قطار انتخابات به پشت ایستگاه تبلیغات رسید

پس از آن که به استناد تبصره 3 ماده 35 قانون انتخابات وزارت کشور اسامی نامزدهای عبور کرده از غربال هیات های نظارت را برای فرمانداری ها طی امروز و فردا بفرستد، کار اصلی نامزدها، یعنی عرضه خود به مردم و جلب نظرشان با ارایه برنامه و ترسیم رویکردشان به چگونگی انجام هر چه بهتر مسئولیت وکالت مردم شروع می شود.

زمان رسمی تبلیغات که از روز پنجشنبه 24 بهمن ماه جاری شروع و به مدت هفت روز تا 30 بهمن ماه ادامه خواهد داشت، شاخص ترین مقطع پر التهاب انتخابات است و داوطلبان نمایندگی مجلس و احزاب حامی آنها در این مهلت بیشترین تلاش را برای افزایش محبوبیت خود خواهند داشت.

عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور که دوشنبه هفته جاری برای بازدید از شرکت داروسازی سیناژن به شهرک صنعتی سیمین دشت فردیس به استان البرز رفته بود کل نامزدهای حاضر در رقابت انتخاباتی را تا آن لحظه هفت هزار و 100 تن اعلام کرد.

او گفت که با تائید صلاحیت 2 هزار نفر دیگر از داوطلبان مجلس شورای اسلامی، از سوی هیات های نظارت، تعداد نامزدهای این دوره مجلس از پنج هزار و 100 نفر به این تعداد رسیده است.

البته تایید یا رد صلاحیت نامزدهای انتخابات باز هم می تواند ادامه داشته باشد و از همین رو امروز وزارت کشور با همین تعداد قطعی فعلی وارد مرحله بعدی کار برگزاری می شود.

معیار انتخاب اصلح در کلام امام و رهبر

بعد از تمام شدن فرصت تبلیغات داوطلبان برای انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان، این مردم ایران هستند که کمتر از یک روز فرصت دارند با بصیرت و بینش خود افراد صالح تر و کارآمد تر را برای مجلسین انتخاب کنند.

امام خمینی (رحمت الله علیه) درباره معیار انتخبا وکیل برای مجلس فرموده اند: «... و اما اگر انتخاب اصلح برای مسلمان هاست، «کی و از کجاست» مطرح نیست، از هر گروهی باشد، حزب باشد یا غیرحزب، نه حزب اسباب این می شود که غیر آن فاسد، و نه صددرصد حزبی بودن باعث صلاح آنهاست. و انتخاب اصلح برای مسلمین یعنی انتخاب فردی که تعهد به اسلام و حیثیت آن داشته باشد؛ و همه چیز را بفهمد، چون در مجلس، اسلام تنها کافی نیست، بلکه باید مسلمانی باشد که احتیاجات مملکت را بشناسد و سیاست را بفهمد و مطلع به مصالح و مفاسد کشور باشد، و ممکن است به شما و گروه شما هم مربوط نباشد. اگر اصلح را انتخاب کردید، کاری اسلامی می کنید و این یک محکی است برای خودتان که تشخیص بدهید انتخاب برای اسلام است، یا برای صلاح خودتان...» (صحیفه امام / ج18/ ص197)

در جای دیگر فرموده اند:... توجه داشته باشند رئیس جمهوری و وکلای مجلس از طبقه ای باشند؛ که محرومیت و مظلومیت مستضعفان و محرومان جامعه را لمس نموده و در فکر رفاه آنان باشند، نه از سرمایه داران و زمین خواران و صدرنشینان مرفه و غرق در لذات و شهوات که تلخی محرومیت و رنج گرسنگان و پابرهنگان را نمی توانند بفهمند... (صحیفه امام / ج21 / ص 422)

