سفر وزیر خارجه عربستان سعودی به تهران در 10 بخش (+ عکس)/ غلبه حاشیه بر متن / از جابجایی سالن تا وزیر دو رگه

عصرایران؛ رضا غبیشاوی - فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان سعودی روز شنبه در سفر به تهران با همتای ایرانی دیدار کرد. او همچنین با سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهوری هم ملاقات داشت.

1- اولین سفر بعد از 17 سال

این اولین سفر یک وزیر خارجه عربستان سعودی به تهران بعد از 17 سال بود. سفر قبلی مربوط به دیدار سعود الفیصل از تهران در سال 1385 و در دوره وزارت خارجه منوچهر متکی و ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد بود.

فیصل فرحان وزیر خارجه عربستان سعودی در سفر به تهران با همتای ایرانی حسین امیرعبداللهیان دیدار کرد

شاهزاده سعود الفیصل در این سفر در اجلاس وزیران خارجه کشورهای همسایه عراق در تهران شرکت و با متکی هم گفتگو کرد. اجلاس در محل دفتر مطالعات وزارت خارجه در منطقه نیاوران تهران برگزار شد.

سفر قبلی یک وزیر خارجه سعودی به تهران مربوط به سال 1385 است. عکس: سفر سعود الفیصل وزیر خارجه سعودی به تهران و استقبال منوچهر متکی همتای ایرانی از او در فرودگاه مهرآباد - پاویون دولت فرودگاه مهراباد - 1385

2- اولین سفر بعد از قطع رابطه 8 ساله

این نخستین سفر وزیر خارجه عربستان سعودی به ایران بعد از 8 سال قطع روابط بود. دو کشور در اسفند گذشته در نشستی در پکن، توافق درباره ازسرگیری روابط را اعلام کردند.

در سال 1394 به دنبال حمله شماری از معترضان به ساختمان سفارت عربستان سعودی در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد و به آتش کشیدن آنها، ریاض روابط با تهران را قطع و دیپلمات های خود را از ایران خارج کرد.

آتش کشیدن سفارت عربستان سعودی در تهران در سال 1394 به دنبال حمله معترضان

همچنین عربستان سعودی با تعطیل کردن سفارت و کنسولگری ایران در ریاض و جده، دیپلمات های ایرانی را اخراج کرد. معترضان به اعدام یک روحانی شیعه سعودی به نام شیخ نمر اعتراض داشتند. این روحانی مخالف سیاسی دولت سعودی بود. در مدت 3 ماه اخیر، دو وزیر دو بار باهم دیدار داشتند. دیدار نخست در پکن به عنوان میزبان میانجی و سپس در شهر کیپ تاون آفریقای جنوبی در حاشیه نشست دوستان بریکس.

3- توافق پکن

سفر وزیر خارجه عربستان سعودی به تهران در راستای ازسرگیری روابط دو کشور در چارچوب توافق 19 اسفند 1401 پکن بود.

در اسفند گذشته دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و مشاور امنیت ملی سعودی با حضور در پکن و در حضور مقام ارشد چینی ازسرگیری روابط را اعلام و بیانیه پکن را امضا کردند. این اتفاق با میانجی گری چین رخ داد. براساس توافق، در مدت 2 ماه دو کشور باید سفارتخانه های خود را بازگشایی کنند. ایران سفارت خود در ریاض و کنسولگری در جده را در مراسم رسمی باز کرد. برای این مراسم هم معاون وزیر خارجه ایران به عربستان سعودی سفر کرد.

