«معجزه آبخیزداری» | نسخه شفابخش برای درمان "نشست زمین"
از تغذیه آبخوان‌ها به‌صورت طبیعی و مصنوعی، می‌توان به‌عنوان داروی شفابخش آبخیزداری برای درمان «فرونشست زمین» به‌کار گرفته شود.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، پیشینه وقوع سوانح طبیعی به قدمت تاریخ بشر بوده، سوانح و مخاطرات طبیعی همواره زیستگاه‌های بشری را با چالش روبرو کرده است. سرزمین ایران نیز از این امر مستثنی نیست. در کشور ما پس از زلزله، سیلاب و خشکسالی، پدیده «فرونشست» را می‌توان یکی از مهمترین و شایعترین مخاطراتی دانست که در سال‌های اخیر با رشد عجیبی در کشور مواجه بوده است. گزارش‌های مختلفی از این پدیده در شهرهای مختلف ایران از جمله تهران، اصفهان، شیراز، همدان، سمنان و غیره مخابره شده است.
فرونشست زمین، معضلی جهانی
فرونشست یک معضل جهانی است. در مقیاس جهانی، خطر فرونشست زمین بر اثر افت سطح آب به دلیل برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی بین سال‌های 1950 تا 1970 و همزمان با صنعتی شدن و رشد شهرنشینی، به اوج رسید. مطالعات انجام شده در کشورهای جهان نشان داده که فرونشست زمین ناشی از جابجایی شن و ماسه‌های ریز در اثر جریان آب‌های زیرزمینی پدید می‌آید. این رخداد در کشورهای مختلفی ازجمله آمریکا، ژاپن، تایلند، مکزیک و اندونزی گزارش شده است.
برداشت‌های بی‌رویه آب زیرزمینی علت اصلی فرونشست
بر اساس آمار اعلام شده در ایران، اثرات سوء ناشی از رخداد فرونشست رقم قابل ملاحظه‌ای بوده و به‌سرعت در حال ایجاد و گسترش در دشت‌های مختلف سراسر کشور می‌باشد و عدم مدیریت و کنترل به‌موقع آن می‌تواند خسارات جانی و مالی جبران‌ناپذیری بر جای بگذارد. برداشت بی‌رویه از آبخوان‌ها و عدم تعادل دشت‌ها، یکی از علت‌های اصلی فرونشست در ایران است.
از 609 دشت کشور، تا سال 1394 تعداد 309 دشت از نظر توسعه برداشت آب زیرزمینی ممنوعه اعلام شده است؛ 300 دشت دیگر نیز یا فاقد منابع آب زیرزمینی شیرین قابل توجه و یا دارای آب‌های شور و فاقد کیفیت مناسب است. در چنین شرایطی با کاهش بارش‌ها، افزایش تبخیر از سطح، برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، مهار آب‌های جاری و مصرف غیراصولی آب، بروز بحران آب در دشت‌ها و تالاب‌های کشور و عدم نفوذ آب در زمین، پدیده فرونشست امری اجتناب‌ناپذیر است.
عوارض و آثار ناگوار فرونشست زمین
فرونشست از جمله مهمترین مخاطرات زمین‌شناسی است که آثار و پیامدهای ناگوار فراوانی به همراه دارد و به علت تلفات کم انسانی در مقایسه با سایر سوانح کمتر مورد توجه قرار گرفته است. برخی از این پیامدها عبارت است از:
- آسیب به زمین‌های کشاورزی و سیستم‌های آبیاری و از بین رفتن دشت‌ها
- آسیب به ایستگاه پمپاژ آب‌های سطحی یا چاه‌های زیرزمینی
- آسیب به کارخانه‌ها، نیروگاه‌های برق و مسیرهای دسترسی
- آسیب به سیستم حمل و نقل نظیر جاده‌ها، خطوط راه‌آهن، فرودگاه‌ها و غیره
- آسیب به شریان‌های حیاتی مثل خطوط برق، نفت، مخابرات، آب
- آسیب به محیط زیست نظیر زمین‌های کشاورزی، پارک‌های بومی، گونه‌های گیاهی و جانوری نایاب
- آسیب به تأسیسات مهم نظیر پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها، بنادر و...
