نگاهی به وضعیت موزه‌های جهان در آینه سال 2021
تهران - ایرنا - موزه‌های جهان در 12 ماه گذشته تجربیات جدیدی را از سر گذراندند که از آن جمله می‌توان به فروش توکن‌های غیرقابل معاوضه آثار هنری برای جبران خسارت‌های مالی و تبدیل شدن به مراکز واکسیناسیون کرونا اشاره کرد.
به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، روزنامه هنر چاپ لندن در آستانه سال جدید میلادی در مطلبی به آنچه در سال 2021 بر موزه‌های جهان گذشت، پرداخته و نوشت: موزه‌های جهان امسال چند ماهی را به طور موقت به مراکز واکسیناسیون کرونا تبدیل شدند. موزه هنرهای معاصر کاستلو دی ریولی و موزه کاپودیمونته در ایتالیا، موزه پزشکی تاکری و موزه علوم در انگلیس و موزه تاریخ طبیعی آمریکا در نیویورک همگی ساختمانشان را برای تزریق واکسیناسیون در اختیار کادر درمان قرار دادند.
وقتی قرنطینه و تعطیلات سراسری فصل زمستان به درازا کشید، مدیران مستاصل موزه‌ها در سوئیس و فرانسه با امضای طومارهایی خطاب به دولت هاشان خواستار بازگشایی موزه‌ها شدند، با این استدلال که این مراکز فرهنگی - هنری در آموزش و تقویت سلامت روان افراد نقش ضروری دارند و از ظرفیت لازم برای اجرای مقررات فاصله‌گذاری اجتماعی هم برخوردارند.
موزه‌های سوئیس از اول مارس (11 اسفند 99) از موج دوم تعطیلی‌های سراسری در اروپا به سلامت بیرون آمدند اما همتایان فرانسوی آنها باید تا 19 مه (29 اردیبهشت 1400) برای بازگشایی صبر می‌کردند، یعنی دو روز بعد از بازگشایی موزه‌های انگلیس.
ایالت کالیفرنیا در ماه مارس (اسفند 99- فروردین 1400) پس از یک سال تعطیلی تنها به موزه‌های لس‌آنجلس کانتی برای بازگشایی با 25 درصد ظرفیت چراغ سبز نشان داد. انجمن موزه‌های کالیفرنیا تخمین زده بود که تعطیلی‌های سراسری برای موزه‌ها، باغ وحش‌ها و آکواریوم‌های لس آنجلس کانتی 5 میلیارد دلار ضرر به همراه داشته است. موزه هنر لس آنجلس کانتی برای جبران خسارتی که به این موزه وارد شده بود خانه سازمانی 2 میلیون و 400 هزار دلاری مایکل گوان، مدیر این موزه، را برای فروش گذاشت.
در این اثنا، موزه لوور با تکیه بر قراردادهای همکاری که با شرکت‌های معروفی چون یونیکلوی ژاپن بسته بود، یک بوتیک الکترونیک پرزرق و برق راه‌اندازی کرد. شعبه آمستردام موزه ارمیتاژ که برای شش ماه به دلیل تعطیلی و قرنطینه از درآمد قابل توجه خود محروم بود، نیز به مدد یک درخواست تامین مالی جمعی 1 میلیون یورویی توانست سرپا بایستد. شعبه اصلی موزه ارمیتاژ در روسیه، موزه اوفیتزی و موزه بریتانیا برای تامین پول موردنیازشان به بازار توکن‌های غیرقابل معاوضه یا ان‌اف‌تی وارد شدند و به ترتیب شاهکارهایی از لئوناردو داوینچی، میکل آنژ و کاتسوشیکا هوکوسائی را توکنیزه کرده و به فروش گذاشتند.
