مدیریت آب، اولویت سازمان محیط زیست

11 مهر ماه علی سلاجقه با حکم رئیس جمهوری با سمت «معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست» بر کرسی این سازمان تکیه زد و اکنون 45 روز است که سکاندار سازمان سبز کشور است، تحصیلات سلاجقه در زمینه آب است و فوق دکتری خود در رشته مهندسی منابع آب را از فلوریدای آمریکا اخذ کرده که با توجه به بحران کم آبی در کشور این روند و رویکرد وی می تواند نویدی برای برون رفت از چالش کم آبی باشد.

رویکرد سلاجقه در حوضه آب «مدیریت جامع حوضه آبخیز» است و خود نیز بارها بر آن تاکید کرده بود، در اولین نشست خبری خود اعلام کرد که متناسب با هر حوضه آبی از آن بهره برداری نکردیم، وی با انتقال آب بین حوضه ای موافق نیست و معتقد است که این روش در دنیا هم موفق نبوده است.

یکی از برنامه های سازمان حفاظت محیط زیست مدیریت منابع آب در حوضه است، سلاجقه می گوید باید برای همه ظرفیت ها در هر بخشی آبی را در تمام سطوح احصاء کنیم، ابتدا باید آبهای جاری مدیریت شوند بعد به سراغ دیگر اقدامات برویم، مثلا چندی پیش در شمال کشور بارندگی های خوبی داشتیم با این آبها چه کار کردیم؟ آنها را چگونه مدیریت کردیم؟ یا در جنوب هم وضع همین گونه است، پس اول باید برای داشته های خود برنامه داشته باشیم بعد اگر شرایط به گونه ای بود که احساس نیاز شد مثلا به انتقال بین حوضه ای برویم، اما با تمام اینها معتقدم باید با هزینه کمتر، داشته های خود را مدیریت کنیم.

شرکت در نشست گلاسکو اولین کار بین المللی سلاجقه در کسوت رییس سازمان حفاظت محیط زیست بود که در آن موضع ایران را نسبت به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای بیان کرد، وی درباره نتایج نشست گلاسکو گفت: تعهدات ایران در توافق پاریس چهار درصد کاهش گازهای گلخانه‌ای بدون رفع تحریم ها و هشت درصد در صورت برداشته شدن تحریم‌ها بود که با توجه به اینکه پیش تعهد بوده، الزام آور نبود، همچنین در مجلس نیز مصوب نشده بود چون شبهاتی داشت که باید برطرف شود.

وی با بیان اینکه در اجلاس گلاسکو در بیانیه‌اش مطرح کرده کشورهایی که طبیعت دنیا را آلوده کردند، حالا که دنیا را تخریب کردند و از لحاظ اقتصادی به جایی رسیده اند می‌توانند از انرژی‌های نو استفاده کنند، می‌خواهند کشورهای دیگر را مجبور به کاهش انتشار کنند، این سیاست استثماری است که به کشورها می‌گویند هم منابع فسیلی را تعطیل کنید و هم مولدهای انرژی پاک را از ما بخرید.

کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در ایران به 5 درصد رسیده است

سلاجقه درباره اجرای سیاست‌های ابلاغی رهبری در زمینه محیط زیست گفت: در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری مسائل به گونه ای بیان شده که بر اساس آن ما کاهش چهار درصدی گازهای گلخانه‌ای را انجام می‌دهیم، حتی این کاهش به پنج درصد رسیده است، وقتی در نشست گلاسکو گفتیم که ما این سیاست ها را داریم برای دنیا غیر منتظره بود.

وی تاکید کرد: تعهد دادن به یک توافق بین‌المللی مستلزم هزینه است و برای تعهد چهار درصدی مورد توجه در توافق پاریس، 17 میلیارد دلار باید هزینه کرد و برای انجام تعهدات 12 درصدی عددی حدود 51 میلیارد دلار باید هزینه کنیم.

سلاجقه افزود: کشورهای توسعه یافته در اجلاس گلاسکو اعلام کردند، 100 میلیارد دلار برای کمک به کشورهای توسعه یافته در کاهش انتشار گازهای گلخانه ای در نظر گرفته‌اند، اما کشوری که با تروریسم اقتصادی محاصره شده، چطور می‌تواند به تعهدات خود عمل کند؟ این تعهد یک طرفه به سامان نمی‌رسد.

