نمایشگاه‌های استانی کتاب در ایران هم مهمان ویژه از دیگر کشور‌ها داشته باشند

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، روابط فرهنگی ایران و هند تاریخ درازدامنی دارد و شاید نتوان نخستین سال‌های این روابط را از دل تاریخ تمدن بشری احصا کرد. در طول قرن‌ها این رابطه پر فراز و نشیب بوده و گاهی آنچنان درخشان شده که در هند تولیدات فرهنگی و ادبی فارسی مهمی را برجای گذاشته است، تولیداتی که نه تنها در ایران که در حافظه فرهنگی بشریت ثبت شده‌اند. به همین دلیل زبان فارسی نیز در هند همیشه جایگاه والایی داشته است. با این اوصاف، اما حضور استعمار بریتانیا در هندوستان اندک فاصله‌هایی را بین این دو تمدن موجب شد. اکنون وقت آن شده تا با برنامه‌ریزی‌هایی در هر دو کشور این فاصله کم شود. صنعت نشر هند در سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به عنوان مهمان ویژه حضور دارد و این یکی از راه‌هایی است برای کم کردن فاصله‌ها و گسترش روابط فرهنگی میان ایران و هند. به همین مناسبت پای صحبت‌های سیداختر حسین کاظمی، ایران‌شناس، پژوهشگر زبان فارسی و استاد گروه مطالعات فارسی و آسیای میانه، دانشکده زبان، ادبیات و مطالعات فرهنگی دانشگاه جواهر لعل نهرو نشستیم. سید اختر حسین کاظمی با اشاره به اینکه که متاسفانه تاکنون نتوانسته حضور در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را تجربه کند، اشاره کرد: اگر روزی من به نمایشگاه کتاب در ایران بیایم، کتاب‌هایی را که می‌پسندم از جمله «شاهنامه»، «مثنوی معنوی»، «خمسه نظامی»، «گلستان» و «بوستان» سعدی و «دیوان حافظ» خریداری خواهم کرد و اگر از کتاب‌های معاصران هم بپرسید دوست دارم حتما مجموعه شعر دکتر شفیعی کدکنی و نوشته‌های محمد علی اسلامی ندوشن را تهیه کنم. با توجه به این نکته که هند در سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به عنوان مهمان ویژه حضور دارد، سید اختر حسین کاظمی در پاسخ به این سوال که خوب است چه کتاب‌هایی از هندوستان در نمایشگاه به مخاطبان ایرانی عرضه شود، گفت: هند یک کشور بزرگ و پهناور است و فرهنگ هند مثل فرهنگ ایران یکنواخت نیست. اینجا هر استان یک زبان دارد و هر استان در زبانش یک ادبیاتی دارد. علاوه براین زبان‌ها و ادبیاتی که هند دارد ادبیات و زبان انگلیسی هم به صورت تکامل یافته در هند وجود دارد. پس انتخاب ما خیلی متنوع است. اگر شما در زمینه فلسفه نگاه کنید ما نویسندگانی داریم مثل کریشنا مورتی، راد‌ها کریشنن و... این‌ها کسانی بودند که در زمینه فلسفه کتاب‌های گرانبهایی نوشتند و این کتاب‌ها نه فقط در هند بلکه بیرون هند هم مورد استقبال قرار می‌گیرند. وی افزود: اگر شما شعر را دوست دارید ما شاعران بسیار برجسته‌ای در هند داشته‌ایم که هم به زبان انگلیسی شعر گفته‌اند و هم به زبان‌های محلی. مانند شاعرانی، چون نسیم ازکیل و کملا داس که بعدا به اسلام مشرف شد و اسم خودش را ثریا گذاشت که بسیار شعرهایشان دلنشین و دوست داشتنی است. همچنین اگر شما افسانه و رمان و داستان‌های کوتاه و بلند را بپسندید، ما نویسندگانی داریم مثل خوشوانت سینگ و قره‌العین حیدر. این‌ها نویسندگانی با آثار بسیار گرانبهایی هستند و همه از معاصران ما بوده‌اند. این فرهنگ خیلی جالب است. هند، پاکستان و بنگلادش یک حوزه فرهنگی را تشکیل می‌دهند که ما آن را آسیای جنوبی می‌گوییم. از این قسمت‌ها هم نمی‌شود شاعرانی، چون فیض احمد فیض و احمد فراز را فراموش کرد. ما نویسندگان زیادی داریم که در هر زمینه‌ای آن‌ها یک وزنه بوده‌اند و در هر رشته ید طولا داشته‌اند. اخترحسین