اسفند 1401 - اعلام توافق بازگشت روابط ایران و عربستان سعودی در پکن بعد از گذشت 7 سال با حضور دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، مشاور امنیت ملی سعودی و مقام ارشد چین

کشورهای زیادی برای ازسرگیری روابط دو کشور ایران و سعودی تلاش داشتند اما بی نتیجه بود تا اینکه با واسطه عراق مقامات ارشد امنیتی دو کشور در بغداد دیدارهای محرمانه و اعلام نشده ای را آغاز کردند. عمان و کویت نیز به این میانجی گری کمک کردند. این مذاکرات ابتدا بدون اعلام عمومی آغاز شد اما وقتی ادامه یافت دو کشور برگزاری آن را تایید و رسانه ای کردند. روزنامه امریکایی وال استریت ژورنال نخستین رسانه ای بود که این مذاکرات محرمانه را لو داد. بعد از آن خبری جدیدی منتشر نشد تا اینکه ناگهان در اسفند 1401 دو مقام ارشد امنیتی ایران و عربستان سعودی در پکن توافق ازسرگیری روابط را اعلام کردند.

4 - تعداد پرشمار خبرنگاران

حدود 150 خبرنگار و عکاس و فیلمبردار ایرانی و خارجی برای پوشش این دیدار در وزارت خارجه حاضر شده بودند. این تعداد خبرنگار تاکنون تنها برای برنامه های معدودی در محل وزارت خارجه دیده شده اند که از جمله می توان به آخرین مورد آن یعنی پوشش سفر "فدریکا موگرینی" مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران اشاره کرد.

خبرنگاران در انتظار ورود وزیر خارجه سعودی - حیاط وزارت خارجه

خبرنگاران در نشست خبری وزیران خارجه ایران و سعودی

از ساعت ها قبل از مراسم، شمار زیادی از خبرنگاران در مقابل ساختمان وزارت خارجه در نزدیکی خیابان سی تیر قابل مشاهده بود. خبرنگاران و فیلمبرداران و عکاسان به مرور وارد شدند و در طبقه سوم ساختمان اصلی یعنی در سالن نشست های خبری (در نزدیکی تالار آئینه) مستقر شدند. این سالن محل دائمی برگزاری نشست های خبری وزیران خارجه میزبان و میهمان است.

5- خبرنگاران سعودی در تهران همچنین برای نخستین بار بعد از سال ها شماری از خبرنگاران رسانه های سعودی به همراه وزیر خارجه این کشور به تهران آمدند و دیدارها و برنامه های وزیر را پوشش دادند. قبل از این در سال 1391 و به هنگام سفر فرستاده ویژه پادشاه سعودی برای شرکت در اجلاس سران عدم تعهد در تهران، شماری از خبرنگاران رسانه های سعودی به تهران آمده بودند.

خبرنگاران رسانه های سعودی به همراه وزیر خارجه این کشور به تهران آمدند و زنده و مستقیم گزارش دادند

خبرنگاران خبرگزاری دولت سعودی (واس)، شبکه های العربیه و الشرق از جمله این رسانه ها بودند که به همراه فیصل بن فرحان به تهران آمدند. خبرنگار شبکه العربیه ورود وزیر خارجه سعودی به فرودگاه مهرآباد و استقبال مدیرکل خلیج فارس از او در فرودگاه تا برنامه های دیدار با امیرعبداللهیان را زنده پوشش داد.

خبرنگاران سعودی همراه وزیر خارجه این کشور

حضور خبرنگار شبکه العربیه در تهران که در 15 سال اخیر در اردوگاه مقابل قرار داشت شبکه العربیه قبل از تنش در روابط دو کشور در تهران خبرنگار و دفتر نمایندگی رسمی داشت اما در سال 1387 دفتر تعطیل و خبرنگار شبکه یعنی حسن فحص (خبرنگار شیعه لبنانی) اخراج شد. محمد نون خبرنگار لبنانی نیز اولین خبرنگار العربیه در تهران بود.

6 - یک زن در هیات وزیر خارجه سعودی

یک زن در هیات همراه وزیر خارجه توجه ها را به خود جلب کرد. در حالی که در دو سفر قبلی وزیران خارجه سعودی به تهران، هیچ زنی در هیات آنها حضور نداشت. این موضوع را می توان یکی از نشانه های تغییرات در عربستان سعودی دانست. عربستان سعودی در 10 سال اخیر شاهد تغییرات مثبت در حوزه زنان، فرهنگی اجتماعی و اقتصادی بوده است.

