فارس من | بی‌توجهی عربستان به قاعده «قتیل‌الزحام» در پرداخت دیه شهدای منا

به گزارش خبرنگار حج و زیارت خبرگزاری فارس، یکی از مطالبات مردمی در سامانه «فارس من» پیگیری حقوق خانواده شهدای منا بر اساس قاعده قتیل الزحام با عنوان «برای استیفای حقوق شهدای منا چه اقداماتی انجام شده‌است؟» به شمار می‌رود. (اینجا بخوانید)

وعده سعودی‌ها برای پرداخت دیه شهدا‌ی حج 94 بر اساس قاعده «قتیل الزحام»

با وجود گذشت بیش از 4 سال از فاجعه منا و شهادت حدود 500 زائر ایرانی در این فاجعه دردناک، همچنان نتایج قابل قبولی برای احقاق حقوق خانواده شهدا یا حتی دلیل این فاجعه حاصل نشده است.

این امر در حالی است که بر اساس دیه «قتیل الزحام»، اگر شخصی به قتل برسد و قاتل شناخته نشود یا براثر ازدحام کشته شود، دیه او از بیت‌المال باید پرداخت شود. بر همین اساس، دو سال پس از این فاجعه، حمید محمدی، رئیس سابق سازمان حج و زیارت در گفت‌وگوی ویژه خبری (13 شهریور 96) تصریح کرد: در طول مذاکراتی که با وزیر حج عربستان داشتیم و موارد مربوط به فاجعه منا و مسجدالحرام، دیه شهدا بر اساس قاعده «قتیل الزحام» وعده داده شده بود که مسأله را همچنان مصرانه در جلساتی که داشتیم مطرح کردیم و دنبال خواهد شد.

اما طرف سعودی بدون در نظر گرفتن این قاعده، همچنان پس از 4 سال بر بی‌کفایتی خود سرپوش می‌گذارد و در گزارش‌هایی نه تنها خود را مقصر نمی‌داند، بلکه مدعی شده که این اتفاق قضا و قدر الهی بوده است!

ادعای سعودی‌ها درباره فاجعه منا / بررسی‌هایی که پایانی ندارند

حجت‌الاسلام سیدعبدالفتاح نواب سرپرست حجاج ایرانی در حج تمتع امسال هم طی نامه‌ای به وزیر حج عربستان و امیر مدینه، خواستار پیگیری و اعلام نتیجه درباره وضعیت پرونده شهدای منا شد. اما به گفته نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت، متأسفانه بعد از گذشت 4 سال همچنان آن‌ها می‌گویند که در حال بررسی و پیگیری هستیم. ما نمی‌دانیم در این 4 سال چه اقداماتی برای رسیدن به نتیجه انجام داده‌اند، چرا که پاسخ روشنی در این باره نمی‌دهند.(اینجا بخوانید)

با این وجود مسؤولان سازمان حج و زیارت همچنان در جلسات مختلف با طرف سعودی خواستار پیگیری پرونده شهدای منا هستند؛ به طوری که حتی در ماه‌های اخیر علیرضا رشیدیان رئیس سازمان حج و زیارت در جلسه امضای تفاهم‌نامه حج 99 با طرف سعودی از وزیر حج و عمره عربستان خواست تا موضوع پیگیری پرونده شهدای منا تسریع شود که طرف سعودی نیز تنها اعلام داشت که این موضوع همچنان در دست پیگیری است.

خانواده شهدای منا نیز از همان ماه‌های نخست فاجعه خواستار پیگیری آن بودند، اما با توجه به قطع روابط سیاسی ایران و عربستان در همان سال روند پیگیری‌ها به کندی طی می‌شود. اما با تلاش‌های وزارت امور خارجه به برخی از خانواده شهدای منا ویزا داده شد تا بتوانند از نزدیک پیکر شهدای خود را شناسایی کنند.

بی‌نتیجه بودن تلاش وزارت خارجه برای خانواده شهدای منا

البته وزارت امور خارجه کشورمان نیز با وجود قطع روابط دیپلماتیک، پیگیری‌ها را متوقف نکرد؛ به طوری که علاوه بر احضار کاردار عربستان و اعلام محکومیت و مسؤولیت دولت عربستان سعودی در بروز فاجعه منا، می‌توان راه‌اندازی تارنما به منظور جمع‌آوری و ثبت مستندات توسط یک سازمان غیردولتی در انگلستان، اعلام موضوع فاجعه منا به کمیساریای حقوق بشر برای بررسی، ارسال پیام مقامات کشورمان به همتایان خود در کشورهای اسلامی و بررسی طرح موضوع در شورای حقوق بشر سازمان ملل را جمله اقدامات وزارت خارجه در پیگیری پرونده شهدای منا برشمرد.

علاوه بر این، با توجه به اینکه طرح دعوی در محاکم یا مجامع قضایی بین‌المللی وجود نداشت، قرار شد برای ایجاد فشار بر دولت سعودی در مجامع غیرقضایی بین‌المللی پیگیری‌هایی صورت گیرد. همچنین وزارت امور خارجه در آن زمان درحال رایزنی با برخی از وکلای کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس برای تحقق این موضوع بود که البته تاکنون نتایجی در این زمینه از سوی این وزارتخانه اعلام نشده است.

