نصرالله مردانی، سلمان هراتی، حمید هنرجو و... به چاپ رسیده است.

«بهشتی از زبان بهشتی» به کوشش فرامرز شعاع حسینی

این کتاب برگرفته از اندیشه‌ها، گفته‌ها و شنیده‌هایی از شهیدبهشتی است که در قالب خاطرات سیاسی و اجتماعی از زبان و قلم شهید آیت‌الله دکتر بهشتی در دو جلد، جلد اول خاطرات سال‌های 1357-1307 و جلد دوم خاطرات سال‌های 1360-1357، منتشر شده است.

«جفای دوستان؛ بهشتی زیر آوار اتهام‌ها» نوشته اکبر مظفری

مجموعه حاضر به شمه‌ای از تهمت‌هایی می‌پردازد که در روزگاری که شهید بهشتی (ره) جزو عالی‌ترین مسئولان نظام بود رئیس شورای انقلاب، رئیس مجلس خبرگان، رئیس دیوان عالی کشور، دبیر کل حزب جمهوری اسلامی به وی نسبت داده شده است. با این تفاوت که تلاش این نوشته بر آن است تا آن‌ها را از بیان و بنانِ دسته‌ی دوم یا چهره‌های موجه و قابل قبول آن دوران روایت نماید و این به دو جهت است: اول، گاه تأثیر مخرب حملات این افرادِ بازی‌خورده به مراتب فراتر از یورش‌های دشمنان شناخته شده‌ی انقلاب بوده است و لذا نمی‌توان از کنار آن بی‌تفاوت گذشت؛ دوم، به تخریب شهید بهشتی (ره) و هر شخصیت با سابقه‌ی دیگر، از این منظر کم‌تر پرداخته شده است و لذا جا دارد در اطراف این جریان که بنیانش بر ناآگاهی عمومی گذاشته شده است، بحث و گفت‌وگوی بیشتری انجام گیرد.

«پشت شیشه‌های مات» نوشته عزت‌الله الوندی روایتی داستانی از زندگی شهید بهشتی

عزت الله الوندی در «پشت شیشه‌های مات»، زندگینامه داستانی شهید آیت الله بهشتی را از دید نوه لینگن، یکی از 53 گروگان لانه جاسوسی آمریکا برای نوجوانان روایت کرده است. لینگن در 444 روز گروگان بودنش در ایران، ملاقاتی با شهید بهشتی انجام داده بود. او خاطرات این دیدار را برای نوه اش بیان می‌کند و این نوجوان که تحت تاثیر زندگی شهید بهشتی قرار گرفته درباره او تحقیقاتی را انجام می‌دهد. گروگان لینگن که سال‌ها در ایران زندگی کرده، حتی به آداب و رسوم، مثل‌ها و باورهای ایرانی هم تسلط کافی دارد و عبارت «شیری یا روباه» را بارها از نوه اش سئوال می‌کند. به دلیل حضور شهید بهشتی در مرکز اسلامی هامبورگ آلمان بیشترین قسمت کتاب در آلمان و آمریکا اتفاق می‌افتد.

«سرچشمه» نوشته یعقوب توکلی نیز روایتی داستانی از زندگی شهید بهشتی

این کتاب شرح و بررسی گوشه‌هایی از زندگانی شهید سیدمحمد حسینی بهشتی و شهادت او در سرچشمه تهران در محل حزب جمهوری اسلامی است. در این نوشتار به زبان داستان و نقل خاطره گوشه‌هایی از شخصیت علمی، سیاسی و مبارزات علمی سیدمحمد حسینی بهشتی و نیز نقش او در حوادث قبل و بعد از انقلاب اسلامی به تصویر کشیده شده و نقش او در تحولات سیاسی و اجتماعی در قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به صورت اجمالی گزارش شده است.

نگارنده ایشان را شخصیتی عالم، آگاه، بصیر، دارای شناخت نسبت به توطئه‌های آمریکا در ایران و جهان اسلام، هوشیار نسبت به تحولات داخل ایران به ویژه فعالیت احزاب و گروه‌های مختلف سیاسی مانند سازمان مجاهدین خلق ایران و در عین حال شخصیتی مظلوم و ناشناخته توصیف کرده و خاطراتی در زمینه وارد کردن اتهامات بی‌اساس به او نقل کرده است. مولف به حضور شهیدبهشتی در دستگاه قضایی و نیز تئوری‌پردازی برای تبیین مسایل انقلاب اسلامی و مبارزه با افکار انحرافی نیز اشاره کرده و کیفیت شهادت وی و یارانش را نیز به صورت اجمالی گزارش کرده است.

5757