وضعیت زنان در این کشور در 10 سال اخیر بهبود یافته و دولت تلاش می کند به صورت سیستماتیک فعالیت های اجتماعی و نقش آفرینی زنان در این کشور را افزایش دهد. کشوری که در جهان به داشتن جامعه ای بسته، سنتی و محافظه کار مشهور بود.

در مذاکرات با هیات سعودی، در هیات ایرانی هم یک خانم دیده می شد. هیات اصلی وزیر خارجه عربستان سعودی که در مذاکرات در کنار وزیر حضور داشتند 3 نفر بودند.

معمولا تعداد زنان در هیات های کشورهای اروپایی پرتعداد است و در کشورهای شمال اروپا (اسکاندیناوی از جمله سوئد و فنلاند و دانمارک و نروژ) معمولا تعداد زنان در هیات های وزیر خارجه، غالب و بیشتر از مردان است.

7- هیات اصلی و فرعی وزیر خارجه سعودی

وزیر خارجه سعودی در سفر به تهران، دارای دو هیات همراه بود. هیات اصلی شامل 3 نفر از جمله یک خانم که او را در مذاکرات و نشست های رسمی همراهی می کردند و در کنار وی می نشستند یا می ایستادند.

هیات فرعی که شامل اعضایی از بخش های اطلاع رسانی و تشریفات وزارت خارجه سعودی بودند و در نشست ها کنار وزیر نمی نشستند اما با فاصله از هیات اصلی، به فعالیت های خود می پرداختند. آنها مرتب در رفت و آمد و با اعضای اصلی هیات در تماس بودند. تعداد اعضای فرعی از اعضای اصلی هیات بیشتر بود. همچنین شماری از خبرنگاران رسانه های سعودی و کادر امنیتی نیز همراه او بود.

8 - استقبال از وزیر خارجه سعودی  قبل از ورود وزیر خارجه به وزارت خارجه، چند رسانه خبر از استقبال و دیدار دادند که همگی نادرست بود. عکسی از دیدار دو وزیر در پکن هم به عنوان عکس دیدار تهران منتشر شد. وزیر خارجه سعودی در فرودگاه مهرآباد با استقبال علیرضا عنایتی مدیرکل خلیج فارس وزارت خارجه ایران وارد شد. عنایتی سفیر پیشنهادی ایران در عربستان سعودی است.

توقف خودروی حامل وزیر خارجه سعودی در کنار فرش قرمز برای مراسم استقبال رسمی از سوی وزیر خارجه ایران

مراسم رسمی استقبال از فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان سعودی در ساختمان اصلی وزارت خارجه در خیابان امام خمینی برگزار شد. در سال ها پیش یعنی در دوره وزارت منوچهر متکی (دولت محمود احمدی نژاد)، برخی مراسم استقبال از وزیران خارجه در فرودگاه مهرآباد انجام می شد و برخی دیگر در محل وزارتخانه. یعنی وزیر خارجه ایرانی به فرودگاه مهرآباد می رفت و در پای پلکان هواپیما از وزیر خارجه میهمان استقبال می کرد اما این روش از وزیر خارجه بعدی یعنی علی اکبر صالحی تغییر کرد و به طور کامل به محل وزارت خارجه منتقل شد و تاکنون نیز ادامه دارد.

در زمان وزارت کمال خرازی (دولت سیدمحمد خاتمی) استقبال از وزیران خارجه در محل دفتر مطالعات وزارت خارجه انجام می شد اما در وزارت منوچهر متکی و صالحی، این استقبال به ساختمان مرکزی وزارت خارجه در خیابان امام خمینی منتقل شد. ظریف در تالار آئینه ودر مقابل پرچم پایه دار دو کشور و در مقابل عکاسان رسانه ها از وزیر خارجه میهمان استقبال می کرد اما حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه فعلی استقبال را به حیاط وزارت خارجه در میدان مشق منتقل کرد تا شامل فرش قرمز هم شود.

حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران از همتای سعودی پای خودرو و در حیاط وزارت خارجه استقبال کرد سپس دو وزیر روی فرش قرمز قدم زدند تا به کنار پرچم ها رسیدند هر یک کنار پرچم خود ایستاد؛ مقابل دوربین خبرنگاران لبخند زدند و دست دادند و در مقابل این عکاس و آن فیلمبردار، جهت چشم و چهره خود را تغییر دادند.

سپس در میان سیل خبرنگاران و عکاسان، برای مذاکرات دو جانبه راهی سالن مذاکرات شدند. خبرنگاران نیز بعد از ورود دو وزیر به ساختمان، مجبور شدند از درب پشتی دوباره به سمت تالار آئینه و سالن نشست خبری بروند و منتظر زمان عکاسی از مذاکرات باشند.

عکاسان و فیلمبرداران در چند نوبت، گروه گروه وارد سالن شدند و از مذاکرات دو وزیر در دو سوی میزی بلند شبیه به میز پوتین که در سران کشورهای میهمان را در آن سو قرار می داد آغاز شد. البته میز سفید و مرمری پوتین دو نفره بود و هر دو در طولانی ترین فاصله از یکدیگر می نشستند اما در میز قهوه ای و چوبی وزارت خارجه دو طرف در نزدیک ترین فاصله با یکدیگر قرار گرفتند.

9- جابجایی سالن

بعد از چند دقیقه عکاسی، همه خبرنگاران به خارج از سالن مذاکرات هدایت شدند تا مذاکرات پشت درهای بسته آغاز شود. قرار بود به مانند همیشه، بعد از پایان دو وزیر، آنها از سالن مذاکرات، به سالن بزرگتر محل نشست خبری بیایند و در مقابل خبرنگاران صحبت کنند. از قبل هم دو تریبون دو پرچم ایران و سعودی قرار داشتند. از قبل یک عکس بزرگ از سردار سلیمانی در سمت چپ یعنی نزدیک تریبون و پرچم وزیر خارجه میهمان وجود دارد. حالا عکس سردار سلیمانی در نزدیکی تریبون وزیر خارجه عربستان سعودی و پرچم این کشور قرار گرفته است. بسیاری از عکاسان و فیلمبرداران از نزدیک بودن پرچم بزرگ پایه دار عربستان سعودی و عکس بزرگ سردار سلیمانی نیز عکاسی وفیلمبرداری کردند.

به هنگام مذاکرات دو وزیر، بارها افرادی از هیات عربستان سعودی به سالن نشست خبری رفت و برگشت داشتند.

پیش از نشست خبری، بارها اعضای هیات تشریفات و اطلاع رسانی وزارت خارجه سعودی به سالن نشست خبری آمدند و رفتند

قرار بود وزیران بعد از پایان گفتگوهای دو جانبه، از سالن مذاکرات به محل سالن نشست خبری بیایند اما هر چه زمان می گذشت خبری از ورود دو وزیر و نشست خبری نبود تا اینکه تغییر سالن محل نشست خبری اعلام شد. نشست خبری دو وزیر به سالن مذاکرات منتقل شد تا برای اولین بار این سالن محل دیدار وزیران با خبرنگاران باشد.

شایعه های مختلفی هم درباره دلیل تغییر محل مذاکرات مطرح شد. این تغییر به درخواست طرف سعودی بود. سخنگوی وزارت خارجه ایران هم ساعتی بعد از پایان برنامه ملاقات دو وزیر و در واکنش به خبرهای غیررسمی و شایعات درباره ارتباط این تغییر با وجود عکس سردار سلیمانی، دلیل تغییر را بروز مشکل فنی اعلام کرد.

