زنگ خطر پیری جمعیت در قزوین

طی 15 سال آینده جمعیت استان قزوین با نرخ رشد یک درصد به سمت پیری حرکت خواهد کرد و در گروه‌های سنی صفر تا 14 سال و 15 تا 29 سال شیب کاهشی و در گروه‌های سنی 30 تا 64 سال و 64 سال به بالا شیب صعودی خواهد داشت که نشان دهنده حرکت جمعیت استان قزوین به سمت پیری است.

نرخ رشد جمعیت استان از سال 85 تا 98 از 1.67 درصد به 96 صدم درصد رسیده و جمعیت قزوین زودتر از متوسط کشور پیر خواهد شد.

کاهش ازدواج و افزایش طلاق در استان قزوین

مدیر کل ثبت احوال استان قزوین در این خصوص گفت: در مقایسه آمار سال 98 و 97 پدیده ازدواج در این استان چهار درصد کاهش یافته و طلاق نیز چهار دهم درصد افزایش یافته است.

حسن وفایی افزود: از سال 94 نمودار جمعیت شیب تندی را به سمت کاهش طی می کند که این یک زنگ خطری برای استان است و به عبارت دیگر استان قزوین در مقایسه با سایر استان ها در ردیف های آخرهای فعالیت جمعیتی قرار دارد. این مسوول با بیان اینکه شیب نمودار ولادت کاهشی است و استان قزوین در آخرین رتبه‌های کشوری قرار دارد، افزود: میزان ثبت ولادت در سال 98 از متوسط کشوری که 14.8 در هزار مورد بوده 12.4 در هزار است و قزوین در ردیف آخر جدول بعد از استان‌های گیلان و مازندان قرار دارد.

وی اضافه کرد: سیر نمودار ثبت وفات استان قزوین نیز از سال 94 به آرامی به سمت بالا در حال حرکت بوده که طبیعی است چون جمعیت این استان هر سال پیرتر می‌شود.

وفایی گفت: میزان نرخ وفات برابر با میانگین کشوری 4.9 در هزار است اما در میزان ولادت پنج یا 6 رتبه پایین‌تر هستیم، در واقع استان قزوین از نرخ رشد خیلی پایینی برخوردار است.

این مسوول با اشاره به سیر نمودار ثبت ازدواج و طلاق استان قزوین، گفت: در سال 94 در این استان 10 هزار و 530 واقعه ازدواج داشتیم که این تعداد در سال 98 به هفت هزار و 907 مورد کاهش یافته و واقعه طلاق نیز از 2 هزار و 667 مورد به 2 هزار و 872 مورد افزایش یافته است.

وی گفت: شیب طلاق تقریبا ملایم و رو به بالا است و شیب ازدواج ابتدا تند و هم اکنون ملایم و رو به پایین قرار دارد.

وفایی با اشاره به سیمای جمعیتی استان قزوین، اضافه کرد: جمعیت این استان در سال 85 یک میلیون و 143 هزار و 200 نفر بوده که در سال 98 با نرخ رشد 96 صدم درصد به یک میلیون و 310 هزار و 800 نفر رسیده است.

این مسوول با بیان اینکه بالاترین نرخ رشد جمعیتی استان متعلق به سال‌های 90 تا 95 بوده است، گفت: در استان قزوین 23.8 دهم درصد جمعیت صفر تا 14 سال، 21.5 درصد از 15 تا 29 سال، 48.5 درصد از 30 تا 64 سال و 6.2 درصد از 65 سال به بالا است.

وی افزود: طبق این آمار در 15 سال آینده 22 درصد از جمعیت استان قزوین به 30 تا 64 سال اضافه می‌شود و جمعیت پیری را در این استان خواهیم داشت.

مدیرکل ثبت احوال استان قزوین گفت: جمعیت فعال استان قزوین در گروه سنی 15 تا 29 سال بیش از 917 هزار نفر است که 70 درصد جمعیت این استان را تشکیل می‌دهد.

وفایی افزود: به این گروه سنی پنجره طلایی جمعیتی گفته می‌شود و یک ظرفیت برای استان است و اگر از آن استفاده نکنیم و پنجره بسته شود ضرر خواهیم کرد.