یا اشاره داشتند:... کسانی را که انتخاب می کنید باید مسائل را تشخیص دهند، نه از افرادی باشند که اگر روس یا امریکا یا قدرت دیگری تشری زد بترسند، باید بایستند و مقابله کنند (صحیفه امام / ج18/ ص276) امام راحل در جایی دیگر فرمودند:... باید خودتان تشخیص بدهید که آدم صحیحی است تا اینکه بتوانید رأی بدهید. مجرد اینکه این آدم یک آدم خوبی است خیلی، اول وقت نمازش را میخواند و نماز شب میخواند. این برای مجلس کفایت نمیکند. مجلس اشخاص سیاسی لازم دارد، اشخاص اقتصاددان لازم دارد، اشخاص سیاستمدار لازم دارد، اشخاص مطلع بر اوضاع جهان لازم دارد. باید تعهد به اسلام باشد و موافقت با جمهوری اسلامی باشد لکن این مسائل هم باشد. در یک مجلس باید همه چیز باشد در این کمیسیونهای مجلس از امور ارتشی و کشاورزی و اقتصاد و همه چیز بحث میشود، باید مطلع باشند اینها. آنهایی که در این کمیسیونها هستند باید اشخاصی باشد در بینشان که عالم به اقتصاد باشد، عالم به امور کشاورزی باشد، عالم به اموراداری باشد، عالم به مسائل جهانی باشد. مجلس میخواهد ایران را در مقابل جهان اداره کند، مجلس یک چیزی نیست که بخواهد ایران را در مقابل خودش درست بکند... (صحیفه امام / ج 18/ ص 284) حضرت امام خامنه ای، مقام معظم رهبری نیز معیارهای را برای انتخاب اصلح در اداوار مختلف بیان داشته اند که بسیاری از آنها عین کلام امام راحل است به عنوان نمونه در سال 86 فرمودند:... وعدههای غیر عملی ملاک نیست. من با خود نمایندههای محترم در دورههای مختلف وقتی مواجه شدم، به اینها گفتم: آقایان و خانم‌های نماینده! وظیف نماینده این نیست که وعد عمرانی و فلان پروژه، فلان کار را در منطق انتخابی خود به مردم بدهد؛ اینها کار اجرایی است، کار دولت است. وظیف نماینده این است که بتواند قانون مورد نیاز کشور را پیدا کند، آن قانون را جعل کند. وقتی قانون شد یعنی قاعدهای گذاشته میشود دستگاههای اجرایی و قضایی مجبورند برطبق قانون عمل بکنند و عمل می‌کنند. وعدههای غیرعملی دادن، وعدههای بزرگ دادن، اینها ملاک نیست؛ باید مردم توجه کنند؛ گاهی علامت منفی هم هست. " (سخنرانی مقام معظم رهبری، 98/10/12 یزد)

در جایی دیگر فرمودند:«... در برخی تبلیغات انتخاباتی شعارهایی دیده میشود که نه فقط رنگ و بوی مذهبی ندارد، بلکه ضد مسائل انقلابی و دینی است و این خطر است. البته ما به هوشیاری ملت مطمئن هستیم، اما این احتمال وجود دارد که یک کسی بتواند با تبلیغات مختلف و غبارآلوده کردن فضا به مجلس راه یابد. البته ملت آگاه و رنج کشیده بیدار است و اگر مشاهده کرد که عنصر وابستهای به مجلس راه یافت، او را از مجلس نیز بیرون خواهد انداخت...»

اما همانطور که امام راحل همواره بر بحث تعهد در کنار تخصص تاکید داشتند، مقام معظم رهبری نیز با اشاره به برخی تبلیغات در مورد اصالت دادن به تخصص داوطلبان نمایندگی تصریح می‌کنند:... تخصص نیز امری لازم است و ما امروز متخصص کم نداریم، اما ملت هوشیار ایران باید دقت کند که در میان همین متخصصان، متدین‌ها را انتخاب کند؛ زیرا دین و تدین مانع وابستگی میشود و اگر دینداری نباشد وابستگی آسان می شود.... (سخنرانی 28/1/75 در جمع فرماندهان و پرسنل ارتش)

یک باور غلط که در ذهن عموم مردم در رابطه با وظایف نمایندگان مجلس هست؛ این است که وظیفه اصلی نمایندگان، پیگیری و جذب امکانات مختلف برای حوزه انتخابی خود است. بر همین اساس یکی از راهکارهای تبلیغاتی نمایندگان این است که وعده‌های مختلفی در زمینه طرح های عمرانی و رفاهی به مردم منطقه خود می‌دهند که بسیاری از این وعده‌ها غیر عملی است. در حالی که از اساس وظیفه نماینده منتخب یک حوزه انتخابی آن است که به عنوان نماینده افکار عمومی آن بخش از کشور، در بحث قانونگذاری و نظارت بر دستگاه‌های اجرایی ایفای نقش نماید.