دیدار سلاجقه با رئیس پیمان آب و هوایی ملل متحد در حاشیه گلاسکو 

سلاجقه و «پاتریشیا اسپینوزا» رئیس پیمان آب و هوایی سازمان ملل متحد در حاشیه اجلاس گلاسکو دیدار و گفت و گو کردند، در این ملاقات سلاجقه با تأکید بر اقدامات و سیاست‌های کشورمان در راستای استفاده از انرژی‌های پاک گفت: همواره مقوله استفاده از انرژی‌های پاک جزو اولویت‌های ما به شمار می آید.

«پاتریشیا اسپینوزا» نیز با ابراز خرسندی از حضور هیات ایرانی در این نشست گفت: ایران یک کشور نفت خیز با ظرفیت های بالا است که سعی کرده مسیر توسعه و پیشرفت را طی کند، برقی کردن وسائل نقلیه و استفاده از انرژی های پاک در جهت توسعه، استفاده از تکنولوژی های نو در حمل و نقل از اقدامات خوبی است که شاهد آن هستیم.

وی در ادامه با ابراز خرسندی از تولید خودروی برقی در ایران خبر داد و گفت: آخرین خبری که در این مورد مطلع شدم تولید خودروی برقی برای اولین بار در ایران است که توانست مجوز ورود و عرضه به بازار را دریافت کند. این قدم ها همه در ایجاد هوای پاک نقش سازنده‌ای در جامعه خواهند داشت.

گلایه سلاجقه از قطع کمک‌های تسهیلات جهانی محیط زیست به ایران

دیدار رییس سازمان حفاظت محیط زیست با کارلوس مانوئل رودریگز (Carlos Manuel Rodriguez) رئیس تسهیلات جهانی محیط‌زیست در حاشیه بیست و ششمین اجلاس اعضای کنوانسیون تغییر اقلیم یکی دیگر از برنامه های وی در نشست گلاسکو بود.

سلاجقه در این دیدار ضمن اشاره به همکاری‌های پیشین تسهیلات جهانی محیط زیست جف (GEF) گفت: ایران تا پنجمین دور اعطای تسهیلات صندوق جهانی محیط زیست (GEF)، از کمک‌های این صندوق بهره جسته و با کمک‌های مذکور به پیشبرد اهداف زیست‌محیطی سرعت بخشیده است، درحالی که اعطای این کمک‌ها از دور پنجم قطع شده است.

وی در این دیدار با لزوم نگرش اثرات فرامرزی محیط زیست خواستار تخصیص اعتبارات ایران در دور بعدی کمک‌های این صندوق شد.

سلاجقه با وزیر محیط زیست و تغییرات‌آب و هوایی قطر دیدار کرد

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در نخستین روز سفر خود به گلاسکو با هیات قطری دیدار و گفت و گو کرد، در این دیدار علی سلاجقه معاون رئیس جمهوری ایران و «فالح بن ناصر آل ثانی» وزیر محیط زیست و تغییرات آب و هوایی کشور قطر در خصوص موضوعات مشترک محیط زیستی کشور به تبادل نظر پرداختند.

سلاجقه در این دیدار با تاکید بر اینکه مشکلات محیط زیستی در منطقه باید با همکاری کشورها و استفاده از توان کارشناسان منطقه ای مرتفع شود گفت: برای حفظ و احیای حوزه اکولوژی خلیج فارس، جنگل های حرا، ذخایر ژنتیکی دریا و نیز پیش گیری ازآلودگی دریا آمادگی همکاری های مشترک را داریم.