وی با اشاره به پیش بینی افق جمعیتی استان تا سال 1430، گفت: طبق این پیش بینی جمعیت صفر تا 14 سال استان از 23.5 به 13.7 دهم درصد، جمعیت 15 تا 29 سال از 24.8 به 16.3 دهم درصد، 30 تا 64 سال از 45.9 به 36.8 دهم درصد و 65 سال به بالا از 6 درصد به 33 درصد افزایش می یابد.

تجمل گرایی و رفاه طلبی، مهمترین عوامل کاهش جمعیت

استاندار قزوین نیز در این خصوص گفت: تجمل گرایی، آسایش و رفاه طلبی از عواملی است که بیش از عامل فقر در کاهش جمعیت موثر است.

هدایت الله جمالی پور افزود: در خانواده‌های فقیر رشد جمعیت بهتر از خانواده‌های توانمند است و اگر از بانوان کارمند دولت درخصوص فرزندآوری پرسیده شود اعلام می‌کنند که یک فرزند کافی است.

وی با بیان اینکه فقر در کاهش جمعیت موثر است، افزود: متاسفانه الان برخی از عناصر دیگر در این زمینه موثر واقع شده اند و جمعیت در خانواده کارمندان دولت روی 2 نفر مانده است درحالیکه یک کارمند دولت با 6 یا هفت میلیون تومان حقوق می‌تواند سه یا چهار فرزند را اداره کند.

جمالی پور گفت: بخشی از جامعه ما امروز رفتارهایی را رقم می زند که این رفتارها هیچ ارتباطی با مسایل معیشتی ندارد و اگر برای جمعیت استان قزوین برنامه ریزی نشود با چالش های جدی مواجه خواهد شد.

راهبرد 10 ساله جمعیت استان قزوین طراحی شود

استاندار قزوین گفت: باید راهبرد 10 ساله جمعیت این استان طراحی شود تا بتوان در چهارچوب آن برای اصلاح و بازنگری فرایندهای جمعیتی جلو رفت.

جمالی پور افزود: در این برنامه 10 ساله برای برنامه ریزی و اقدام فرصت داریم و اگر برنامه ریزی صورت نگیرد برای تامین نیروی انسانی و کار در آینده با مشکل مواجه خواهیم بود.

وی اضافه کرد: طی 20 سال گذشته برای کنترل و مهار جمعیتی کشور تلاش شد و فضای جامعه مبنی بر کنترل جمعیت و فرزند کمتر زندگی بهتر بود و الان باید به سمت فرزندآوری بیشتر و توسعه پایدارتر حرکت کنیم.

جمالی پور اضافه کرد: باید تلاش شود تا این رویه‌ها اصلاح و ارتقای جمعیت در دستور کار دستگاه‌های اجرایی و فرهنگی استان قزوین قرار گیرد.

وی با بیان اینکه باید سیاست افزایش جمعیتی را در میان کارمندان نیز در پیش بگیریم، افزود: حذف مهدکودک‌ها از ادارات یک خطا بود که موجب شد فرزندآوری کاهش یابد و باید در قالب یک بسته رفاهی برای فعال کردن آنها اقدام شود.

استاندار قزوین با بیان اینکه کاهش جمعیت تنها به مساله فقر مرتبط نیست، گفت: متاسفانه برخی دیدگاه‌ها از قبیل تجمل گرایی، رفاه طلبی و... نیز موجب شده است تا نگاه جامعه به افزایش جمعیت تغییر کند و آسیب‌های زیادی برای کشور داشته باشد.

استاندار قزوین با بیان اینکه به اشتباه مردم به سمت کار دولتی سوق داده شده است گفت: به مردم یاد دادیم که اگر کسی نتواند کار دولتی پیدا کند در زندگیش موفق نخواهد بود درحالیکه 50 درصد انسان های موفق جامعه با انگیزه، هدایت افکار و برنامه‌های خود به موفقیت رسیده اند.

وی اضافه کرد: متاسفانه طی این سال‌ها رفتارها، آموزش‌ها و بسترسازی‌های غلط موجب شد که برای اولین بار جمهوری اسلامی یک مرحله از تاریخ کشور در کاهش جمعیت به مسیری برود که پرخطر باشد که باید اصلاح شود.

