نخل گردانی شام بیست و یکم رمضان در یزد؛ جلوه ای از داغ بر دل نشسته

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از یزدرسا، ماه مبارک رمضان در کنار معنویت و روحانیتی که در جان و دل مسلمانان ایجاد می کند در کشوری مانند ایران، منبع پر خیر و برکت سنت های شیرینی است که گاها به باد فراموشی سپرده شده و خیلی از این سنت ها همچنان با رویش این ماه مبارک در شهرها و روستاها احیا می شود.

در استان یزد که به فرهنگ و تاریخش معروف بوده و پرچم حسینیه ایران را به دوش می کشد با آغاز ماه مبارک رمضان رنگ و بوی دیگری می گیرد و مردم یزد با آداب و روسم خاص خود این ماه خدا را مبارک و محترم می دارند.

***نخل گردانی؛ آیینی پرشکوه از صفویه تا یزد

یکی از سنت های دیرینی که از سال ها دور در یزد و در ماه مبارک رمضان برپا می شود آیین نخل گردانی در سالروز شهادت حضرت امیرالمومنین علیه السلام است که این سنت تقریبا به شکل واحدی در شهرهای مختلف انجام می شود.

در این مراسم اتاقکی شبیه تابوت با پوشش سیاه و آراسته با انواع شالهای رنگارنگ و آیینه در حسینیه‌ها، تکایا و محلهایی که در آن عزاداری محرم برگزار می‌شود، توسط مردم حمل می‌گردد و این تابوت نمادی از مراسم سوگواری محرم در ایران خوانده می شود و مابقی روز‌های سال در مقابل یا داخل حسینیه‌ها و مساجد نگهداری می‌شود.

نخل‌گردانی بیشتر در شهر‌ها و آبادی‌های اطراف کویر مرکز‌ی ایران رواج دارد؛ از جمله جنوب خراسان، سمنان، دامغان، خمین، نواحی قم، کاشان، ابیانه، خور و بیابانک، زواره، اردستان و نائین. بیشترین و شاخص‌ترین نخل‌های ایران در استان یزد دیده می‌شود.

آیین نخل گردانی در اصل برگرفته از سنت عزاداری روز عاشورای حسینی است که این مراسم با شور و عظمت خاصی یادآور عظمت عزای سیدالشهدا و خاندان مطهر اوست که گاها در کنار نماز بادگیر، نخل یا به اصطلاح محلی نقل هم به عنوان شناسنامه یزدی ها معرفی می شود.

***نخل؛ نماد تابوت امام حسین (ع) بیانگر عظمت عزای عاشورا

خود نخل در اصل نماد تابوت امام حسین علیه السلام است که در عصر عاشورا در جای جای این دیار کهن توسط عزاداران حسینی با گل و آیینه و پارچه های مشکی آذین می شود و با زمزمه حسین حسین در داخل تکایا و حسینیه ها گردانده می شود.

شکل ظاهری نخل‌ها به صورت یک جناغ قوسی شکل است و اسکلت نخل شبیه به یک اتاق مشبک است؛ اتاقکی چوبی و حجیم به شکل مکعب مستطیل و با بامی شیروانی مانند که چارچوب آن بر اساس کوچک یا بزرگی، دارای چوب‌بستی با یک کف‌بند شامل هشت تا بیست تیرچه چوبی و الوار و چهار تا دوازده ستون چوبی بلند است. تنه نخل از به هم پیوستن تعدادی ترکه، تیرک، دستک و چند قید و بست تشکیل شده است؛ دو جبهه جلو و عقب نخل نیزچوبی و معمولاً مشبک است، بستن نخل‌ها با مهار تمامی چوب‌های نخل با مهارت خاصی توسط نخل بند انجام می‌شود.

