لبنان؛ افزایش مهاجرت و کاهش جمعیت
بیروت - ایرنا - شدت گرفتن بحران سیاسی و اقتصادی در لبنان باعث وخیم تر شدن اوضاع معیشتی و بالا رفتن نرخ بیکاری و به دنبال آن افزایش میزان مهاجرت و کاهش جمعیت جوان این کشور شده است.
افزایش نرخ مهاجرت و نیز کاهش جمعیت در لبنان 2 علت فرهنگی و اقتصادی دارد.
علت اقتصادی
گرایش بیشتر جوانان لبنانی به علم و فناوری و ادبیات و هنر از جمله نقاشی، سینما، تئاتر، نگارگری، تصویربرداری، خوانندگی، بازیگری، روزنامه نگاری، فعالیت در عرصه ورزش، اطلاعات و رسانه های ارتباط جمعی و شبکه های اجتماعی است.
این گرایش و کسب معلومات در حوزه های یاد شده در مقطع دبیرستان و دانشگاه در داخل لبنان به دلیل فقدان بازار کار و مشکلات اقتصادی سبب شده تا شمار بسیاری از جوانان این کشور همه ساله به خارج مهاجرت کنند.
برپایه مطالعات مراکز اجتماعی و پژوهشی لبنان، مقصد مهاجرت جوانان این کشور در سال 2019 و سال های پیش از آن کشورهای اروپایی، آمریکای لاتین بخصوص برزیل، کانادا، آمریکا، استرالیا، کشورهای عربی و آفریقایی بوده و هدف آنان یافتن فرصت های شغلی، کسب درآمد، ادامه تحصیلات و پاسخ به امیال و گرایش های فرهنگی و اجتماعی خویش است.
نبود مراکز مشاوره ای برای کمک به نیروی جوان و آشنا کردن آنان با مراکز داخلی که باید جذب آن شوند، باعث بروز و افزایش پدیده مهاجرت در لبنان شده است. افزون بر این، دولت مرکزی به دلیل ضعف و فساد و اختلاف شدید سیاسی، قادر نیست آن گونه که شایسته و لازم است از این قشر و گرایش های فرهنگی آنها حمایت کند. در نتیجه تمایل به مهاجرت در جوانان افزایش یافته است.
بر اساس گزارش دفتر سازمان ملل در بیروت، 43 درصد جوانان لبنانی تمایل به مهاجرت به دیگر کشورها دارند و بیش از 20 درصد نیز در سال گذشته از سفارت خانه های کشورهای غربی و عربی درخواست روادید مهاجرت کرده اند.
گزارش مرکز اسناد و آمار لبنان نیز بیانگر کاهش جمعیت این کشور در سال میلادی گذشته و سال های پیش از آن به دلیل پدیده مهاجرت است. به همین دلیل با آن که جمعیت لبنان در سال 2004 میلادی 4 میلیون و 500 هزار نفر بود و به رغم گذشت 16 سال، جمعیت این کشور نه تنها افزایش پیدا نکرده که اکنون به 4 میلیون نفر کاهش یافته است.
البته 2 میلیون پناهنده فلسطینی و پناهجوی سوری در لبنان زندگی می کنند که در گزارش مرکز اسناد و آمار این کشور جزو جمعیت اصلی این کشور محسوب نشده است، بلکه ساکن در لبنان قلمداد شده اند.
«مارال توتلیان گیدانیان» مدیر کل اداره مرکزی آمار ابتدای ماه میلادی جاری در یک نشست خبری در بیروت گفت: شمار ساکنان لبنان در سال 2019 میلادی 6 میلیون نفر بوده که 70درصد لبنانی و 30 درصد غیر لبنانی (سوری، فلسطینی و آفریقایی) بودند.
برپایه گزارش مرکز اسناد و آمار لبنان، از جمعیت 4 میلیون و 500 هزار نفری این کشور در سال 2004 میلادی 30 درصد آن را جوانان تشکیل می دادند و از جمعیت 4 میلیون نفری این کشور در سال 2019 میلادی تنها 17 درصد آن جوانان هستند و این کاهش بخاطر مهاجرت رخ داده است.
دروازه های لبنان برای خروج جوانان و حضور در میدان فعالیت فرهنگی در دیگر کشورها باز است و هر سال به ویژه ظرف 6 ماه گذشته که بحران اقتصادی تشدید و اعتراضات مردمی آغاز شده، شمار زیادی از آنان از وطن خارج شده اند.
«ایوا ابی حیدر» پژوهشگر لبنانی هفته گذشته در گزارش خود در روزنامه «الجمهوریه» چاپ بیروت نوشت: شمار لبنانی های مقیم خارج از این کشور در جهان بین 12 تا 16 میلیون نفر، یعنی سه تا چهار برابر جمعیت کنونی لبنان است.
افزایش میزان مهاجرت نسل جوان، کاهش نرخ ازدواج و افزایش افراد مجرد، تاخیر در سنین ازدواج و تشکیل خانواده، گرایش زوج های جوان به نداشتن فرزند یا داشتن فرزند کمتر همگی در کاهش جمعیت لبنان موثر بوده است. در گزارشی که به تازگی وزارت امور اجتماعی لبنان منتشر کرده، آمده است که میانگین سن ازدواج در سال گذشته در مردان به 32 سال و در زنان به 29 سال رسیده است.
