زو؛ بازی بومی که جهانی شد
گروه گردشگری خبرگزاری فارس: دو گروه از بچه‌ها در وسط کوچه گاهی به سمت هم می‌روند و به سرعت از هم فاصله می‌گیرند. هر بار از یکی از بازیکنان صدای «زو» شنیده میشود و هر از گاهی هم با فریاد شاید یکی از گروه‌ها، یک نفر از گروه مقابل بیرون می‌رود.
برای هرکسی که این صحنه را ببیند جذاب است که بداند بچه‌ها چه بازی می‌کنند. اما شاید خیلی‌ها ندانند که این بازی بومی و محلی که بیشتر در کوچه‌ها بین کودکان برگزار میشود، همان بازی «کبدی» معروف است که تیم ملی و بازی آسیایی هم دارد و هرازگاهی از موفقیت آفرینی تیم ایرانی هم خبرهایی در رسانه‌ها منتشر میشود.
اما چه طور شد که «زو» ی محلی به «کبدی» جهانی تبدیل شد؟
ورزش مفرح بومی
زو ورزش سنتی ایرانی که در هند و پاکستان هم رایج بوده است، این روزهادر اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، خراسان، گلستان، مازندران، هرمزگان، بوشهر، فارس و اصفهان «زو»، در گیلان «شیرین‌دودو»، در خوزستان «اش‌تی‌تی» و در بلوچستان «کبدی» نامیده میشود.
در زمانهای قدیم، زو بیشتر به‌صورت بازی کودکان بود تا ورزش رسمی. ابتدا شرکت کنندگان به دو گروه تقسیم می شوند و هر یک، سردسته ای را برای خود تعیین میکند و سپس به قید قرعه، گروه مهاجم و گروه مدافع مشخص شده و زمین بازی نیز توسط خط به دو بخش تقسیم میشود، با نظر سردسته گروه مهاجم، یکی از بازیکنان تیم، با گفتن کلمه زووو.... به صورت آرام و پیوسته به زمین مدافع رفته و سعی می کند با لمس یک یا چند تن از افراد تیم مدافع، به زمین خود برگردد و افراد لمس شده از زمین خارج می شوند.
در حین حمله اگر تیم مدافع، فرد حمله کننده را بگیرد. فرد حمله کننده از زمین خارج می شود و در نوبت بعد بازیکن تیم مقابل به عنوان حمله کننده وارد زمین تیم حریف می شود. به ازای هر بازیکن لمس شده توسط حمله کننده به همان تعداد از یاران خارج شده تیم به زمین باز می گردند اگر مهاجم توسط مدافعین گرفته شود و مهاجم بتواند برگشته و خود را به وسط زمین برساند و خط را لمس کند نفراتی که مهاجم را گرفته اند از بازی خارج می شوند.
برخی هم این بازی را با نامگذاری گروه گرگ و بره بازی می‌کنند. ابتدا افراد به 2 گروه 7 نفره تقسیم می‌شوند و یک گروه گرگ و گروه دیگر بَره میشود. آن‌گاه یکی از گرگ‌ها با گفتنِ زوو به یکی از بره‌ها دست می‌زند؛ اگر بره‌ها گرگ را تا زمانی که صدای «زویش» بند بیاید (به اصطلاح نفس کم بیاورد) بتوانند نگه دارند آن گرگ یکی از بره‌ها میشود.
زو به صورت بازی محلی اگرچه قوانین دارد اما شاید برخی از آنها زیاد جدی گرفته نشود چون یک بازی مفرح و برای سرگرمی است. در این بازی محدوده زمین با گچ یا هر وسیله دیگری ترسیم میشود و به دو بخش برای گروه مدافع و مهاجم تقسیم میشود. نام هر گروه هم با قرعه‌کشی با باز بازی‌های محلی» گردو شکستم»، «سنگ، کاغذ، قیچی» و... مشخص میشود.