کاظمی همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر حضور هند به عنوان مهمان ویژه سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و اثرات این حضور بر نزدیک‌تر کردن صنعت نشر دو ایران و هند، گفت: این برای نخستین بار است که هند به عنوان مهمان ویژه به نمایشگاه کتاب تهران دعوت شده و توجه ایران را جلب کرده است. این گام بسیار مهمی است که در جهت گسترش روابط فرهنگی دیرپای دو کشور دوست و هم‌فرهنگ و تا یک حدی هم هم‌زبان برداشته شده و روابط دیرینه فرهنگی دو کشور را مستحکم‌تر خواهد کرد. حضور به عنوان مهمان می‌تواند برای هند بهانه‌ای باشد تا علاقه خود را به فرهنگ ایران نشان بدهد و آثار ارزنده‌ای را در که در زمینه ایران و ایران‌شناسی هم در زمان گذشته و هم در دوران معاصر تولید کرده در عرصه دید مخاطبان قرار دهند و دوستان ایرانی از آن کتاب‌ها و ارمغان هند استفاده کنند. نویسنده کتاب «سیاست در اندیشه و شعر اقبال» درباره راه‌های صنعت نشر هند برای معرفی هرچه مطلوب‌تر خود به ایرانیان در سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، اشاره کرد: علاوه بر این ناشران هندی کتاب‌ها را همراه خود می‌برند و به نمایش می‌گذارند و به فروش می‌رسانند، می‌توانند تابلو‌هایی را هم برای ایرانیان به نمایش بگذارند که آیینه فرهنگ دو کشور است، مثل اشعار بسیار نابی که شاعران هندی با توجه به ایران سروده‌اند و تصاویر و آثار ایرانی‌هایی که سال‌های سال در هند زندگی کرده‌اند یا خاطرات و یادداشت‌های بسیار شیرین از هند داشته‌اند و آن‌ها را به رشته تحریر درآورده‌اند، این هنر‌ها را اگر در نمایشگاه قرار بدهند مردم می‌توانند گذشته و حال دو کشور را بهتر درک کنند. این ایران‌شناس و پژوهشگر زبان فارسی در بخش دیگری از این گفتگو تحلیلش از کار‌های ناشران ایرانی فعال در حوزه ارتباطات فرهنگی هند و ایران را چنین بیان کرد: فرزندان دکتر سید محمدرضا جلالی نایینی کتاب مهابهارات را چاپ کرده‌اند و آثار تالیفی مرحوم جلالی نایینی را در اختیار ایرانیان قرار داده‌اند. علاوه بر آن ما انتشارات در ایران داریم که اغلب کتاب‌های هندشناسی را به چاپ رسانده است. این مسئله مهمی است هم در هند و هم در ایران و هم در نقاط مختلف جهان. اخترحسین کاظمی همچنین در پاسخ به این سوال که به نظرش کدام یک از نویسندگان معاصر هندی باید به ایرانیان بویژه جوانان معرفی شوند، گفت: ششی تارور، قره‌العین حیدر، خوشوانت سینگ، تاگور و اقبال از شاعران و نویسندگانی هستند که باید معرفی شوند. کتاب‌های مهاتما گاندی که به زبان فارسی ترجمه شده و خیلی خوب است که دوستان ایرانی از آن کتاب‌ها استفاده کنند. تاریخ هند را خانم رومیلا تاپر بسیار خوب می‌نویسند و آثار ایشان اگر به زبان فارسی ترجمه شود دوستان ایرانی بسیار از این کتاب‌ها لذت می‌برند. وی در پایان پیشنهاد داد: من فکر میکنم نمایشگاه کتاب تهران که هند هم در آن شرکت کرده نباید به پایتخت محدود شود و به نظر در نمایشگاه‌های استانی کتاب هم باید مهمان ویژه از کشور‌های دیگر داشته باشند، چرا که همه کسانی که در شیراز، مشهد، اهواز یا زاهدان هستند که نمیتوانند به تهران بیایند. پس باید یک برنامه متناوب هم داشته باشیم که علاوه بر پایتخت این برنامه‌ها در شهر‌های مهم ایران هم بچرخد. چرا که من فکر می‌کنم موج فرهنگ باید تا آخرین نقطه ایران برسد و مردم بیشتری از آن بهرمند شوند. سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از 19 تا 29 اردیبهشت (1403) در محل مصلی امام خمینی (ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.