مرکز پژوهشی «البیان» بیروت هم پیش بینی کرده که با ادامه وضعیت کنونی و تداوم پدیده مهاجرت، جمعیت جوان لبنان تا سال 2030 به 14 درصد کل جمعیت این کشور کاهش یابد. خطری که لبنان اکنون و در آینده با آن روبرو است، بازنگشتن شمار زیادی از جوانان مهاجر، تحصیل کردگان و نیروی انسانی کارآمد به وطن است.
بر مبنای گزارش مرکز یاد شده، در لبنان برای 320 هزار دانش آموخته دانشگاه که در پنج سال گذشته از این کشور مهاجرت کردند، 32 میلیارد دلار هزینه شده و اگر این تعداد نیروی انسانی کارآزموده قصد بازگشت نداشته باشند، زیان علمی و مادی فراوان به لبنان وارد خواهد شد.
علت فرهنگی
افزون بر دلیل فرهنگی، هر سال هزاران لبنانی به دلیل بحران بیکاری از کشورشان خارج می شوند و بالا گرفتن موج مهاجرت جوانان و برنگشتن آنان، سبب کاهش جمعیت شده است.
توتلیان گیدانیان مدیر کل اداره مرکزی آمار لبنان در این ارتباط گفته است: جمعیت در سن کار، یعنی 15 سال به بالا 3 میلیون و 677 هزار نفر و میانگین بیکاری در لبنان در سال میلادی گذشته 11.4 درصد بود، اما میانگین نرخ بیکاری در بین جوانان تحصیل کرده و دارای مدرک دانشگاهی به 35 درصد رسیده است.
ابی حیدر هم در گزارش خود در روزنامه «الجمهوریه» نوشت که سریع ترین راه حل در مقابل مردم به ویژه جوانان لبنان برای رهایی از بیکاری و وضعیت بد معیشتی، مهاجرت است، به خصوص که آنان دارای مهارت و ورزیدگی بالایی هستند.
در ادامه این گزارش آمده است: با شدت گرفتن بحران اقتصادی و سیاسی و آغاز اعتراضات مردمی در ماههای اخیر، لبنان با موج جدید و بزرگی از مهاجرت مواجه شده، اما مهاجران اکنون با چالش ها و سختی های زیادی روبرو هستند.
ابی حیدر به نقل از «موسسه بین المللی اطلاعات» لبنان افزود: بررسی هایی که این موسسه انجام داده، نشان می دهد که در سال 2019 میلادی شمار لبنانی های مهاجرت کرده ای که به وطن بازنگشته اند حدود 62 هزار نفر است که در همسنجی (مقایسه) با سال 2018 میلادی 42 درصد افزایش داشته است.
وی نوشت: با گذشت زمان وضعیت شغلی و اقتصادی در کشورهای مقصد برای لبنانی های مهاجر دشوارتر می شود با این همه آمارهای مهاجرت، افزایش خواهد داشت، زیرا نزد 90 درصد مردم لبنان، بیکاری و اوضاع سخت معیشتی و سیاسی باعث مهاجرت آنان می شود.
ابی حیدر در گزارش خود اضافه کرد: وضعیت معیشتی در کشورهای خارجی همانند سابق نیست، همانطور که میزان حقوق در این کشورها نیز به نصف رسیده است، در عین حال جوانان لبنان هنوز میل به مهاجرت دارند، به خصوص کسانی که خانواده تشکیل نداده یا مسکن خاص خود را ندارند.
البته طبقه اشراف و اغنیا و خانواده های ثروتمند لبنان و مقام های سیاسی و مذهبی این کشور که بهترین امکانات و وضعیت رفاهی مناسب را دارند و در خانه های بزرگ و قصرها زندگی می کنند، غم بیکاری ندارند و در میان کشور خود و دیگر کشورهای جهان در حضر و سفر هستند.
بر اساس گزارش موسسه بین المللی اطلاعات لبنان، 55 درصد جمعیت لبنان جزو طبقه فقیر، 25 درصد طبقه متوسط و 20 درصد طبقه اشراف و اغنیا هستند.
مطابق این گزارش، روند فزاینده مهاجرت مردان و جوانان طبقه های اجتماعی لبنان به دلایل فرهنگی و اقتصادی باعث شده تا میزان جمعیت زنان و دختران رشد قابل توجهی پیدا کند، به طوری که امروز در برابر هر 100 مرد لبنانی 120 زن وجود دارد.
افزون بر فقر، ایجاد دگرگونی در روابط زناشویی، سست شدن بنیان خانواده، برخی کمبودهای فرهنگی و روانی، مشکلات در روابط جوانان با اولیا و رهبران سنتی مذهبی، بیکاری و ناامنی از جمله مسایل اجتماعی و فرهنگی لبنان در زمان حاضر است.
بیشتر این مشکلات و مسایل، نتیجه ساختار طایفه ای و نظام سیاسی، دخالت خارجی در امور داخلی لبنان و پیامدهای منفی این دخالت است.
*س_برچسب‌ها_س* *س_پرونده خبری_س*