مسئولیت گریزی غرب در مذاکرات و طرح موضوع توافق موقت
تهران - ایرنا - مقامات جمهوری اسلامی از ابتدای مذاکرات در روز 8 آذر ماه بر دستیابی به توافقی پایدار و قطعی تاکید کردند و هرگز در مورد توافقی موقت وارد گفت و گو نشده‌اند، ایران مذاکرات را در مسیری درست هدایت کرده و اکنون نوبت آمریکاست که با اتخاذ تصمیمات سیاسی جدیت خود را اثبات کند.
به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، نزدیک به دو ماه از آغاز مذاکرات وین، پس از استقرار دولت سیزدهم می‌گذرد، در همین مدت زمان کوتاه گفت و گوها پیشرفت هایی در بخش های حقوقی، سیاسی و فنی داشته است، اگر چه هنوز پرانتزهایی کامل نشده اند و پر شدن آنها نیازمند اتخاذ تصمیمات سیاسی هستند. ایران خواسته‌ها و ابتکارات خود را روی میز مذاکره گذاشته و تلاش کرده با نگاهی تعاملی پیش برود، اکنون ادامه مسیر برای دستیابی به توافق نهایی، در انتظار برداشتن گام‌های معنادار و تصمیمات نتیجه محور طرف مقابل خصوصا تصمیمات سیاسی آمریکا است. نکته مهم اینکه مذاکرات هسته ای به دلیل تفاوت در ماهیت داده ها و ستانده های طرفین شرایط منحصر به فردی دارد. از سوی دیگر میان اجزا و عناصر هرگونه توافقی ارتباطات معناداری وجود دارد. در این چهارچوب تا زمانی که بر سر یکی از این موارد توافقی نشده باشد گویی هیچ توافق حاصل نشده است.
نکته قابل تامل دیگر اینکه کشورهای غربی به ویژه آمریکا باید بپذیرند که دلیل مذاکرات کنونی و اساسا بروز بحران در مورد برجام خروج یکجانبه و غیر قانونی ایالات متحده بود. طبیعتا آمریکا باید این مسئولیت را بپذیرد و تسریع در روند مذاکرات و دستیابی به توافق و بازگشت همه طرف‌ها به برجام نیازمند آن است که کاخ سفید اقدامات لازم را در راستای رفع تحریم‌ها و ارائه تضمین‌ها انجام دهد و جسارت و شجاعت تصمیمات سیاسی برای بازگشت به توافق هسته ای و تعهداتش را داشته باشد.
در هفته گذشته شایعاتی مبنی بر مطرح شدن موضوع توافق موقت در مذاکرات توسط رسانه‌ها منتشر شد. شبکه خبری ان. بی. سی روز 2 بهمن با تکرار این شایعه در خبری اختصاصی به نقل از چند مقام آمریکایی مدعی شد که در سفر اخیر رئیس جمهور کشورمان به روسیه، مسکو، با اطلاع آمریکا، به ایران پیشنهاد داده که با توافق موقت هسته‌ای، در برابر اعمال برخی محدودیت‌های هسته‌ای، از لغو پاره‌ای از تحریم‌ها بهره‌مند شود. این شبکه به نقل از دو مقام دولت جو بایدن، یک مقام در کنگره آمریکا، یک مقام سابق دولت آمریکا و چهار نفر دیگر که از این موضوع اطلاع داشته‌اند این خبر را منتشر کرد.
منابع خبری ان. بی. سی به این شبکه گفته‌اند تهران پیشنهاد روسیه را مبنی بر توافق موقت نپذیرفته است اما اگر چنین پیشنهادی پذیرفته شود آمریکا و دولت‌های دیگر احتمالا آن را گام اول در راه بازگشت کامل به توافق قلمداد خواهند کرد.
این در حالی است که وحید جلال‌زاده رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، هفته گذشته با اشاره به آخرین وضعیت مذاکرات برجامی ایران و طرف‌های غربی، گفت: از همان دور قبل، غربی‌ها به ما پیشنهاد می‌دادند که اگر نتوانستیم توافق دائمی با شما داشته باشیم، بهتر است توافق موقت کنیم ما همان‌موقع توافق موقت را رد کردیم چون تجربه تلخی از غربی‌ها داریم. الان هم طرف مقابل به دنبال توافق موقت هست و پیشنهادهای را برای توافق موقت مطرح کرده است اما توافق موقت ایده‌ال ما نیست و راهبرد ما توافق دائم برای لغو تحریم‌های موثر است.
طرح مجدد توافق موقت نشان دهنده راهبرد طرف‌های غربی و آمریکا در مذاکرات وین است. کشورهای غربی که همواره به دنبال راهی برای عدم پذیرش مسئولیت های بین المللی خود هستند، علاقه ندارند که موضوع برجام و مسئله هسته‌ای ایران از پایه و اساس حل و فصل شود. در حالی که ایران هدف اصلی خود را دستیابی به توافق نهایی می‌داند و در همین راستا توافق موقت را اقدامی غیرضروری ارزیابی می کند. بهانه‌هایی که واشنگتن در مورد تضمین عدم خروج مجدد آمریکا از برجام مطرح می شود نیز در همین راستا است. در واقع آمریکایی‌ها برجام را یک پروژه مقطعی و نه یک توافق سیاسی می‌بینند برای رفع نگرانی خود می‌دانند و اساسا به تعهداتی که باید به‌آن عمل کنند بی‌توجه هستند.
به نظر می‌رسد هدف غربی‌ها آمریکا از طرح موضوع توافق موقت، فرار از تعهدات برجامی و حفظ ساختار تحریم‌ها و استنکاف از قرار گرفتن در شرایط راستی آزمایی و ارائه تضامین در ازای ارائه برخی مشوق‌های مالی محدود و موقت به تهران در قبال پذیرش تعهداتی که معادل متوقف سازی فعالیت‌های هسته‌ای ایران است.
مذاکره کنندگان ایرانی از ابتدای مذاکرات در آذر ماه بر دستیابی به توافقی پایدار و قطعی تاکید کرده‌اند و در تمامی روند طی شده و متون مذاکره شده تاکنون بر همین اساس عمل کرده اند. لازمه موفقیت در مذاکرات در مسیری که به توافقی خوب منتهی شود، انعطاف پذیری طرف غربی و دوری از فضاسازی‌های گذشته است.
مسئولیت مشخص آمریکا اتخاذ تصمیم سیاسی در راستای عمل به تعهداتش در برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد است. تعهداتی که تا به امروز از انجام آنها سر باز زده است و مطرح کردن موضوعاتی همانند توافق موقت و یا پلن B تنها به منظور فشار بر فضای مذاکرات بوده و در نهایت سودی برای آمریکا ندارد.