سالن نشست خبری که به درخواست طرف سعودی تغییر کرد

این حاشیه آنچنان دامنه دار شد که بر متن یعنی سفر وزیر خارجه سعودی به تهران سایه انداخت و بحث و جدل های زیادی را سبب شد.

علاوه بر پرچم های بزرگ پایه دار ایران و عربستان سعودی، دو تریبون چوبی هم به سالن مذاکرات منتقل شدند. میز بزرگی که لحظاتی قبل دو وزیر و دو هیات در دو سوی آن نشسته بودند حالا به حائل میان تریبون ها و جمعیت خبرنگاران تبدیل شد.

تالاری که قرار بود در ابتدا میزبان نشست خبری وزیران خارجه ایران و سعودی باشد اما محل تغییر کرد و نشست خبری به سالن مذاکرات منتقل شد

به هنگام انتقال تریبون ها و تبدیل اتاق مذاکرات به محل نشست خبری، دو وزیر در اتاق دیگری وقت می گذراندند تا دوباره به سالن مذاکرات بازگردند اما این بار پشت تریبون و در مقابل خبرنگاران.

سالن مذاکرات به سالن نشست خبری تبدیل شد

نشست خبری در سالن مذاکرات آغاز شد. برخی در شبکه های اجتماعی گفته بودند موضوع بر سر نصب عکس سردار سلیمانی در سالن نشست های خبری و در کنار پرچم سعودی و تریبون وزیر خارجه این کشور بود.

چون ناگهان سالن تغییر کرد برخلاف نشست های دیگر، عکس امام و رهبری در دیوار کناری محل ایستادن دو وزیر بود. برای نخستین بار پشت سر دو وزیر خارجه ایرانی و سعودی عکس ها و نقاشی های قدیمی از بناهای تاریخی تهران مثل شمس العماره و کاخ گلستان قرار گرفت که با قاب های زیبا، به شدت چشم نواز بودند.

بی اختیار به یاد مذاکرات ایران و 1+5 در استانبول و بغداد و آلماتی و وین افتادم که تصاویر بزرگی از ساختمان های دیدنی و تاریخی هر شهر در محل دیدارها قرار می گرفت تا سران هیات های ایران و اتحادیه اروپا جلوی این تصاویر، باهم دست بدهند و دیدنی های این شهرها در رسانه های جهان بازتاب یابند. اولین بار هم استانبول مبتکر این ایده بود.

تعداد عکاسان و فیلمبرداران به اندازه ای زیاد بود که تعدادی از آنها تصمیم گرفتند کفش از پا در بیاورند و پا بر صندلی های استیل مذاکرات بگذارند تا ارتفاع شان بیشتر شود و بهتر بتوانند عکس و فیلم بگیرند. هر چند دقیقه هم صدای چپ شدن یک صندلی و زمین خوردن یک عکاس به گوش می رسید. خبرنگاران در نشست خبری وزیران خارجه ایران و سعودی

نشست خبری اما در عمل تنها به سخن گفتن دو وزیر محدود ماند و اجازه سوال به هیچ خبرنگاری داده نشد. وزیران خارجه ایران و عربستان سعودی بعد از سخنرانی در مقابل خبرنگاران سالن مذاکرات را ترک کردند.

وزیر خارجه عربستان سعودی در سخنانش از ازسرگیری روابط دو کشور ابراز خوشحالی کرد و گفت که در دیدار با رئیسی، سلام پادشاه ملک سلمان و ولیعد (محمد بن سلمان) را به رئیس جمهور ایران منتقل خواهد کرد. همچنین دعوت نامه رسمی پادشاه سعودی از رئیسی برای سفر به ریاض را نیز تقدیم خواهد کرد. او گفت پادشاه و ولیعهد سعودی امیدوارند رئیسی به این دعوت پاسخ مثبت دهد و سفر انجام شود.

امیرعبداللهیان هم ضمن استقبال از ازسرگیری روابط درباره گسترش روابط دو کشور آرزوی امیدواری کرد.