از دیگر اقدامات کشورمان در اعتراض به بی‌کفایتی آل‌سعود در فاجعه منا، تعطیلی حج تمتع در سال 95 بود، چرا که ایران معتقد بود امنیت زائران تأمین نشده است. اما پس از یک سال وقفه در برپایی حج تمتع، در تفاهم‌نامه حج 96 مسؤولان حج و زیارت کشورمان به موضوع عزت، امنیت و کرامت زائران ایرانی تأکید کردند و خواستار توجه بیش از پیش طرف سعودی به این موارد شدند.

دولتی‌ها هم با بهانههای مختلف از پیگیری فاجعه منا شانه خالی کردند

با این وجود بسیاری از خانواده‌های شهدای منا معتقدند که مسؤولان کشورمان به طور شایسته به دنبال روشن شدن دلیل فاجعه منا و احقاق حقوق خانواده‌های شهدا نیستند. تا جایی که قاسمی فرزند شهید منا می‌گوید: در این چهار سال با وجود پیگیری‌های مختلفی که داشتیم، حتی برگزاری جلسات مختلف در همان سال‌های اول فاجعه منا، هیچ نتیجه‌ای حاصل نشده است و به نظر می‌رسد که مسؤولان برای رسیدن به نتیجه تلاشی نمی‌کنند، بلکه درصدد هستند تا این فاجعه به فراموشی سپرده شود و خانواده‌ها نیز این موضوع را پیگیری نکنند. بنابراین باید بگویم که آخرین اقدامات هم همان اولین اقدامات در پیگیری فاجعه منا است.

همچنین اخوان فرزند شهید منا معقتد است که از سال 1394 که فاجعه منا رخ داد، اولین فرد پیگیر، رهبر معظم انقلاب اسلامی بودند که پس از سخنرانی با اقتدار موجب شدند که آل سعود از موضع خود کوتاه بیاید و پیکر شهدا را به ایران بازگرداند. در این چهار سال اخیر هم باید بگویم که غیر از مقام معظم رهبری، هیچ مسؤولی آن‌طور که شایسته آن عزیزان است، به فکر شهدا منا نبوده و نیست. متأسفانه مسؤولان دولتی هیچگونه دغدغه‌ای برای پیگیری دلیل رخ دادن فاجعه منا و حقوق این خانواده‌ها ندارند.

شمسایی همسر شهید علی محمد خادمی‌زاده نیز در همین باره می‌گوید: گمان می‌کردیم که مسؤولان با قوت پیگیر این فاجعه و روشن شدن دلایل آن باشند، اما متأسفانه در کمال ناباوری این اتفاق نیفتاد و دولتی‌ها هم با بهانههای مختلف از پیگیری این فاجعه شانه خالی کردند و حتی وقتی خانوادهها پیگیر می‌شوند، طوری رفتار می‌کنند که انگار ما خواسته ناحق و زیادی از آن‌ها داریم. دولت مدعی توانمندی سیاست خارجه بود، اما حتی از یک شکایت ساده هم دریغ کرد. برای همه ما سؤال است که چرا اینچنین عمل می‌کنند. حتی گلایه به سازمان حج و زیارت هم بی‌فایده است.

زهرا شعبانی همسر شهید سیدحمیدرضا حسینی نیز معتقد است: ما از سال 1394 تاکنون همان حرف‌هایی را از مسؤولان می‌شنویم که سال 1394 گفته‌اند. یعنی هیچ صحبت جدید و نتیجه خاصی از آن موقع تاکنون حاصل نشده است و البته ما نیز چنان امیدی به مسؤولان دولتی برای پیگیری این فاجعه دردناک نداریم.

مسامحه کشورهای اسلامی با سعودی‌ها در پیگیری فاجعه منا

با تمامی پیگیری‌های مسؤولان کشورمان از متولیان حج تمتع تا وزارت امور خارجه، طرف سعودی همچنان جواب قانع‌کننده برای پرونده شهدای منا نداده است و البته در این بین به نظر می‌رسد مسامحه دیگر کشورهای اسلامی که قربانیانی در فاجعه منا داشتند، باعث شده که آل‌سعود چندان رغبتی به پاسخگویی در این زمینه نداشته باشد و ایران اسلامی به تنهایی احقاق حقوق شهدای منا را پیگیری کند.

برای پیگیری موضوع قتیل الزحام و پرداخت دیه شهدای منا، از برخی دفاتر مراجع عظام تقلید درباره قاعده «قتیل‌الزحام» و این‌که «اگر دیه شهدای منا را دولت مقصر پرداخت نکرد، آیا دولت جمهوری اسلامی باید آن را بپردازد؟» استفتاء کرده‌ایم که همچنان منتظر پاسخ آن‌ها هستیم.

به گزارش فارس، مهرماه سال 94 هم‌زمان با عید قربان، در فاجعه منا که به دلیل بی‌کفایتی شجره ملعونه آل‌سعود اتفاق افتاد، بیش از 7 هزار مسلمان از جمله حدود 500 زائر ایرانی به شهادت رسیدند. پس از آن پیگیری‌ها به منظور احقاق حقوق خانواده شهدای منا و همچنین دلیل رخ دادن فاجعه منا آغاز شد و خبرگزاری فارس نیز در گفت‌وگوهایی پای درد دل خانواده شهدای منا نشست که برخی از این گفت‌وگوها را می‌توانید اینجا، اینجا و اینجا بخوانید.

انتهای پیام /