هر چند با شروع تبلیغات است که صحنه رقابت انتخاباتی داغ می شود اما در عمل فرآیند برگزاری انتخابات از ماه ها قبل شروع می شود که در ادامه راه آمده را مرور می کنیم.

فروردین ماه امسال که وزارت کشور از روز شمار انتخابات پرده برداشت و از ارسال جدول برگزاری انتخابات به شورای نگهبان خبر داد، در عمل مهمترین رخداد ملی کشور وارد مرحله عملیاتی شد و هر چند بخش زیادی از کار پر حجم و دقیق این عملیات در لایه های اجرایی انجام می شود اما مردم در عمل همزمان با شروع ثبت نام داوطلبان با شروع کار مواجه می شوند.

همزمان با یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی، انتخابات میان دوره‌ای پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری نیز برگزار می شود و همین تداخل حجم زیادی بر کارهای اجرایی وزارت کشور به عنوان متولی اصلی برگزاری انتخابات در کشور افزوده است که شاید آموزش دست اندرکاران و مجریان برگزاری انتخابات در چند سطح از برجسته ترین اقدامات آن باشد.

برای برگزاری انتخابات سالم و قانونی، 3 هزار نفر از عناصر برگزاری انتخابات مجلس یازدهم شامل فرمانداران، معاونان فرماندار، بخشداران،‌70 هزار نفر از نمایندگان فرمانداران و 20 هزار بازرس آموزش دیده اند.

اگر چه روز دوشنبه 20 آبان ماه ستاد انتخابات کشور افتتاح شد و عبدالرضا رحمانی‌فضلی وزیر کشور در آئین این گشایش تاکید کرد که وزارت کشور تلاش دارد با حفظ بی‌طرفی کامل و با دقت و تامل و در نظرگرفتن همه شرایط بویژه در نظر گرفتن تنوع جغرافیایی، فضای مساعد و مناسب انتخاباتی را در کشور ایجاد کند اما در عمل فرآیند انتخابات چندین ماه قبل تر از آن آغاز شده بود.

آیین گشایش ستاد انتخابات کشور 20 آبان 1398

البته فرآیندهای اجرایی انتخابات با ابلاغ دستور وزیر کشور در روز یکشنبه 10 آذر ماه به فرمانداران و مراکز حوزه‌های انتخابیه آغاز شد و بلافاصله پس از وصول این دستور فرایند ثبت نام از داوطلبان در 208 فرمانداری به عنوان مراکز حوزه انتخابیه و ستاد ثبت نام وزارت کشور کلید خورد.

انتخابات امسال نسبت به سنوات قبل تغییراتی نیز دارد که یکی از این تغییرات در انتخابات مجلس یازدهم که در دوم اسفند ماه امسال یعنی 10 روز دیگر برگزار می شود، نسبت به انتخابات مجالس پیشین، افزایش حوزه‌های انتخابیه از 207 حوزه به 208 حوزه انتخاباتی است.

در جریان اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس در خرداد ماه 1395، حوزه انتخابیه میاندوآب، شاهین‌دژ و تکاب به دو حوزه انتخابیه مستقل تقسیم شد و حوزه انتخاباتی جدیدی به نام حوزه انتخابیه شاهین‌دژ و تکاب ایجاد شد.

عدم افزایش تعداد نمایندگان

تعداد کرسی‌های مجلس یازدهم 290 نفر است و این تعداد کرسی درپی مخالفت نمایندگان مجلس دهم با افزایش آن در خرداد 98 ثابت ماند.

البته این وضعیت برای تعداد صندلی های نمایندگی در مجلس بر خلاف قانون است و توزیع نمایندگان در سطح کشور در حال حاضر با نقد هایی روبرو است.

به عنوان مثال یک استان مانند البرز به ازای هر 493 هزار نفر شهروند حائز شرایط رای دادن خود تنها یک نماینده به مجلس دارد و استان سمنان به ازای هر 123 هزار نفر یک نماینده دارد.

بر اساس اصل 64 قانون اساسی هر 10 سال یک بار با در نظر گرفتن عوامل انسانی، سیاسی، جغرافیایی و نظایر آن، امکان افزوده شدن حداکثر 20 نماینده به تعداد نمایندگان موجود، وجود دارد که 20 سال پیش برای آخرین بار این اتفاق افتاد و 20 کرسی به تعداد نمایندگان مجلس اضافه شد.