به دنبال توسعه کم اثر بر محیط زیست هستیم

توسعه چرخ موفقیت هر کشوری است و نمی توان مانع به حرکت در آمدن آن شد اما باید در این مسیر مراقب بود که داشته های خود را فدای توسعه نکنیم یعنی اینطور نباشد که توسعه به هر قیمتی؛ چون زمانی که آب و خاک یک منطقه از بین برود دیگر با هیچ مبلغی و اقدامی جایگزین نمی شود از این رو سلاجقه می گوید که به دنبال توسعه کم اثر هستیم یعنی توسعه باید صورت گیرد اما باید توسعه ای باشد که حداقل آسیب را به محیط زیست وارد کند، هر صنعتی برای فعالیت موظف است مجوزهای محیط زیستی دریافت کند و سازمان به عنوان متولی ارائه مجوزها باید خود به سراغ دستگاه های مختلف برود و بهترین گزینه را به آنها پیشنهاد دهد تا هم توسعه صورت گیرد و هم کمترین آسیب به محیط زیست وارد شود.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: مطالبه مردم رفع بیکاری و مشکلات اقتصادی است، این مشکلات باید رفع شود اما اجرای آن نیز باید به دست متخصصان امر سپرده شود تا کمترین آسیب به محیط زیست وارد شود، با برداشت های بی رویه پوسته زمین با مشکل مواجه شده است، چاه های غیر مجاز زیادی وجود دارد که بی رویه آبهای زیرزمینی را به سطح می آورند و این فرونشست زمین را با شدت بیشتری ایجاد می کند، در این شرایط زمینی که فرو می رود دیگر می میرد و به هیچ وجه قابل برگشت نیست، این یعنی اینکه سرمایه ملی تلف شده است.

با استحصال آب ژرف مخالفیم 

چندی پیش وزیر نیرو علی اکبر محرابیان وزیر نیرو گفته بود که علاوه بر تأمین آب از دریا که باید در دستور کار داشته باشیم، می‌توانیم از منابع آب ژرف استفاده کنیم که در شرق ایران در عمق دو تا سه هزار متری زمین می‌توان از آن استفاده کرد.

اما سلاجقه تاکید کرده است که با استحصال آب ژرف مخالفیم، کشور عربستان از این آب ها زیاد استفاده کرده اما ما باید تا حد امکان از این آبها به عنوان منابع ملی محافظت کنیم، ایران کشوری خشک و نیمه خشک است یعنی اقلیم کشور ما خشکی و خشکسالی است و گذشتگان ما خود را با این شرایط هماهنگ کرده بودند اما نسل ما این کار نکرد و هر آنچه داشت را از بین برد و حالا به فکر استفاده از آب ژرف که سرمایه ملی است افتاده است، ما باید خود را با شرایط اقلیم کشور هماهنگ کنیم مثلا در بخش کشاورزی تلاش کنیم تا با فرهنگ سازی از گیاهان کم آب بر استفاده کنیم نه اینکه در همان ابتدا به سراغ آخرین راهکار برویم، معتقدم باید با هزینه کمتر، داشته های خود را مدیریت کنیم.

تقویت دیپلماسی آب جزو برنامه های سازمان محیط زیست است 

آب نقش مهمی در تغییر سیاست ها و اقتصاد قرن 21 دارد، امروزه منابع آبی به علت افزایش جمعیت، استفاده نادرست، فعالیت های صنعتی و تغییرات اقلیمی در معرض آلوده شدن قرار دارد از این رو سیاست های مدیریتی منابع آبی از اهمیت زیادی برخوردار است، در کشور ما سیاست و استراتژی مصوب آب در سطح ملی تقریبا وجود دارد اما سند مصوب ملی که اهداف، چشم اندازها و استراتژی های آبی ما را در سطح بین المللی ارائه دهد و ساختارهای لازم را نشان دهد وجود ندارد در حالیکه مدیریت جامع و بهم پیوسته منابع آب در حوضه ها و رودخانه های مشترک بین المللی از اهمیت بیشتری نسبت به حوضه های آبریز ملی هر کشور برخوردار است.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست دراین باره گفته بود که در مسائل آبهای بین المللی قوانین جامعی نداریم، قوانین ما در زمینه اقیانوس ها بیشتر به بحث کشتیرانی بر می گردد اما در زمینه آبهای مرزی، دریاها، اقیانوس ها و سفره های آب زیر زمینی قوانین خوبی نداریم در حالی که باید در این زمینه قوی تر عمل کنیم تا بتوانیم حقابه خود را از کشورهای همسایه بگیریم.