***فلسفه وجودی نخل

هرکدام از عناصر به کار برده شده در نخل را، نمادی از یک حادثه و یا متعلق به شخص خاصی در حادثه کربلا دانسته‌اند که این نماد‌ها عبارتند از: چوب نخل: نماد پیکر امام حسین (ع). سیاه‌پوش کردن: نماد اعلام سوگواری و ماتم. شمشیر و نیزه: نماد تیر و نیز‌های وارد شده بر بدن امام حسین (ع). سرو نخل: نماد قد و قامت علی اکبر (ع). آینه: نماد نور وجود امام حسین (ع). علم‌هایی که بر نخل بسته می‌شود: نشانههایی که به ابوالفضل العباس (ع) اشاره دارد. پارچه‌های زینتی: نماد حجله قاسم بن حسن. زنگ‌هایی که قدیم می‌بستند: نماد زنگ کاروان امام حسین (ع). عزادارانی که نخل را بر می‌دارند: به عنوان تشیع کنندگان. سر طوق بالای نخل: به عنوان کاکل علی اکبر (ع). امروزه نخل‌هایی با این مقدار تزیین کمتر وجود دارد و گاه فقط به سیاه‌پوش کردن و تزیینات ساده اکتفا می‌شود.

در شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان و همزمان با سالروز شهادت حضرت علی علیه السلام سنت نخل گردانی در شهر تفت که صاحب بزرگترین نخل از نظر ظاهر فیزیکی است انجام می شود که عزاداران زیادی را از سراسر استان به خود جذب می کند که این سنت دیرینه نیز در فهرست آثار ناملموس ملی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به ثبت رسیده است.

این مراسم هر ساله با قرائت فرازی از آیات قرآن مجید و زیارت عاشورا آغاز می شود که در سالروز شهادت حضرت علی علیه السلام زیارت ان حضرت هم از راه دور خوانده می شود و ارادت مندان به آستان مقدس اهل بیت علیه السلام ضمن زمزمه چشمانشان را به گوهر اشک شستشو می دهند.

در بسیاری از این مراسمات افراد حاجتمند برای رسیدن به حاجتشان، نقل، بادام، گردو، اجیل مشکل کشا و حاج بادام بین مردم توزیع می کنند و مردم هم با دل و جان برای دستیابی به شفای آن حضرت از این پذیرایی استقبال می کنند.

عزادارانی که قصد بلند کردن و گرداندن نخل را دارند پاها را برهنه می کنند تا هنگام تجمع و حرکت نخل آسیبی به پای دیگران نزنند و خود هم دچار اسیب نشوند، گاها افرادی که در قسمت جلو نقل می ایستند افراد پیشکسوت و ریش سفیدان شهر هستند که عمر خود را در مسیر اهل بیت علیه السلام سپری کرده اند.

عزادران بعد از ورود یکی از هیئت های بزرگ عزاداری _به رسم هرساله_ با ذکر یا حسین به یک باره نخل را بلند می کنند و به دور حسینیه و تکایا می گردانند.

در هنگام گرداندن نخل، موذن به نشان ماتم عزای حسین علیه السلام اذان می گوید و عزاداران یکی پس از دیگری جای خود را عوض می کنند که از شدت خستگی و بار سنگین نخل، موجب توقف ان نشود.

پس گرداند سه دور، عزاداران با شتاب از زیر نخل خارج شده و به سمت تکیه به سر زنان و چشمان اشک بار می دوند و در مقابل تکیه با شور و حال عجیبی جوش می زنند که مداحان با ذکرهای ویژه عزاداران را به آرامش دعوت و سعی می کنند با نوحه سرایی عزاداران به سینه زنی مشغول شوند.

ذکر مصیبت اهل بیت علیه السلام و دعا و ثنا پس از آیین سینه زنی حسن ختام این مراسم باشکوه و معنوی است که عزاداران روزه دار قبل از غروب آفتاب مراسم را تمام می کنند و برای اقامه نماز و افطار به سمت مساجد حرکت می کنند.

انتهای پیام /