10 - فیصل بن فرحان

فیصل بن فرحان وزیر خارجه 49 ساله عربستان سعودی، شاهزاده و یکی از اعضای خانواده پادشاهی و حاکم در این کشور یعنی آل سعود است. گفته می شود او روابط نزدیکی با شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد و نخست وزیر و در اصل حاکم واقعی کشور دارد. او متولد سال 1974 میلادی (1353 شمسی) در شهر فرانکفورت آلمان است.

فیصل بن فرحان ششمین وزیر خارجه عربستان سعودی است که در 45 سالگی به این سمت منصوب شد

او وقتی 45 ساله بود یعنی در سال 2019 به سمت وزیر خارجه پادشاهی عربی سعودی منصوب شد تا دومین وزیر خارجه جوان این کشور باشد. قبل از او شاهزاده فیصل بن عبدالعزیز نخستین و جوان ترین وزیر خارجه پادشاهی سعودی است که وقتی تنها 24 ساله بود وزیر شد. وی پدر سعود الفیصل وزیر خارجه پیشین و معروف این کشور است که در سال 1964 به عنوان سومین پادشاه معرفی شد و 10 سال حکومت کرد تا اینکه در سن 69 سالگی توسط برادرزاده اش با شلیک مستقیم کلت کشته شد.

فیصل قبل از این، سفیر عربستان سعودی در آلمان بود یعنی همان جایی که متولد آن است. پیش تر هم سمت های مشاور در دفتر ولیعهد، مشاور در وزارت خارجه و مشاور ارشد در سفارت سعودی در امریکا را داشت. دیگر سوابق شاهزاده فیصل این مناصب هستند: رئیس هیات مدیره شرکت نگهداری و راه اندازی، رئیس شرکت هواپیمایی سلام و عضو هیات مدیره و رئیس کمیته اجرایی شرکت صنایع نظامی سعودی. مادر او آلمانی است به همین دلیل به شاهزاده سعودی - آلمانی معروف است. وی تحصیلکرده مدیریت بازرگانی در عربستان سعودی و آمریکاست.

شاهزاده فیصل بن فرحان در کنار رئیس جمهوری آلمان - او متولد فرانکفورت آلمان است و قبل از وزارت، سفیر سعودی در این کشور بود.

چهره وزیر خارجه فعلی سعودی در شبکه های اجتماعی به عنوان شبیه به هیلتر مطرح شده به ویژه که هر دو متولد المان هستند. در ایران اما به عنوان شبیه جواد رضویان بازیگر طنز ایرانی مطرح شده است.

حکومت پادشاهی عربی سعودی از سال 1930 تاکنون تنها 6 وزیر خارجه داشته است و شاهزاده فیصل، ششمین است. در این مدت این کشور7 پادشاه را تجربه کرده است. البته یکی از این وزیران یعنی فیصل بن عبدالعزیز دو دوره وزیر خارجه بود. 3 نفر از این وزیران خارج از خانواده پادشاهی و بقیه شاهزاده هستند. بیشترین دوره وزارت خارجه مربوط به شاهزاده فیصل بن عبدالعزیز (به مدت 44 سال) است و بعد از او پسرش یعنی شاهزاده سعود الفیصل هم 40 سال وزیر خارجه بود (1975 تا 2015). از زمان آغاز پادشاهی ملک سلمان در سال 2015 تاکنون این کشور سه وزیر خارجه داشته است: عادل الجبیر، ابراهیم العساف و وزیر فعلی فیصل بن فرحان. اولی به دنبال رسوایی قتل فجیع جمال خاشقجی روزنامه نگار منتقد سعودی در کنسولگری کشورش در استانبول برکنار شد و به سمت وزیر مشاور در امور خارجه (مشاور پادشاه) منصوب شد.

نشان وزارت خارجه سعودی

جشنواره افسانه‌ای بادبادک بازی در دانمارک (فیلم)

پیدا کردن دو خوک و یک خروس در زندان اکوادور توسط پلیس! (فیلم)