بازی شناخته شده جهانی
اولین بار در بازی‌های المپیک سال 1936، کبدی به عنوان یک رشته نمایشی در المپیک برلین به‌نمایش درآمد. همچنین رشته کبدی در بازی‌های آسیایی چین 1990 گنجانده شد و از همان زمان به‌عنوان یکی از رشته‌های رسمی بازی‌های آسیایی در برنامه بازی‌ها وجود داشته‌است.
در بازی رسمی که به جای زو، کبدی نامیده میشود؛ باید مکرراً کلمه کبدی با صدای بلند و واضح از سوی بازیکن مهاجم تکرار شود. به‌طوری که قطع کردن کلمه کبدی‌کبدی به‌معنای پایان حمله یا نفس‌گیری در حین حمله به‌معنی قطع کردن محسوب میشود و مهاجم باید تا زمان برگشت به زمین خود آن را بگوید.
نحوه کسب امتیاز هم بدین‌صورت است که اگر مهاجم با حریف یا حریف با مهاجم تماس پیدا کند و مهاجم به زمین خود برگردد، امتیاز کسب شده و همچنین مدافع ناکام از زمین خارج میشود؛ اما اگر حریفان مهاجم را نگه داشته و در زمین خودی متوقف کنند و اجازه رسیدن مهاجم به خط میانی یا زمین خودی را ندهند، مهاجم یک امتیاز از دست داده و از زمین خارج میشود؛ در عین حال در صورت موفقیت مهاجم هر تعداد مدافع که مهاجم را لمس نموده باشند از جریان بازی خارج و به همان میزان امتیاز به تیم حمله‌کننده تعلق می‌گیرد.
در صورت خارج شدن تمامی بازیکنان یک تیم در طول مسابقه، امتیازی جداگانه به امتیازات تیم حاضر در زمین اضافه میشود. در قوانین جدید نیز در صورتی که 2 نفر یا تک‌نفر باقی مانده در زمین مهاجم را متوقف نمایند، به اصطلاح امتیاز عالی (2 امتیاز) به تیم مدافع تعلق می‌گیرد. به ازای هر بازیکنی که از تیم روبه‌رو خارج میشود، بازیکنی به تیم مقابل اضافه می‌گردد، به‌جز زمانی که ترکیب آن تیم کامل (7 نفر سالنی یا 6 نفر ساحلی) باشد.
وقت بازی 2 وقت 20 دقیقه‌ای می‌باشد و در صورت تساوی 2 تیم در پایان وقت قانونی 5 حمله از سوی هر تیم صورت می‌پذیرد و اگر باز هم مساوی شدند، حمله یک‌به‌یک پِیگیری میشود. تا تیم برنده مشخص گردد. وقت استراحت بین 2 نیمه، 5 دقیقه می‌باشد و تعویض‌ها محدودیت ندارد.
کبدی، یوگا و جامینی
زو یا کبدی به عنوان ورزشی پرتحرک باعث تقویت عضلات بدن و سلامتی عمومی میشود. به جز این در این بازی «سرعت در تصمیم‌گیری» و «تصمیم‌گیری درست» هم به عنوان مهارتهای مهم و اساسی تقویت میشود.
برخی کبدی را فعالیت فیزیکی در کنار یوگا می‌دانند. چرا که بازیکنان در این بازی از طریق کنترل، تمرکز ذهن و حرکات بدنشان بازی می‌کنند. جالب است بدانید که برای این روزش، انواعی هم ابداع شده است که البته چندان شناخته شده نیستند. مثلا در مدل سانچوانی زمین بازی بزرگ‌تر است و بازیکن‌های تیم نیز زیادتر و 9 نفر هستند.
در سبک جامینی 9 بازیکن در هر تیم هستند و زمان بازی نیز ثابت نیست. یکی از قانون‌های سختگیرانه این سبک بازی این است که زمانی یک بازیکن به علت خطا می‌سوزد تا زمانی که کل هم تیمی‌های آن بسوزد؛ باید بیرون از زمین بماند.
پایان پیام /
شما می توانید این مطلب را ویرایش نمایید
این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی بازی محلی کبدی این خبر توسط افراد زیر ویرایش شده است