با وجود نگرانی‌ها دراین‌باره که اجباری شدن ارائه گذرنامه سلامت کرونا می‌تواند به تبعیض منجر شود، در 12 ماه گذشته چند کشور این طرح را برای کنترل ورود به رویدادها و اماکن عمومی از جمله موزه‌ها اعمال کردند. دانمارک در این زمینه پیشگام بود و فرانسه و ایتالیا نیز از فصل تابستان به این جریان پیوستند.
موزه‌های جهان در سال 2021 همچنین شاهد مرخصی‌های اجباری و تعدیل گسترده نیرو بودند. بسیاری از موزه‌های آمریکا برای برقراری توازن در بودجه دوران کرونای خود، دست به تعدیل‌های فراگیر زده و نیروهای فرسوده که در این موزه‌های باقی مانده‌اند نیز همچنان با نبود امنیت شغلی، رشد راکد دستمزدها و شرایط بهداشتی و ایمنی نامطلوب دست و پنجه نرم می‌کنند.
افتتاح موزه‌های بزرگ
روند افتتاح موزه‌های بزرگ نیز امسال پس از یک سال وقفه دوباره روی غلتک افتاد؛ ساختمان تاریخی بورس پاریس همانطور که تصمیم گرفته شده بود به موزه‌ای برای نمایش کلکسیون فرانسوا پینو تبدیل شد، برج لوما آرل به یاد ونسان ونگوگ و با طراحی فرانک گری افتتاح شد، موزه جدید ادوارد مونک در اسلو راه اندازی شد و موزه آکادمی اسکار در لس آنجلس طی مراسمی با حضور ستاره های هالیوود درهای خود را به روی بازدیدکنندگان گشود.
استرداد آثار تاریخی به کشورهای استعماری
در بخش دیگری از این مطلب آمده است: دولت آلمان و مدیران موزه‌های قوم شناسی مهم این کشور امسال از یک برنامه ملی برای بازگرداندن هزاران اثر تاریخی به نیجربه در سال 2022 خبر دادند. بازگرداندن این آثار تاریخی بخشی از یک توافق دوجانبه خواهد بود که به موجب آن آلمان همچنین در ساخت موزه هنرهای آفریقای غربی در شهر بنین مشارکت خواهد کرد. هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان، از این اقدامات به عنوان نقطه عطفی در رویکرد آلمان در قبال تاریخ استعمارگری یاد کرد.
سوال اینجاست که آیا سیاست فعالانه آلمان برای دیگر موزه‌های غربی که برنزهای مسروقه بنین را در مجموعه خود دارند هم یک نقطه عطف خواهد بود یا نه. جریانی در این مسیر در حال شکل گیری است؛ موزه هنر متروپولیتن که صاحب 160 شیء از گنجینه بنین است، در ماه نوامبر (آبان - آذر 1400) دو صفحه برنجی را که در دهه 1990 به این موزه اهدا شده بودند؛ به کمیسیون ملی موزه‌ها و بناهای تاریخی نیجریه بازگرداند. دانشگاه آبردین و دانشگاه کمبریج نیز در ماه اکتبر (مهر - آبان 1400) دو برنز بنین را به مقامات نیجریه تحویل دادند. در این بین موزه فاولر دانشگاه لس آنجلس، موزه ملی هنرهای آفریقایی اسمیتسونین و گالری ملی هنر در واشنگتن نیز به استرداد اشیاء تاریخی بنین متعهد شده‌اند.
حالا همه چشم‌ها به موزه بریتانیاست که 900 تکه از عتیقه‌جات بنین را در کلکسیون خود دارد و به تازگی درخواست استردادی نیز از نیجریه دریافت کرده است اما از لحاظ قانونی مجاز به این کار نیست. از طرفی هم چندان محتمل نیست که دولت محافظه کار انگلیس مسیر آلمان را در «عمل به مسئولیت اخلاقی» خود در پیش بگیرد. اولیور دودن، وزیر فرهنگ سابق انگلیس، در یکی از آخرین اعلامیه های رسمی خود مدعی شد جای برنزهای بنین در موزه بریتانیاست.
*س_برچسب‌ها_س*