سوآپ گاز روسیه، نقطه شروع تحولات اقتصادی / آغاز افزایش همکاری با کشورهای شانگهای در حوزه انرژی

به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا؛ جنگ روسیه و اوکراین عواقب زیادی داشت که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، تحریم مسکو توسط اروپا به لحاظ انرژی بود. این امر باعث شد که تهران و مسکو در یک امر با یکدیگر اشتراک پیدا کنند. شاید همین امر به نزدیکی بیش‌ازپیش دو طرف منجر شده است. پیداکردن بازارهای جدید نفتی وقت زیادی از مقامات مسکو نگرفت؛ اما از آنجایی‌که گاز از طریق خطوط لوله انتقال می‌یابد، پیداکردن بازارهای جایگزین کار ساده‌ای نیست. به همین دلیل، روسیه متوجه ظرفیت همسایگان برای خرید یا سوآپ گاز خود شد. در میان گزینه‌های در دسترس مسکو، ایران به دلایل مختلف از بهترین شرایط برخوردار است. اول اینکه ما از منابع عظیم گازی برخورداریم و به‌راحتی می‌توانیم از عهده سوآپ گاز روسیه برآییم و مسئله بعدی این است که ما به لحاظ زیرساخت‌های حمل‌ونقل و موقعیت جغرافیایی شرایط لازم را برای انتقال گاز روسیه را دارا هستیم. دولت سیزدهم نیز در قالب سیاست نگاه به شرق و استفاده از ظرفیت همسایگان در پی استفاده از این فرصت است، تا جایی که باتوجه‌به زمینه‌های موجود در هفته گذشته وزیر نفت سند این همکاری را با طرف روس امضا کرد. فاضل مریدی فریمانی کارشناس اقتصادی حوزه انرژی درباره این همکاری به خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا گفت: سیاست‌های کلی کشور در زمینه انرژی مصوب سال 1379 مبتنی بر استفاده از موقعیت ژئوپلیتیکی کشور است. وی ادامه داد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که ما طی سال‌های گذشته استفاده چندانی از موقعیت جغرافیایی کشور نداشته‌ایم و اکنون با جنگ اوکراین و تحریم گاز روسیه توسط اروپا فرصتی برای ما پیش‌آمده تا در فروش گاز روسیه نقش داشته باشیم و از موقعیت ژئوپلیتیکی کشور بهره ببریم. وی با اشاره به این موضوع که ترکیه سال‌هاست مشتاق است که گاز را از ایران، روسیه و کشورهای حاشیه دریای خزر دریافت و به اروپا صادر کند، اظهار کرد: سوآپ سیاستی مثبت برای کشورها ارزیابی می‌شود که در راستای استفاده از مزیت ترانزیتی آن‌ها قرار دارد. به نظر من سوآپ گاز روسیه فرصت بسیار خوبی برای کشورمان به شمار می‌رود و باید از آن نهایت بهره‌برداری را داشته باشیم. وی با اشاره به ملاحظاتی که باید مدنظر قرار گیرد گفت: این امکان وجود دارد که با استفاده از گاز روسیه به حل مشکل ناترازی گاز خود در زمستان بپردازیم. اما ممکن است این امر باعث شود که حل ریشه‌ای شدت بالای مصرف انرژی در کشورمان به تأخیر بیفتد. این کارشناس حوزه انرژی تصریح کد: این سیاست (سوآپ گاز روسیه) مانند یک مسکن عمل می‌کند و بهینه‌سازی مصرف انرژی و اعمال سیاست‌های قیمتی و غیرقیمتی را به بعد موکول می‌کند. این زنگ خطری است که باید مراقبش باشیم. نباید استفاده از گاز روسیه ما را از حل این مشکل جدی غافل کند. وی ادامه داد: موضوع دوم این است که بازی در عرصه گاز نیازمند هوشمندی خاصی است. الان بازیگران متعددی از جمله روسیه، ترکمنستان، افغانستان، پاکستان، عراق، ترکیه و... در معادلات گازی منطقه نقش دارند و باید مراقبت کرد سوآپ طوری انجام شود که حداکثر منافع را برای کشور تأمین کند. وی با اشاره به اینکه سوآپ گازی توسط ایران باید حداقل زیان را برای رقبا به وجود آورد افزود: اگر زیان این کار برای رقبا بالا باشد و مثلاً برخی را به‌طورکلی از بازار رقابت حذف کند، طبیعتاً واکنش‌هایی را به دنبال خواهد داشت که به نفع کشورمان نیست و می‌تواند اصل طرح را با خطر مواجه کند. این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: قطعاً سوآپ گاز روسیه می‌تواند قدم مثبتی در راستای تبدیل‌شدن ما به هاب گازی و انرژی در منطقه باشد. هدف نهایی سیاست‌های کلی انرژی کشور مصوب سال 1379 همین است که در توزیع و تأمین انرژی در منطقه نقش حیاتی به عهده بگیریم. وی توضیح داد: اگر بتوانیم تبدیل به هاب گازی منطقه شویم، بدون اینکه نیازمند برداشت از منابع خود باشیم، از مزایای سوآپ بهره می‌بریم. جمهوری اسلامی علاقه‌مند به نقش‌آفرینی در حوزه انرژی در منطقه است که گاهی اوقات با ابزار گاز می‌توان آن را پیش برد و گاهی با ابزار نفت. این استاد دانشگاه گفت: روسیه، عربستان، آمریکا و کشورهای دیگر از سیاست سوآپ استفاده می‌کنند و از منافع آن بهره می‌برند. این سیاست مثبتی است. گاهی اوقات نقش‌آفرینی کشورها در حوزه انرژی تنها از طریق انتقال است. اصل تبدیل‌شدن کشور به هاب گازی و انرژی منطقه قطعاً مورد تأیید بنده است و باید در این راستا گام‌های اساسی برداریم. هاب فقط در حوزه انتقال از طریق خطوط لوله مطرح نیست و می‌توان در ارتباط با تبدیل‌شدن به هاب پالایشی منطقه نیز فعال شویم. وی خاطرنشان کرد: رویکرد کلی دولت فعلی این است که از ظرفیت‌های موجود در ارتباط با همسایگان بهره‌برداری کند. این روند به‌طورکلی مثبت و روبه‌جلو است. فرصت‌های بسیاری در این زمینه وجود دارد و می‌توانیم از آن‌ها بهره ببریم. مشارکت در فروش گاز روسیه در شرایط فعلی یکی از این فرصت‌هاست که دولت تلاش کرده است از آن بهره‌برداری کند. مریدی در پایان افزود: افزایش روابط با سازمان همکاری شانگهای و تکمیل عضویت ما در این نهاد یکی از ضرورت‌هاست که باید دنبال شود. سوآپ یا خرید گاز روسیه می‌تواند نقطه شروعی برای افزایش روابط با کشورهای منطقه باشد. گسترش روابط با همسایگان می‌تواند در راستای خنثی‌سازی تحریم‌ها به ما کمک کند.