استاندار قزوین گفت: در این استان باید صادقانه با مردم صحبت کنیم و با کمک رسانه‌ها، علمای دینی، جامعه پزشکی و... برای اصلاح نگرش‌ها و دیدگاه‌ها نسبت به افزایش جمعیت اقدام کنیم.

وی افزود: بسیاری از فرایندهای جمعیتی استان قزوین باید اصلاح شود و این مهم نیازمند برنامه ریزی است و با صحبت کردن چیزی حل نمی‌شود.

اجرای طرحی برای کنترل طلاق و جلوگیری از کاهش جمعیت در قزوین

مدیر کل امور فرهنگی و اجتماعی استانداری قزوین نیز گفت: طرح جامع کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی با محوریت طلاق با توجه به اسناد بالادستی و فرمایش مقام معظم رهبری اجرا می‌شود.

مریم بیدخام افزود: این طرح پس از جلسات متعدد کارشناسی و احصای وظایف دستگاه‌های متولی در حوزه کنترل طلاق در کارگروه فرهنگی و اجتماعی مصوب شد.

وی با بیان اینکه در این طرح برای دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌های مرتبط تکالیفی در نظر گرفته شده است، اظهار داشت: بهزیستی، آموزش و پرورش، دانشگاه علوم پزشکی، کمیته امداد، صدا و سیما، مراکز مشاوره تخصصی خانواده، سازمان‌ها و نهادهای مردم نهاد، دانشگاه بین المللی امام، اداره کل تبلیغات اسلامی، میراث فرهنگی، ورزش و جوانان، شورای سیاست گذاری ائمه جمعه، آموزش و پرورش و هلال احمر از جمله دستگاه‌هایی هستند که وظایف و تکالیفی برای آنها مشخص شده است که باید آنها را به منظور کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی به ویژه طلاق اجرایی کنند.

مدیر کل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری با اشاره به علل کاهش ازدواج، گفت: تغییر سبک زندگی، نبود اشتغال پایدار و مسوولیت ناپذیری از جمله علل کاهش ازدواج در بین جوانان است که باید باید همکاری دستگاه‌ها برای رفع آنها تلاش شود.

بیدخام با بیان اینکه فقدان تمایل جوانان به فرزند آوری حاصل سیاست‌های گذشته است، اظهار داشت: در مقطعی برای تنظیم جمعیت تبلیغات بسیاری برای فرزند کمتر، زندگی بهتر انجام می‌شد که این امر متاسفانه به عنوان فرهنگ و باور مردم نهادینه شده که هم اکنون جهت تغییر این باور ارایه بسته‌های تشویقی و حمایتی جهت ترغیب جوانان به ازدواج و فرزند آوری ضروری است.

وی با تاکید بر اینکه کنترل و کاهش طلاق راهکار مناسبی برای پایداری خانواده‌ها است، اظهار داشت: راه اندازی سامانه تصمیم در شهرستان‌های استان قزوین راهکار مناسبی در کنترل و کاهش طلاق بوده و ضروری است که در شهرستان البرز هم راه اندازی شود.

مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری، اجرای «طرح ملی کاهش و کنترل طلاق» را در استان از جمله اقدامات موثر در این حوزه برشمرد و خاطرنشان کرد: این طرح جهت آموزش زوج‌های جوان در حین ازدواج با محوریت دانشگاه علوم پزشکی و با مشارکت دادگستری، سازمان تبلیغات اسلامی و بهزیستی در 2 روز برگزار می‌شود.

بیدخام آموزش مباحث روانشناختی و مشاوره‌های مهارت‌های زندگی، احکام اسلامی و اخلاق، قوانین حقوقی خانواده و مسائل بهداشتی را از جمله مباحث آموزشی این دوره عنوان کرد که به زوج‌ها در شرف ازدواج طی دو روز آموزش داده می‌شود.

نرخ باروری استان قزوین تنها با برنامه ریزی اصلاح می‌شود

مدیر گروه سلامت خانواده و جمعیت مرکز بهداشت استان قزوین نیز گفت: باید برای اصلاح نمودارهای جمعیتی این استان باید مشکلات و موانع شناسایی شود تا بتوان نرخ باروری را افزایش داد.