- ایجاد لرزش‌های کوچک در اثر ناپایداری زمین
این پدیده در طول زمان سبب ایجاد شکاف‌های طولی ممتد، منقطع، حفره‌های مدور، چاله‌ها و فروچاله‌های وسیعی می‌شوند که این عوارض باعث تخریب اراضی کشاورزی، کانال‌های آبیاری، تهدید شبکه‌های انتقال نیرو و سایر تأسیسات عمرانی می‌شود.
به علت این عوارض ناگوار از فرونشست به عنوان «زلزله خاموش» یاد شده است؛ زلزله‌ای که نتیجه آن چیزی جز نابودی و مرگ خاموش زمین نیست.
از همین پرونده بیشتر بخوانید
+ "گرد و غبار" زاده بی‌توجهی به آبخیزداری + آبخیزداری، اساسی‌ترین راهکار مقابله با بیابان‌زایی + خطر سیلاب در کمین "حرم حضرت معصومه"(ع)تغذیه مصنوعی سفره‌های زیرزمینی نسخه شفابخش درمان فرونشست
حال باید دید راهکار مقابله با این معضل چیست؟ یکی از راهکارهای اساسی برای مقابله معضل فرونشست، تغذیه طبیعی و مصنوعی آبخوان‌ها با استفاده از تکنیک‌ها و فنون آبخیزداری و آبخوانداری است که از این راهکار به عنوان نسخه شفابخش درمان فرونشست یاد می‌شود. آبخیزداری کمک می‌کند چرخه آب به روال طبیعی خود باز گردد و مانع از آن شود که این چرخه معیوب شود؛ زیرا معیوب شدن چرخه آب به معنای بروز معضلاتی مثل نابودی و مرگ آبخوان‌ها با ظهور پدیده فرونشست است.
10 پیشنهاد جهت مقابله با فرونشست زمین
علاوه بر تغذیه آبخوان‌ها، فهرست 10 پیشنهاد دیگر جهت مقابله با معضل فرونشست زمین که خطر آن در مناطق پرجمعیت و پرتراکم مثل تهران و البرز بیشتر است، ارائه می‌گردد:
اول. یکپارچگی نهادها و سازمان‌های دولتی ذی‌ربط از جمله وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت راه و شهرسازی و سازمان محیط زیست جهت تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های کاهش خطر منطقه‌ای آتی
دوم. آموزش لازم به کشاورزان و عموم مردم از سوی سازمان جهاد کشاورزی، شرکت آب منطقه‌ای و شرکت آب و فاضلاب در راستای مصرف بهینه آب و جلوگیری از هدررفت و خالی شدن سفره‌های آب زیرزمینی
سوم. ایجاد و توسعه کانون‌های زیستی، توسعه اراضی و کلیه فعالیت‌های عمرانی بر اساس شناخت کافی از مناطق مستعد فرونشست
چهارم. در نظر گرفتن تهدیدات فرونشست در برنامه‌ریزی‌های منطقه‌ای
پنجم. ثابت نگه داشتن افت آبخوان‌ها
ششم. اجرای عملیات عمرانی در سطح استان‌ها با توجه به مخاطرات فرونشست
هفتم. نظارت و پایش مستمر چاه‌های مجاز و منع استفاده از چاه‌های آب غیرمجاز در تمامی مناطق استان‌ها
هشتم. جایگزینی پساب با چاه‌های کشاورزی در دشت‌های ممنوعه
نهم. مدیریت آبی و اصلاح الگوی کشت
دهم. جلوگیری از مهاجرت به شهرهای بزرگ و پرجمعیت و حاشیه‌نشینی
کل پرونده «معجزه آبخیزداری» اینجا در دسترس است
انتهای پیام /