اما در خرداد ماه سال جاری، نمایندگان مجلس با کلیات «طرح یک ماده‌ای اصلاح جدول حوزه‌های انتخابیه مجلس شورای اسلامی و تعداد نمایندگان آن‌ها» مخالفت کردند و بدین ترتیب افزایش تعداد نمایندگان مجلس از 290 نماینده فعلی تغییری نکرد.

یکی دیگر از تغییراتی که در انتخابات پیش‌روی مجلس نسبت به انتخابات مجالس پیشین قابل بیان است، کاهش میزان رأی‌آوری منتخبین از 25 درصد به 20 درصد است.

یعنی در ادوار قبلی اگر کسی می‌خواست وارد مجلس شود باید 25 درصد آراء صحیح حوزه انتخابیه خود را کسب می‌کرد اما با اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس در تاریخ سوم خرداد ماه 95، نامزدها با تصاحب 20 درصد از کل آراء می‌توانند جواز حضور در بهارستان را به عنوان نماینده مردم حوزه انتخابیه خود کسب کنند.

واجدین رای دادن

به گفته جمال عرف معاون سیاسی وزیر کشور و رئیس ستاد انتخابات، طبق بررسی های مستمر و تخصصی کمیته‌ای ویژه در ستاد انتخابات کشور که با حضور نمایندگان مرکز آمار ایران، ثبت احوال کشور و مشاورین متخصص جمعیت شناس تشکیل شد، روز جمعه دوم اسفند ماه سال جاری، یعنی روز رای گیری، 57 میلیون و 918 هزار و 159 نفر در ایران واجد شرایط رای دادن هستند که از این بین 2 میلیون و 931 هزار و 776 نفر برای اولین بار می توانند پای صندوق های رای حاضر شوند.

از کل واجدین شرایط شرکت در انتخابات دوم اسفند 98، تعداد 29 میلیون و 39 هزار و 152 نفر مرد و تعداد 28 میلیون و 879 هزار و 6 نفر زن هستند.

با توجه به این که تعداد واجدین شرایط رای دادن در مجموع حدود 57 میلیون نفر است و مجلس یازدهم 290 صندلی دارد، می توان گفت که در عمل هر نماینده وکالت 190 هزار رای واجد شرایط را نمایندگی می کند که به اعتقاد کارشناسان این توزیع به نسبت جمعیت باید در مجلس آتی بازنگری شود.

افزایش تعداد شعب اخذ رای

امسال آمایش شعب اخذ رأی نیز صورت گرفته است تا در برخی شعب تراکم رأی دهنده رخ ندهد و در این راستا تعداد شعب با افزودن 3 هزار شعبه جدید به 55 هزار شعبه اخذ رأی افزایش یافته است.

البته طبق سنوات قبل با توجه به تدابیر ضرورت آمادگی برای رخدادهای پیش بینی نشده حدود 10 هزار صندوق ذخیره هم برای انتخابات اسفند ماه تهیه شده است.

صندوق‌های اخذ رأی امسال به شکل شفاف ساخته شده تا داخل صندوق‌ها بدون آنکه آرای آن دیده شود، مشخص باشد.

مقرر شده است صندوق‌های دوره‌های گذشته که شفاف نبود توسط استانداری‌ها در قالب مزایده فروخته شود و درآمد آن برای برگزاری انتخابات امسال هزینه شود.

در این دوره، تعداد افراد ثبت نام کننده در انتخابات مجلس یازدهم، نسبت به دوره گذشته حدود 29 درصد افزایش داشت و به گفته جمال عرف آمار کل ثبت نام داوطلبان در انتخابات مجلس که قطعی شدند به 16 هزار و 145 نفر رسید که از این میان حدود 85 درصد داوطلبان انتخابات مجلس مرد و باقی بانوان بودند.

بعد از غربال هیات های اجرایی و هیات های نظارت در نهایت از میان جمعیت انبوه داوطلبان ثبت نام شده 7 هزار و 100 نفر به عرصه رقابت رسیدن و از 24 بهمن ماه تبلیغات خود را شوع خواهند کرد.

امسال تخلفات انتخاباتی علاوه بر ستاد انتخابات و هیات های اجرایی، توسط دستگاه قضایی نیز رصد می شود و سازوکارهایی برای برخورد با تخلفات زودهنگام انتخابات در نظر گرفته شده است.

*س_برچسب‌ها_س*

• وزارت کشور
• انتخابات مجلس شورای اسلامی
• تبلیغات انتخاباتی