وی تاکید کرد در حوزه دیپلماسی محیط زیست و آب خوب عمل نکردیم به عنوان مثال یکی از این نقاظ ضعف احداث سد ایلیسو توسط ترکیه بر روی رودخانه ارس است که در زمان مناسب اقدام نکردیم و اکنون مشخص نیست که تکلیف حقابه ما از آن چه می شود اما خوشبختانه دستگاه‌های متولی، برگزاری جلساتی را آغاز کرده‌اند و امیدواریم حقابه های محیط زیستی خودمان را داشته باشیم، ما هم تقویت دیپلماسی آب را جزو برنامه های سازمان محیط زیست قرار داده ایم.

صدور پروانه شکار علمی می شود 

شکار همواره یکی از دغدغه های دوستداران حیات وحش و محیط زیست است و سازمان حفاظت محیط زیست نیز به عنوان متولی حیات وحش و طبیعت کشور پروانه شکار را صادر می کند که بنا به گفته سلاجقه سازمان امسال هیچ مجوزی برای شکار چهارپایان صادر نکرده است، وی معتقد است که صدور پروانه شکار باید کاملا علمی و منطقی باشد و تاکنون نیز سازمان مجوزی برای چهاریان صادر نکرده اما مقوله احصاء سرشماری در دستور کار قرار دارد و ادارات کل استانی در حال انجام آن هستند.

وی با تاکید بر اینکه اجازه نمی‌دهیم شکار در میان گونه‌های در آستانه انقراض انجام شود، گفت: زمانی که سرشماری انجام شد بعد از بررسی و به دست آمدن شرایط کلی از حیات وحش تصمیم گیری خواهیم که البته به طور قطع در این تصمیم گیری معیشت مردم را نیز در نظر خواهیم گرفت.

گوشزد حساسیت گرد و غبارهای خوزستان به مجامع بین المللی

گرد و غبار به عنوان پدیده ای نوظهور چند سالی است که کشور را درگیر خود کرده و مشکلات زیادی را برای بخش های مختلف به ویژه استان های جنوبی ایجاد کرده است، براساس مطالعات انجام شده حدود 35 میلیون هکتار اراضی گرد و غبارخیز در کشور در 23 استان کشور وجود دارد که شدت و ضعف های گوناگونی دارد، سازمان حفاظت محیط زیست نیز با برنامه های گوناگون درصدد مدیریت و کنترل این مناطق است.

البته کانون های گرد و غبار فقط داخلی نیست بلکه گرد و غباری زیادی از کشورهای همسایه به سمت کشور ما گسیل می شود که ستاد ملی هماهنگی، مدیریت و مقابله با گرد و غبار سازمان حفاظت محیط زیست براساس طرحی اقدام به شناخت این کشورها کرد که در گام اول کشورهای ترکمنستان، ازبکستان، افغانستان، پاکستان، عراق، سوریه، عربستان، قطر، یمن و دیگر کشورهای مستعد مورد بررسی نوع و میزان ایجاد آلودگی قرار گرفتند که مشخص شد بیش از 300 میلیون هکتار اراضی گرد و غبارخیز در این مناطق وجود دارد که شرایط موجود کشور را تشدید می کنند.

یکی از استان هایی که آسیب زیادی از گرد و غبار دیده خوزستان است که سلاجقه درباره گرد و غبار خوزستان گفت: مرکز ملی مقابله با گرد و غبار سازمان محیطزیست در زمینه مقابله با گرد و غبار اقدامات خوبی انجام داده، کانون های داخلی و خارجی را شناسایی کرده و در فاز اول اولویت را بر روی مدیریت کانون های داخلی گذاشته و مرحله بعدی کانون های خارجی است که در قالب نشست های مشترک با سازمان های بین المللی به این مساله پرداختیم و حساس بودن شرایط را به آنها گوشزد کردیم.

وی تاکید کرد: برای مقابله با کانون های داخلی باید بارش ها را مدیریت کنیم و استان ها تالاب های موجود خود را جامع ببینند از طرفی هم برای مقابله با کانون های خارجی باید از ظرفیت های بین المللی استفاده کنیم که جزو برنامه های سازمان است.

• سازمان حفاظت محیط زیست
• علی سلاجقه
• آهنگ حیات

• صد روز فعالیت جهادی