ناهید یزدی با اشاره به موانع افزایش نرخ باروری، افزود: زمانی برخی از واژه‌ها به اشتباه استفاده می‌شد مانند بارداری پرخطر مثلا اگر دخترخانمی 17 ساله یا خانمی 36 ساله باردار می‌شدند آن را پرخطر می دانستند درحالیکه ما بارداری پرخطر نداریم و باید به آن بارداری ویژه اطلاق کنیم.

این مسوول گفت: برخی می‌گویند استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری باعث شده است که جمعیت کم شود درحالیکه روش‌های پیشگیری از بارداری برای گروه‌های پرخطر استفاده می‌شود و اگر درگذشته این روش‌ها آزاد بوده ولی در حال حاضر به صورت سابق نیست.

معاون فنی مرکز بهداشت استان گفت: امروزه اگر خانمی بخواهد لوله‌های جنین را ببندد باید از هزاران کمیته بگذرد تا بیمارستان این کار را برای وی انجام دهد.

اصلاح باورهای غلط، لازمه اصلاح آمارهای جمعیتی استان قزوین

مدیر کل صدا و سیمای مرکز قزوین نیز گفت: در جامعه سنتی قزوین، مقدمات و موخراتی برای ازدواج وجود دارد و به شدت یک ازدواج پرخرجی را رقم می‌زند که همین موضوع جوانان را از ازدواج ساده برحذر می‌دارد.

سعید انبارلویی افزود: این موضوع همان آسیب ازدواج سخت و دیر است که مقام معظم رهبری به آن اشاره کرده اند چون وقتی به دلیل سختگیری‌های جامعه سنتی، سن ازدواج بالا می‌رود ریسک فرزند آوری نیز افزایش می‌یابد.

وی با اشاره به باورهای غلط در کاهش جمعیت استان قزوین، گفت: توصیه به سزارین در بیمارستان‌ها و انتشار اخباری در رسانه‌ها درخصوص بهره‌مند نشدن نوزادان از یارانه، بیمه و... بر خانواده اثر می‌گذارد و آنها را از بچه دار شدن برحذر می‌دارد.

انبارلویی افزود: متاسفانه باورهای غلطی در خصوص ازدواج، فرزندآوری و پدیده شوم طلاق در جامعه شکل گرفته است که تا این باورها اصلاح نشود آمارهای جمعیتی استان تکان نخواهد خورد.

وی اضافه کرد: از سوی دیگر تاب آوری و سازگاری در خانواده‌ها کاهش یافته است و نرخ طلاق که در سال اول و دوم ازدواج اتفاق می‌افتد وحشتناک است یعنی سازگاری در خانواده‌ها به آستانه‌ای رسیده که با کوچکترین عوامل به هم می‌ریزد و به طلاق منجر می‌شود.

این مسوول گفت: ما علاوه بر ارایه نظرات کارشناسان در رسانه‌ها باید خانواده‌های سه فرزند به بالا را الگوسازی و ترویج کنیم و با کار رسانه‌ای بتوانیم آمار جمعیتی را اصلاح نماییم.

جمعیت استان قزوین به آرامی و با شیب ملایم در حال حرکت به سمت پیری است و طی 15 سال آینده جمعیت جوان و فعال خود را از دست خواهد دارد.

در این میان، کاهش ازدواج و افزایش پدیده شوم طلاق نیز مزید علت شده‌اند تا حرکت جمعیت استان قزوین به سمت پیری شیب تندتری گرفته و کشور و استان را از یک سرمایه مهم اجتماعی که نیروی انسانی جوان و پویا است، محروم کند.

با توجه به این موضوع، مسوولان باید با برنامه ریزی و نگاه هوشمندانه اجازه ندهند برخی باورهای غلط فرهنگی، رفاه زدگی و آسایش طلبی به ازدواج‌های سخت و دیر دامن زده و آسیب‌ها و مشکلات اجتماعی و فرهنگی زیادی را برای کشور به بار آورد.

• سازمان ثبت احوال کشور
• دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی قزوین
• استان قزوین
• هدایت الله جمالی پور
• استانداری قزوین